Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Tetraxlormetan (karbon dörd xlorid, Freon-10, xladon-10 CCI4) — Xlorüzvi birləşmədir, halogenalkandır, rəngsiz ağır mayedir, xloroformun iyinə bənzər iyə malikdir, Yanmır, zəhərlidir, suda həll olmur, əksər üzvi həlledicilərlə qarışır.
| Tetraxlormetan | |
|---|---|
 | |
 | |
| Ümumi | |
| Kimyəvi formulu | CCl4 |
| Molyar kütlə | 153,82 q/mol |
| Fiziki xassələri | |
| Sıxlıq | 1,5954 q/sm³ |
| Termik xüsusiyyətlər | |
| Ərimə nöqtəsi | −22,87 °S |
| Qaynama nöqtəsi | 76,75 °S |
| Buxarın təzyiqi | 91 ± 1 mm Hg, 11,6 kPa |
| Optik xüsusiyyətlər | |
| 1,4607 | |
| Təsnifatı | |
| CAS-da qeyd. nöm. | 56-23-5 |
| PubChem | 5943 |
| RTECS | FG4900000 |
| ChEBI | 27385 |
| BMT nömrəsi | 1846 |
| ChemSpider | 5730 |
Xassəsi
Su ilə 250 0C-yə kimi qızdırıldıqda hidroliz prosesi baş verir: suyun miqdarı az olduqda fosgen , çox olduqda karbon qazı alınır. 500 °C-yə kimi qızdırıldıqda sərbəst xlor ayrılaraq tetraxloretilen və qarışığı alınır. Inqalyasiyalı zəhərlənmə zamanı ağciyərin şişməsi və kəskin emfizema yaradır. Metobolizm məhsulu xloroform, fosgen, karbon qazı və xlorid turşusudur.
Alınması
Tetraxlormetan sənayedə metan və ya xlorla qarışığını 400–500 °C kimi qızdırmaqla alırlar. Bu temperturda bir sıra kimyəvi reaksiyalar gedir və yekunda metilxlorid, dixlormetan, xloroform və tetraxlormetan qarışığı alınır. Maddələr distillə yolu ilə ayrılır:
- CH4+ Cl2 → CH3Cl + HCl
- CH3Cl + Cl2 → CH2Cl2 + HCl
- CH2Cl2 + Cl2 → CHCl3 + HCl
- CHCl3 + Cl2 → CCl4 +HCl
Tətbiqi
Həlledici kimi (yağlar, qatranlar, kauçuk və s.), tibbdə tətbiq edilən freonların alınmasında istifadə olunur. Tetraxlormetan "эвс" təsnifatda su mühitində neft məhsullarının infraqırmızı analizlərində istifadə olunur.
Tetraxlormetan 1930-cu ildən başlayaraq əl və stasionar yanğın söndürənlərdə hərbi, aviasiya və digər texnikalarda geniş istifadə olunmaqdadır. Bu maye, odsöndürücü kimi bir sıra üstünlüklərə malikdir. Belə ki, yanmayan, asan uçucu maye olduğu üçün sürətlə buxarlanır və yanan sahəni soyudur, saxlanılması üçün yüksək təzyiqə davamlı qablara ehtiyac duyulmur və s. Soyuq mühitdə saxlayan zaman donma dərəcəsi aşağı olan həlledicilər qatılır. Lakin özünün və parçalanma məhsullarının zəhərli olması səbəbindən məişət sistemlərində tətbiq sahəsi tapmamışdır. Maşınlarda, yanğın zamanı söndürücülərdən istifadə etdikdə zəhərli qazlardan qorunmaq üçün əleyhiqazla işləmək tövsiyə olunur.
Toksikologiya
Maye və qaz formasında belə zəhərlidir.(3) Orqanizmə düşəndə 48 saat ərzində sorulur. Xloroform və karbon iki oksidə metabolizə olunur.(4)
Mənbə
- CRC Handbook of Chemistry and Physics / David R. Lide, Jr. — 78 — USA: CRC Press, 1997. — P. 6.135. —
- http://www.cdc.gov/niosh/npg/npgd0107.html
- Эрих Гросс, Христиан Вайсмантель "Химия для любознательных" Раздел "4. Химия углерода", глава "Тетрахлорметан — негорючий растворитель"
- В. Ф. Крамаренко. Токсикологическая химия. — К.: Выща шк., 1989. — 447 с. — 6 000 экз. — .
Ədəbiyyat
- Химическая энциклопедия / Редкол.: Зефиров Н. С. и др.. — М.: Большая Российская энциклопедия, 1998. — Т. 5 (Три-Ятр). — 783 с. — .
- http://www.cdc.gov/niosh/npg/npgd0107.html.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Tetraxlormetan karbon dord xlorid Freon 10 xladon 10 CCI4 Xloruzvi birlesmedir halogenalkandir rengsiz agir mayedir xloroformun iyine benzer iye malikdir Yanmir zeherlidir suda hell olmur ekser uzvi helledicilerle qarisir TetraxlormetanUmumiKimyevi formulu CCl4Molyar kutle 153 82 q molFiziki xasseleriSixliq 1 5954 q sm Termik xususiyyetlerErime noqtesi 22 87 SQaynama noqtesi 76 75 SBuxarin tezyiqi 91 1 mm Hg 11 6 kPaOptik xususiyyetler1 4607TesnifatiCAS da qeyd nom 56 23 5PubChem 5943RTECS FG4900000ChEBI 27385BMT nomresi 1846ChemSpider 5730XassesiSu ile 250 0C ye kimi qizdirildiqda hidroliz prosesi bas verir suyun miqdari az olduqda fosgen cox olduqda karbon qazi alinir 500 C ye kimi qizdirildiqda serbest xlor ayrilaraq tetraxloretilen ve qarisigi alinir Inqalyasiyali zeherlenme zamani agciyerin sismesi ve keskin emfizema yaradir Metobolizm mehsulu xloroform fosgen karbon qazi ve xlorid tursusudur AlinmasiTetraxlormetan senayede metan ve ya xlorla qarisigini 400 500 C kimi qizdirmaqla alirlar Bu temperturda bir sira kimyevi reaksiyalar gedir ve yekunda metilxlorid dixlormetan xloroform ve tetraxlormetan qarisigi alinir Maddeler distille yolu ile ayrilir CH4 Cl2 CH3Cl HCl CH3Cl Cl2 CH2Cl2 HCl CH2Cl2 Cl2 CHCl3 HCl CHCl3 Cl2 CCl4 HClTetbiqiHelledici kimi yaglar qatranlar kaucuk ve s tibbde tetbiq edilen freonlarin alinmasinda istifade olunur Tetraxlormetan evs tesnifatda su muhitinde neft mehsullarinin infraqirmizi analizlerinde istifade olunur Tetraxlormetan 1930 cu ilden baslayaraq el ve stasionar yangin sondurenlerde herbi aviasiya ve diger texnikalarda genis istifade olunmaqdadir Bu maye odsondurucu kimi bir sira ustunluklere malikdir Bele ki yanmayan asan ucucu maye oldugu ucun suretle buxarlanir ve yanan saheni soyudur saxlanilmasi ucun yuksek tezyiqe davamli qablara ehtiyac duyulmur ve s Soyuq muhitde saxlayan zaman donma derecesi asagi olan hellediciler qatilir Lakin ozunun ve parcalanma mehsullarinin zeherli olmasi sebebinden meiset sistemlerinde tetbiq sahesi tapmamisdir Masinlarda yangin zamani sonduruculerden istifade etdikde zeherli qazlardan qorunmaq ucun eleyhiqazla islemek tovsiye olunur ToksikologiyaMaye ve qaz formasinda bele zeherlidir 3 Orqanizme dusende 48 saat erzinde sorulur Xloroform ve karbon iki okside metabolize olunur 4 MenbeCRC Handbook of Chemistry and Physics David R Lide Jr 78 USA CRC Press 1997 P 6 135 ISBN 978 0 8493 0478 1 http www cdc gov niosh npg npgd0107 html Erih Gross Hristian Vajsmantel Himiya dlya lyuboznatelnyh Razdel 4 Himiya ugleroda glava Tetrahlormetan negoryuchij rastvoritel V F Kramarenko Toksikologicheskaya himiya K Vysha shk 1989 447 s 6 000 ekz ISBN 5 11 000148 0 EdebiyyatHimicheskaya enciklopediya Redkol Zefirov N S i dr M Bolshaya Rossijskaya enciklopediya 1998 T 5 Tri Yatr 783 s ISBN 5 85270 310 9 http www cdc gov niosh npg npgd0107 html