Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Bu məqaləni lazımdır. |
Qrid-hesablamalar — (ing.grid computing- grid – tor, şəbəkə, ru. грид-вычисления) – hesablama baxımından çətin problemlərin həlli üçün onların bir hissəsinin İnternetə bağlanmış və geniş ərazidə paylanmış kompüterlər yığının istifadə olunmayan resursları arasında bölüşdürülməsi prosesi.
Qrid texnologiyası əsasında paylanmış hesablama sistemlərinin yaradılması Hazırda dünyada superkompüterlərin yerinə yetirdiyi işləri həyata keçirən, eyni zamanda daha ucuz başa gələn virtual superkompüterlərin – qrid sistemlərinin yaradılması üzrə intensiv tədqiqat işləri aparılır. Qrid texnologiyaları qlobal kommunikasiya texnologiyasının köməyi ilə müxtəlif təşkilatlar daxilində yerləşən kompüterlərin istifadəsiz qalan hesablama resurslarından istifadə etməklə yaradılan paylanmış hesablama sistemləridir. Fundamental elmi tədqiqat işlərinin yerinə yetirilməsi zamanı meydana çıxan böyük hesablama və yaddaş resursları tələb edən mürəkkəb məsələlərin həllini həyata keçirən belə sistemlər yüksəksürətli əlaqə kanalına malik olan kompüter şəbəkələri (KŞ) əsasında yaradılır. "Grid" sözünün ingilis dilindən tərcüməsi "şəbəkə" mənasını verir və ilk dəfə 1994-cü ildə elmə amerikalı alimlər Foster və Keselman tərəfindən gətirilmişdir. Bu sistemlərin işləmə mexanizmi analoji olaraq elektrik şəbəkələrindəki gərginlikdən istifadə olunma qaydalarına çox yaxındır. Belə ki, elektrik şəbəkəsindən istifadə zamanı istifadəçi öz cihazını şəbəkəyə qoşanda orada olan gərginliyin hansı elektrik stansiyasından gəldiyi ilə maraqlanmır. Eləcə də, fərdi kompüteri Qrid sisteminə qoşulmuş istifadəçilər də eyni vəziyyətdə olub, yəni onların məsələsinin sistemin hansı kompüterlərində həll edildiyini bilmirlər. Onlar məsələnin həlli üçün lazım olan vəsaiti ödəyir və müəyyən vaxtdan sonra nəticəni əldə edirlər. Qrid sistemləri kompüter şəbəkəsinə qoşulmuş kompüterlərin hesablama gücündən istifadə etməklə yaradılan paylanmış hesablama şəbəkəsidir. Kompüter şəbəkəsinin kommunikasiya avadanlıqlarından istifadə etməklə, fərdi kompüterləri bir-birinə qoşub internet şəbəkəsi üzərində virtual VEM şəbəkəsi yaratmaq mümkündür. Qrid texnologiyaları əsasında KŞ-də PHM-nin yaradılması üçün mürəkkəb məsələlərin altməsələlərə bölünməsi və onların kompüterlər arasında paylanması, hesablama güclərindən düzgün istifadə olunması, təhlükəsizlik, etibarlılıq və s. ilə bağlı bir sıra məsələlərin həllini tələb edir. Bundan başqa, KŞ-nin bircins olmaması (heterogenliyi) məsələlərin həlli zamanı şəbəkədə cəmlənmiş hesablama gücündən düzgün istifadə edilməsində problemlər yaradır. Bu gün Qrid texnologiyalarına həm elmi tədqiqatçılar, həm də kommersiya müəssisələri tərəfindən sürətlə artan maraq müşahidə olunur. Nəticə olaraq, hazırda müəyyən Qrid konsepsiyalarını reallaşdıran paylanmış hesablamaların təşkili üçün çoxlu sayda sistemlər təklif olunur. Onların sırasına Alchemi [www.alchemi.net], NGrid [ngrid.sourceforge.net], X-Com [x-com.parallel.ru], XtermWeb layihəsi [www.xtremwebch.net] kimi sistemləri aid etmək olar. Sadalanan sistemlərin xarakterik üsusiyyəti mövcud KŞ-də hesablama resurslarını qısa zaman intervalında vahid sistem altında birləşdirir və məsələnin həllində istifadəyə yönəldir. Bu isə hesablama resurslarından səmərəli istifadə etməyə imkan verir. Bu sahədə işləri analiz edərək söyləmək olar ki, Qrid sistemlər əsasında PHM-nin yaradılması və istifadəsi üzrə real tədqiqatlar hazırda iki istiqamət üzrə aparılır. Birinci istiqamət – universal qrid-sistemlərin yaradılmasıdır. Praktiki olaraq proqram təminatının bütün əsas istehsalçıları (Oracle, IBM, HP, Sun və s.) bu istiqamətdə işləyirlər. Bu firmalar standart kimi öz platformaları üçün proqram infrastrukturu yaradan Globus firmasının təklif etdiyi standartlardan geniş istifadə edirlər. Bu standartların əsasında yüksəksürətli şəbəkələrlə çox böyük paylanmış resursları birləşdirən qlobal hesablama sistemləri formalaşdırılır. İkinci istiqamət, böyük hesablama gücü tələb etməyən mürəkkəb məsələlərin həlli üçün xüsusiləşdirilmiş Qrid-sistemin yaradılmasından gedir. Məsələnin belə qoyuluşu daha real görünür, çünki məsələnin xüsusiyyəti əvvəlcədən məlum olduğuna görə, onun həlli üçün səmərəli hesablama mühiti yaradılmasına kömək edir. Sözsüz ki, universal hesablama mühitləri perspektiv istiqamətlərdən sayılır, lakin belə mühiti yaratmaq çox çətindir. Universal hesablama mühitlərində proqram təminatı kimi Globus Toolkit standartından istifadə edilir, lakin onun instalyasiyası çox çətindir və istifadəsi mürəkkəbdir. Ona görə də paylanmış tətbiqlərin sürətli yaradılmasına və əlçatan hesablama resurslarının istifadəsinə kömək edə bilən sadə instrumentlər lazımdır. Müxtəlif təşkilatların kompüterlərinin hesablama resurslarının istifadəsi məsələsinin həlli zamanı iki problem daha ciddi hesab edilir:
- müxtəlif idarələrə, təşkilatlara, firmalara məxsus kompüterlərin idarə edilməsinin çətinliyi;
- şəbəkədə cəmlənmiş müxtəlif hesablama məhsuldarlığına malik olan kompüterlərin hesablama resurslarından səmərəli istifadə edilməsi.
Müxtəlif təşkilatlara məxsus kompüterlərin istifadəsinin mürəkkəbliyi tamamilə izah ediləndir. Çünki, müxtəlif əməliyyat sistemləri əsasında işləyən kompüterlərin resurslarının bir mərkəz tərəfindən mürəkkəb məsələnin həllinə cəlb edilməsi olduqca çətindir. Digər tərəfdən, müxtəlif təşkilatlara məxsus kompüterlərin müstəqil resursları könüllülük prinsipi əsasında deyil, ənənəvi bazar prinsipləri əsasında istifadə edilir. Hesablamaların kommersiyalaşdırılması yaradılan Qrid-sistemlərdə iştirakçıların sayının artmasına imkan verir. Qrid-sistemlərin xidmətləri bazarında hesablama resurslarının istehsalçıları və istehlakçıları müxtəlif məqsədlər daşıyırlar, müxtəlif strategiyalardan, tələbat və təklifin müxtəlif iqtisadi tənzimləmə mexanizmlərindən istifadə edirlər. Bu şəraitdə KŞ bazasında mürəkkəb məsələlərin həlli üçün PHM-nin yaradılmasının arxitektur-texnoloji prinsiplərinin işlənilməsi aktual problemdir. Hazırda KŞ bazasında paylanmış hesablamaların təşkilində müxtəlif iqtisadi yanaşmalardan istifadə olunur. Legion, Condor, Apples PST, Netsolve, Punch, XTRemweb və s. kimi bir çox sistemlər, paylanmaya cavabdeh olan mərkəzi kompüter sistemi hesablama mühitində iştirak edən kompüterlərin dəyər funksiyalarından istifadə etməklə hansı məsələlərin hansı resursda yerinə yetirilməli olduğunu müəyyən edən sadə paylanma sxemlərindən istifadə edir. Onlar hər bir resursun istifadə qiymətinə baxmırlar, bu isə o deməkdir ki, bütün əlavələrin istənilən vaxtda yerinə yetirilməsi əhəmiyyəti eynidir, halbuki bu, reallıqda heç də belə deyildir. Tətbiqi məsələnin yerinə yetirilməsi müddətinin az olması sistemin əhəmiyyətini artırır.
Ədəbiyyat
- İsmayıl Calallı (Sadıqov), "İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti", 2017, "Bakı" nəşriyyatı, 996 s.
- Лацис А. Как построить и использовать суперкомпьютер. Москва: Бестселлер, 2003, 240 с 8. http://top500.org/statistics/list/
- Крюков Ю. А. Вычислительная инфраструктура для прикладных задач, будущее и настоящее // Геоинформатика. 2004, № 9, с.57–61.
- Черняк Л. Grid как будущее компьютинга // Открытые системы. 2003, № 1, с 16–19.
- George Lawton. Distributed net application create virtual Supercomputers // Computer, 2000, 33, № 6, p.16–20.
- Боголепов Д. К. Использование ресурсов gpu для выполнения распределенных вычислений // Научный сервис в сети Интернет: решение больших задач: 67 Труды Всероссийской научной конференции (22–27 сентября 2008 г., г. Новороссийск) — М.: Изд-во МГУ, 2008, с.322–325.
- Филамофитский М. П. Система поддержки метакомпьютерных расчетов X-COM. Архитектура и технология работы // Вычислительные методы и программирование, 2004, т.5, c.1–9.
- Foster I., Kesselman C., A Metacomputing Infrastructure Toolkit // International Journal of Applications, 1997, № 11, p.115–128.
- Коренков В. В., Тихененко Е. А. Организация вычислений в научных отраслях // Открытые системы. 2001, № 2, c.27–34.
- Pescovitz David. Power to the PC. Sci. Amer. 2000. 282. № 4. p.15–16.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Qrid hesablamalar ing grid computing grid tor sebeke ru grid vychisleniya hesablama baximindan cetin problemlerin helli ucun onlarin bir hissesinin Internete baglanmis ve genis erazide paylanmis komputerler yiginin istifade olunmayan resurslari arasinda bolusdurulmesi prosesi Qrid texnologiyasi esasinda paylanmis hesablama sistemlerinin yaradilmasi Hazirda dunyada superkomputerlerin yerine yetirdiyi isleri heyata keciren eyni zamanda daha ucuz basa gelen virtual superkomputerlerin qrid sistemlerinin yaradilmasi uzre intensiv tedqiqat isleri aparilir Qrid texnologiyalari qlobal kommunikasiya texnologiyasinin komeyi ile muxtelif teskilatlar daxilinde yerlesen komputerlerin istifadesiz qalan hesablama resurslarindan istifade etmekle yaradilan paylanmis hesablama sistemleridir Fundamental elmi tedqiqat islerinin yerine yetirilmesi zamani meydana cixan boyuk hesablama ve yaddas resurslari teleb eden murekkeb meselelerin hellini heyata keciren bele sistemler yukseksuretli elaqe kanalina malik olan komputer sebekeleri KS esasinda yaradilir Grid sozunun ingilis dilinden tercumesi sebeke menasini verir ve ilk defe 1994 cu ilde elme amerikali alimler Foster ve Keselman terefinden getirilmisdir Bu sistemlerin isleme mexanizmi analoji olaraq elektrik sebekelerindeki gerginlikden istifade olunma qaydalarina cox yaxindir Bele ki elektrik sebekesinden istifade zamani istifadeci oz cihazini sebekeye qosanda orada olan gerginliyin hansi elektrik stansiyasindan geldiyi ile maraqlanmir Elece de ferdi komputeri Qrid sistemine qosulmus istifadeciler de eyni veziyyetde olub yeni onlarin meselesinin sistemin hansi komputerlerinde hell edildiyini bilmirler Onlar meselenin helli ucun lazim olan vesaiti odeyir ve mueyyen vaxtdan sonra neticeni elde edirler Qrid sistemleri komputer sebekesine qosulmus komputerlerin hesablama gucunden istifade etmekle yaradilan paylanmis hesablama sebekesidir Komputer sebekesinin kommunikasiya avadanliqlarindan istifade etmekle ferdi komputerleri bir birine qosub internet sebekesi uzerinde virtual VEM sebekesi yaratmaq mumkundur Qrid texnologiyalari esasinda KS de PHM nin yaradilmasi ucun murekkeb meselelerin altmeselelere bolunmesi ve onlarin komputerler arasinda paylanmasi hesablama guclerinden duzgun istifade olunmasi tehlukesizlik etibarliliq ve s ile bagli bir sira meselelerin hellini teleb edir Bundan basqa KS nin bircins olmamasi heterogenliyi meselelerin helli zamani sebekede cemlenmis hesablama gucunden duzgun istifade edilmesinde problemler yaradir Bu gun Qrid texnologiyalarina hem elmi tedqiqatcilar hem de kommersiya muessiseleri terefinden suretle artan maraq musahide olunur Netice olaraq hazirda mueyyen Qrid konsepsiyalarini reallasdiran paylanmis hesablamalarin teskili ucun coxlu sayda sistemler teklif olunur Onlarin sirasina Alchemi www alchemi net NGrid ngrid sourceforge net X Com x com parallel ru XtermWeb layihesi www xtremwebch net kimi sistemleri aid etmek olar Sadalanan sistemlerin xarakterik ususiyyeti movcud KS de hesablama resurslarini qisa zaman intervalinda vahid sistem altinda birlesdirir ve meselenin hellinde istifadeye yoneldir Bu ise hesablama resurslarindan semereli istifade etmeye imkan verir Bu sahede isleri analiz ederek soylemek olar ki Qrid sistemler esasinda PHM nin yaradilmasi ve istifadesi uzre real tedqiqatlar hazirda iki istiqamet uzre aparilir Birinci istiqamet universal qrid sistemlerin yaradilmasidir Praktiki olaraq proqram teminatinin butun esas istehsalcilari Oracle IBM HP Sun ve s bu istiqametde isleyirler Bu firmalar standart kimi oz platformalari ucun proqram infrastrukturu yaradan Globus firmasinin teklif etdiyi standartlardan genis istifade edirler Bu standartlarin esasinda yukseksuretli sebekelerle cox boyuk paylanmis resurslari birlesdiren qlobal hesablama sistemleri formalasdirilir Ikinci istiqamet boyuk hesablama gucu teleb etmeyen murekkeb meselelerin helli ucun xususilesdirilmis Qrid sistemin yaradilmasindan gedir Meselenin bele qoyulusu daha real gorunur cunki meselenin xususiyyeti evvelceden melum olduguna gore onun helli ucun semereli hesablama muhiti yaradilmasina komek edir Sozsuz ki universal hesablama muhitleri perspektiv istiqametlerden sayilir lakin bele muhiti yaratmaq cox cetindir Universal hesablama muhitlerinde proqram teminati kimi Globus Toolkit standartindan istifade edilir lakin onun instalyasiyasi cox cetindir ve istifadesi murekkebdir Ona gore de paylanmis tetbiqlerin suretli yaradilmasina ve elcatan hesablama resurslarinin istifadesine komek ede bilen sade instrumentler lazimdir Muxtelif teskilatlarin komputerlerinin hesablama resurslarinin istifadesi meselesinin helli zamani iki problem daha ciddi hesab edilir muxtelif idarelere teskilatlara firmalara mexsus komputerlerin idare edilmesinin cetinliyi sebekede cemlenmis muxtelif hesablama mehsuldarligina malik olan komputerlerin hesablama resurslarindan semereli istifade edilmesi Muxtelif teskilatlara mexsus komputerlerin istifadesinin murekkebliyi tamamile izah edilendir Cunki muxtelif emeliyyat sistemleri esasinda isleyen komputerlerin resurslarinin bir merkez terefinden murekkeb meselenin helline celb edilmesi olduqca cetindir Diger terefden muxtelif teskilatlara mexsus komputerlerin musteqil resurslari konulluluk prinsipi esasinda deyil enenevi bazar prinsipleri esasinda istifade edilir Hesablamalarin kommersiyalasdirilmasi yaradilan Qrid sistemlerde istirakcilarin sayinin artmasina imkan verir Qrid sistemlerin xidmetleri bazarinda hesablama resurslarinin istehsalcilari ve istehlakcilari muxtelif meqsedler dasiyirlar muxtelif strategiyalardan telebat ve teklifin muxtelif iqtisadi tenzimleme mexanizmlerinden istifade edirler Bu seraitde KS bazasinda murekkeb meselelerin helli ucun PHM nin yaradilmasinin arxitektur texnoloji prinsiplerinin islenilmesi aktual problemdir Hazirda KS bazasinda paylanmis hesablamalarin teskilinde muxtelif iqtisadi yanasmalardan istifade olunur Legion Condor Apples PST Netsolve Punch XTRemweb ve s kimi bir cox sistemler paylanmaya cavabdeh olan merkezi komputer sistemi hesablama muhitinde istirak eden komputerlerin deyer funksiyalarindan istifade etmekle hansi meselelerin hansi resursda yerine yetirilmeli oldugunu mueyyen eden sade paylanma sxemlerinden istifade edir Onlar her bir resursun istifade qiymetine baxmirlar bu ise o demekdir ki butun elavelerin istenilen vaxtda yerine yetirilmesi ehemiyyeti eynidir halbuki bu realliqda hec de bele deyildir Tetbiqi meselenin yerine yetirilmesi muddetinin az olmasi sistemin ehemiyyetini artirir EdebiyyatIsmayil Calalli Sadiqov Informatika terminlerinin izahli lugeti 2017 Baki nesriyyati 996 s Lacis A Kak postroit i ispolzovat superkompyuter Moskva Bestseller 2003 240 s 8 http top500 org statistics list Kryukov Yu A Vychislitelnaya infrastruktura dlya prikladnyh zadach budushee i nastoyashee Geoinformatika 2004 9 s 57 61 Chernyak L Grid kak budushee kompyutinga Otkrytye sistemy 2003 1 s 16 19 George Lawton Distributed net application create virtual Supercomputers Computer 2000 33 6 p 16 20 Bogolepov D K Ispolzovanie resursov gpu dlya vypolneniya raspredelennyh vychislenij Nauchnyj servis v seti Internet reshenie bolshih zadach 67 Trudy Vserossijskoj nauchnoj konferencii 22 27 sentyabrya 2008 g g Novorossijsk M Izd vo MGU 2008 s 322 325 Filamofitskij M P Sistema podderzhki metakompyuternyh raschetov X COM Arhitektura i tehnologiya raboty Vychislitelnye metody i programmirovanie 2004 t 5 c 1 9 Foster I Kesselman C A Metacomputing Infrastructure Toolkit International Journal of Applications 1997 11 p 115 128 Korenkov V V Tihenenko E A Organizaciya vychislenij v nauchnyh otraslyah Otkrytye sistemy 2001 2 c 27 34 Pescovitz David Power to the PC Sci Amer 2000 282 4 p 15 16 Xarici kecidlerhttp library ict az elektron2015 3 pdf