Tüstüyə qarşı aşqarlar
| ]Tüstüyə qarşı aşqarlar dizel mühərrikinin buraxdığı işlənmiş qazlardan gələn qara tüstünün (his) emissiyasını azaltmaq üçün nəzərdə tutulmuşdur. Yanma kamerasında alovlanmadan əvvəlki mərhələdə yanacağın intensiv krekinqi baş verir, nəticədə his əmələ gəlir. Sonra o yanır, lakin bəzi səbəblərə görə tam yanmır. Qara tüstünün tərkibində olan hisin bir hissəsi atmosferə atılır. Hisin əmələ gəlməsi mühərriyin səmərəliliyinin azalması deməkdir, lakin bundan əlavə, his onun səthində sorbsiya olunmuş kanserogen politsiklik aromatik karbohidrogenlər daşıyıcısıdır. Qara tüstünün emissiyası metalsaxlayan tüstüyə qarşı aşqarlar vasitəsilə azaldıla bilər. Bu halda külsüz aşqarların təsiri çox deyil.
Tüstüyə qarşı aşqarların işçi qatılığı 0.05-0,2%-dir. Nisbətən əvvəlki aşqarların (məsələn, 1970-ci illərdə işlənib hazırlanmış ИХП- 702, ИХП-706 aşqarları) tövsiyə olunan qatılığı 0.5-1.0%-ə qədər və daha yüksək olmuşdur.
Təsir prinsipi
| ]Tüstüyə qarşı aşqarların təsir mexanizmi haqqında konkret fikir yoxdur. Mövcud iki qrup fərziyyədən birinə görə, aşqarlar his hissəciklərinə antikoaqulyasiya və ya dispersləşdirici təsir göstərir, nəticədə onlar daha intensiv yanır. İkinci qrup fərziyyə aşqarın hisin yanmasına kimyəvi təsirinin mümkün variantlarını (katalitik təsir, hidroksil radikalları ilə qazlaşdırma) əhatə edir.
Rusiyada tətbiq olunan bariumsaxlayan tüstüyə qarşı aşqarların təsir mexanizmi müəyyən maraq doğurur. Bir nəzəriyyəyə görə barium birləşmələri yanacağın yanma məhsulları ilə reaksiyaya girir və bunun nəticəsində hidroksil radikalları əmələ gəlir. Sonuncular hisi qazlaşdırır. Fərz edilir ki, barium saxlayan tüstüyə qarşı aşqarlar yanacaq damcılarının diffuz yanması zamanı əmələ gələn hisin yanmasını tezləşdirir və artıq buxarlanmış yanacaq hissəsinin yanması zamanı əmələ gələn hisin yanmasına təsir etmir, yəni barium saxlayan aşqarlar yanma katalizatoru deyil. Onlar agır neftlərin yanması zamanı daha effektlidir.
görə bütün tüstüyə qarşı aşqarlar iki növə bölünür. Birinci növə əsas təsiri his hissəciklərinin dispersləşdirilməsi olan qələvi-torpaq metal birləşmələri aiddir. İkinci növə keçid metal birləşmələri aiddir. Onlar oksigenin yanmanın birinci mərhələsindən sonuncu mərhələlərə daşınması hesabına hisin yanmasını tezləşdirir. Bu da keçid metallarının valentliyini dəyişmək qabiliyyəti hesabına mümkün olur.
Effektlilk göstəriciləri
| ]Tüstüyə qarşı aşqarların keyfiyyəti dizel mühərriklərinin stend sınaqları prosesində qiymətləndirilən işlənmiş qazların tüstülüyü və faktiki hisin miqdarı ilə qiymətləndirilir. İşlənmiş qazların tüstülüyünü iki növ cihazla təyin edirlər. Bosch qurğusunda hisın qarşısı kağız filtrlə alınır. Bu halda filtr qaralır və onun daha çox qaralması his əmələgəlmənin intensiv olduğunu göstərir. Bu qurğu portativdir və yüksək dərəcədə his əmələ gəlmədə daha etibarlı nəticələr verir.
Hartridge qurğusu iri həcmlidir və yalnız stasionar şəraitdə istifadə olunur. Burada qiymətləndirmə prinsipi hisin miqdarının artması ilə işlənmiş qazların azalan optik sıxlığının ölçülməsinə əsaslanır.
Çeşid
| ]- ИХП-702 1960-1970-cı illərdə Aşqarlar Kimyası İnstitutunda (Bakı) işlənmiş ilk yerli tüstüyə qarşı aşqardır. O barium hidroksidin birbaşa alkilfenola təsiriylə alınan, yanacaqda həll olan barium dialkilfenolyat idi. Yanacağa 1% qatılıqda daxil edildikdə, işlənmiş qazların tərkibində hisin miqdarının 50-80% azalmasını təmin edirdi. Onun nöqsanlarından biri onun olduqca yüksək qatılıqlarda əlavə olunması idi.
- ИХП-706 (ТУ ИХП-402-7-73) bariumun miqdarına və, deməli, effektliliyinə görə əvvəlki aşqardan üstün idi. Metalın qatılığının artması karbonatlaşma, yəni reaksiya kütləsinin karbon qazı ilə işlənməsi hesabına baş verirdi. Eyni zamanda, barium hidroksidin bir hissəsi aşqarda oleofilləşmiş vəziyyətdə olan xırda hissələrə bölünmüş karbonata çevrilirdi. Bu əməliyyat hesabına metalın qatılığı və, buna görə, də aşqarın səmərəliliyi 1,5 dəfə artmışdı. Tövsiyə edilən yanacaq qatılığı 0,2-0,5% idi.
Hər iki aşqar forsunkaların çiləyicilərində barium sulfat çöküntüsünün əmələ gəlməsinə səbəb oldu. Ona görə də aşqarın sonrakı kompozisiyalarının tərkibində çöküntü əmələgəlmənin qarşısını alan dispersləşdirici komponent olurdu.
- ЭФАП-Б (ТУ 0257-002-40439881-97) aşqarın aşağı donma temperaturu və aşağı özlülüyünü təmin edən barium alkilfenolyat (65%), dispersləşdirici komponent (5%) və həlledicidən (30%) ibarət kompozisiyadır. Aşqarın istehsalında karbonatlaşmadan istifadə olunmur.
- ЭКО-1 karbonatlaşdırılmış (karbon qazı ilə işlənilmiş) alkilfenolyat, olein və bor turşuları ilə modifikasiya olunmuş (yağa dispersləşdirici aşqar Dneprol) Mannix əsasından ibarət kompozisiyadır. Karbonatlaşmaya görə aşqarda liofillləşdirilmiş karbonat şəklində əlavə miqdar barium var, bu da aşqarın səmərəliliyini artırır.
Əlavə xassələr
| ]Barium saxlayan maddələr biosid fəallığa malikdir. Lubrizol-565 şirkətinin məlumatına görə, barium aşqarları katalitik neytrallaşdırıcıların iş müddətini əhəmiyyətli dərəcədə artırır.
Məhdudiyyətlər və nöqsanlar
| ]Aşqarların tövsiyə olunan qatılığı məhdudlaşdırılır. Onların artması yanma kamerasında çöküntünün yaranmasına, bəzən mühərrik və yanacaq sisteminin detallarının tez yeyilməsinə səbəb olur. Bundan əlavə aşqarların yanma məhsulları bərk hissəciklər kimi atmosferə atılır.
ИХП-706 aşqarının sınağı zamanı qazın hərəkəti yolunda yüksək və aşağı temperaturlu korroziya müşahidə edilmişdi. Bunun səbəbi, yəqin ki karbonatlaşmanın daxil olduğu istehsal texnologiyasıdır.
Mənbə
| ]А.М.Данилов. Применение присадок в топливах.Санкт-Петербург: Химиздат, 2010
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediya azad ensiklopediya Tustuye qarsi asqarlar span Tustuye qarsi asqarlar dizel muherrikinin buraxdigi islenmis qazlardan gelen qara tustunun his emissiyasini azaltmaq ucun nezerde tutulmusdur Yanma kamerasinda alovlanmadan evvelki merhelede yanacagin intensiv krekinqi bas verir neticede his emele gelir Sonra o yanir lakin bezi sebeblere gore tam yanmir Qara tustunun terkibinde olan hisin bir hissesi atmosfere atilir Hisin emele gelmesi muherriyin semereliliyinin azalmasi demekdir lakin bundan elave his onun sethinde sorbsiya olunmus kanserogen politsiklik aromatik karbohidrogenler dasiyicisidir Qara tustunun emissiyasi metalsaxlayan tustuye qarsi asqarlar vasitesile azaldila biler Bu halda kulsuz asqarlarin tesiri cox deyil Tustuye qarsi asqarlarin isci qatiligi 0 05 0 2 dir Nisbeten evvelki asqarlarin meselen 1970 ci illerde islenib hazirlanmis IHP 702 IHP 706 asqarlari tovsiye olunan qatiligi 0 5 1 0 e qeder ve daha yuksek olmusdur Tesir prinsipi span Tustuye qarsi asqarlarin tesir mexanizmi haqqinda konkret fikir yoxdur Movcud iki qrup ferziyyeden birine gore asqarlar his hisseciklerine antikoaqulyasiya ve ya disperslesdirici tesir gosterir neticede onlar daha intensiv yanir Ikinci qrup ferziyye asqarin hisin yanmasina kimyevi tesirinin mumkun variantlarini katalitik tesir hidroksil radikallari ile qazlasdirma ehate edir Rusiyada tetbiq olunan bariumsaxlayan tustuye qarsi asqarlarin tesir mexanizmi mueyyen maraq dogurur Bir nezeriyyeye gore barium birlesmeleri yanacagin yanma mehsullari ile reaksiyaya girir ve bunun neticesinde hidroksil radikallari emele gelir Sonuncular hisi qazlasdirir Ferz edilir ki barium saxlayan tustuye qarsi asqarlar yanacaq damcilarinin diffuz yanmasi zamani emele gelen hisin yanmasini tezlesdirir ve artiq buxarlanmis yanacaq hissesinin yanmasi zamani emele gelen hisin yanmasina tesir etmir yeni barium saxlayan asqarlar yanma katalizatoru deyil Onlar agir neftlerin yanmasi zamani daha effektlidir gore butun tustuye qarsi asqarlar iki nove bolunur Birinci nove esas tesiri his hisseciklerinin disperslesdirilmesi olan qelevi torpaq metal birlesmeleri aiddir Ikinci nove kecid metal birlesmeleri aiddir Onlar oksigenin yanmanin birinci merhelesinden sonuncu merhelelere dasinmasi hesabina hisin yanmasini tezlesdirir Bu da kecid metallarinin valentliyini deyismek qabiliyyeti hesabina mumkun olur Effektlilk gostericileri span Tustuye qarsi asqarlarin keyfiyyeti dizel muherriklerinin stend sinaqlari prosesinde qiymetlendirilen islenmis qazlarin tustuluyu ve faktiki hisin miqdari ile qiymetlendirilir Islenmis qazlarin tustuluyunu iki nov cihazla teyin edirler Bosch qurgusunda hisin qarsisi kagiz filtrle alinir Bu halda filtr qaralir ve onun daha cox qaralmasi his emelegelmenin intensiv oldugunu gosterir Bu qurgu portativdir ve yuksek derecede his emele gelmede daha etibarli neticeler verir Hartridge qurgusu iri hecmlidir ve yalniz stasionar seraitde istifade olunur Burada qiymetlendirme prinsipi hisin miqdarinin artmasi ile islenmis qazlarin azalan optik sixliginin olculmesine esaslanir Cesid span IHP 702 1960 1970 ci illerde Asqarlar Kimyasi Institutunda Baki islenmis ilk yerli tustuye qarsi asqardir O barium hidroksidin birbasa alkilfenola tesiriyle alinan yanacaqda hell olan barium dialkilfenolyat idi Yanacaga 1 qatiliqda daxil edildikde islenmis qazlarin terkibinde hisin miqdarinin 50 80 azalmasini temin edirdi Onun noqsanlarindan biri onun olduqca yuksek qatiliqlarda elave olunmasi idi IHP 706 TU IHP 402 7 73 bariumun miqdarina ve demeli effektliliyine gore evvelki asqardan ustun idi Metalin qatiliginin artmasi karbonatlasma yeni reaksiya kutlesinin karbon qazi ile islenmesi hesabina bas verirdi Eyni zamanda barium hidroksidin bir hissesi asqarda oleofillesmis veziyyetde olan xirda hisselere bolunmus karbonata cevrilirdi Bu emeliyyat hesabina metalin qatiligi ve buna gore de asqarin semereliliyi 1 5 defe artmisdi Tovsiye edilen yanacaq qatiligi 0 2 0 5 idi Her iki asqar forsunkalarin cileyicilerinde barium sulfat cokuntusunun emele gelmesine sebeb oldu Ona gore de asqarin sonraki kompozisiyalarinin terkibinde cokuntu emelegelmenin qarsisini alan disperslesdirici komponent olurdu EFAP B TU 0257 002 40439881 97 asqarin asagi donma temperaturu ve asagi ozluluyunu temin eden barium alkilfenolyat 65 disperslesdirici komponent 5 ve hellediciden 30 ibaret kompozisiyadir Asqarin istehsalinda karbonatlasmadan istifade olunmur EKO 1 karbonatlasdirilmis karbon qazi ile islenilmis alkilfenolyat olein ve bor tursulari ile modifikasiya olunmus yaga disperslesdirici asqar Dneprol Mannix esasindan ibaret kompozisiyadir Karbonatlasmaya gore asqarda liofilllesdirilmis karbonat seklinde elave miqdar barium var bu da asqarin semereliliyini artirir Elave xasseler span Barium saxlayan maddeler biosid fealliga malikdir Lubrizol 565 sirketinin melumatina gore barium asqarlari katalitik neytrallasdiricilarin is muddetini ehemiyyetli derecede artirir Mehdudiyyetler ve noqsanlar span Asqarlarin tovsiye olunan qatiligi mehdudlasdirilir Onlarin artmasi yanma kamerasinda cokuntunun yaranmasina bezen muherrik ve yanacaq sisteminin detallarinin tez yeyilmesine sebeb olur Bundan elave asqarlarin yanma mehsullari berk hissecikler kimi atmosfere atilir IHP 706 asqarinin sinagi zamani qazin hereketi yolunda yuksek ve asagi temperaturlu korroziya musahide edilmisdi Bunun sebebi yeqin ki karbonatlasmanin daxil oldugu istehsal texnologiyasidir Menbe span A M Danilov Primenenie prisadok v toplivah Sankt Peterburg Himizdat 2010 Kateqoriya Kimya
