Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
İnden — Molekul formulu С9H8 olan politsiklik aromatik karbohidrogendir. Quruluşca benzol və tsiklopenten həlqələrinin kondensləşməsindən ibarətdir. Asanlıqla alovlanır və polimerləşir.
| İnden | |
|---|---|
 | |
 | |
| Ümumi | |
| İnden | |
| Kimyəvi formulu | C9H8 |
| Molyar kütlə | 116,16 q/mol q/mol |
| Fiziki xassələri | |
| Sıxlıq | 0,9966 q/sm3 q/sm³ |
| Termik xüsusiyyətlər | |
| Ərimə nöqtəsi | –1,8°C °S |
| Qaynama nöqtəsi | 117-119 °C °S |
| Təsnifatı | |
| CAS-da qeyd. nöm. | 95-13-6 |
| PubChem | 7219 |
| RTECS | NK8225000 |
| ChEBI | 41921 |
| ChemSpider | 6949 |
Alınması
Inden daş kömür qətranında (1%-ə qədər), həmçinin olefinlərin istehsalının qalıq yağlarında rast gəlinir. Sənayedə inden fenol və əsaslardan təmizlənmiş daş kömür qətranının rektifikasiyası və sonra kristallaşdırılmasından alınır. Əgər əvvəlcədən fenolun ekstraksiyası aparılmırsa, su ilə azeotrop qovulma ilə indenin konsentrasiyası yüksək olan fenol-inden fraksiyası alınır. Bu zaman fenol aşağı fraksiya kimi ayrılır. Indenin alınmasının preparativ variantı asetilenin 630oC-də pirolizindən və toluolun asetilenlə 825-900oC-də və aşağı təzyiqdə reaksiyasından ibarətdir[1].
Fiziki xassələri
Inden bir çox üzvi həlledicilərdə (etanol, dietil efiri, piridin, dördxlorlu karbon, sirkə turşusu) həll olur, suda isə həll olmur[1].
Kimyəvi xassələri
Inden otaq temperaturunda qaranlıqda asanlıqla polimerləşərək poliinden əmələ gətirir. Polimerləşmə qeyri-üzvi turşular və ya Lüis turşuları əlavə edildikdə və qızdırıldıqda daha da sürətlənir. Tsiklopenten həlqəsinin ikiqat rabitəsi birləşmə reaksiyalarına meyllidir, xüsusilə də bromlaşır, eləcə də nikel katalizatorunun və ya natrium (etanolda) iştirakında hidrogenləşir. Inden Diels-Alder reaksiyasında dienofil kimi çıxış edə bilər [3]. İnden zəif turşu xassəsi göstərir: CH2- qruplarının iştirakı ilə karbonil birləşmələri vasitəsi ilə kondensləşir, həmçinin maqnezium üzvi birləşmələr əmələ gətirir[1]. İnden oksidləşmə zamanı, şəraitdən asılı olaraq, dihidrooksiindan, homoftal turşusu və ya ftal turşusu əmələ gətirə bilər[3].
Tətbiqi
Inden kumarono-inden qətranlarının və aromatik rezinlərin alınmasında istifadə olunur. Təmiz inden indanın sintezində, həmçinin bir sıra törəmələrin, məsələn, akarisidlər kimi tətbiq olunan inden-1-karbon turşusu efirlərinin sintezində istifadə olunur[3].
Ədəbiyyat
- Химическая энциклопедия / Гл. ред. И. Л. Кнунянц.—М.: Советская энциклопедия, 1990.— Т.2.— С.224.
- Sigma-Aldrich.Indene. Проверено 27 июля 2014.
- Griesbaum K., Behr A., Biedenkapp D., Voges H.-W., Garbe D., Paetz C., Collin G., Mayer D., Höke H., Schmidt R. Hydrocarbons(англ.) // Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry. — Wiley, 2013. — P. 46—47.—DOI:10.1002/14356007.a13_227.pub 2.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Inden Molekul formulu S9H8 olan politsiklik aromatik karbohidrogendir Qurulusca benzol ve tsiklopenten helqelerinin kondenslesmesinden ibaretdir Asanliqla alovlanir ve polimerlesir IndenUmumiIndenKimyevi formulu C9H8Molyar kutle 116 16 q mol q molFiziki xasseleriSixliq 0 9966 q sm3 q sm Termik xususiyyetlerErime noqtesi 1 8 C SQaynama noqtesi 117 119 C STesnifatiCAS da qeyd nom 95 13 6PubChem 7219RTECS NK8225000ChEBI 41921ChemSpider 6949AlinmasiInden das komur qetraninda 1 e qeder hemcinin olefinlerin istehsalinin qaliq yaglarinda rast gelinir Senayede inden fenol ve esaslardan temizlenmis das komur qetraninin rektifikasiyasi ve sonra kristallasdirilmasindan alinir Eger evvelceden fenolun ekstraksiyasi aparilmirsa su ile azeotrop qovulma ile indenin konsentrasiyasi yuksek olan fenol inden fraksiyasi alinir Bu zaman fenol asagi fraksiya kimi ayrilir Indenin alinmasinin preparativ varianti asetilenin 630oC de pirolizinden ve toluolun asetilenle 825 900oC de ve asagi tezyiqde reaksiyasindan ibaretdir 1 Fiziki xasseleriInden bir cox uzvi helledicilerde etanol dietil efiri piridin dordxlorlu karbon sirke tursusu hell olur suda ise hell olmur 1 Kimyevi xasseleriInden otaq temperaturunda qaranliqda asanliqla polimerleserek poliinden emele getirir Polimerlesme qeyri uzvi tursular ve ya Luis tursulari elave edildikde ve qizdirildiqda daha da suretlenir Tsiklopenten helqesinin ikiqat rabitesi birlesme reaksiyalarina meyllidir xususile de bromlasir elece de nikel katalizatorunun ve ya natrium etanolda istirakinda hidrogenlesir Inden Diels Alder reaksiyasinda dienofil kimi cixis ede biler 3 Inden zeif tursu xassesi gosterir CH2 qruplarinin istiraki ile karbonil birlesmeleri vasitesi ile kondenslesir hemcinin maqnezium uzvi birlesmeler emele getirir 1 Inden oksidlesme zamani seraitden asili olaraq dihidrooksiindan homoftal tursusu ve ya ftal tursusu emele getire biler 3 TetbiqiInden kumarono inden qetranlarinin ve aromatik rezinlerin alinmasinda istifade olunur Temiz inden indanin sintezinde hemcinin bir sira toremelerin meselen akarisidler kimi tetbiq olunan inden 1 karbon tursusu efirlerinin sintezinde istifade olunur 3 EdebiyyatHimicheskaya enciklopediya Gl red I L Knunyanc M Sovetskaya enciklopediya 1990 T 2 S 224 Sigma Aldrich Indene Provereno 27 iyulya 2014 Griesbaum K Behr A Biedenkapp D Voges H W Garbe D Paetz C Collin G Mayer D Hoke H Schmidt R Hydrocarbons angl Ullmann s Encyclopedia of Industrial Chemistry Wiley 2013 P 46 47 DOI 10 1002 14356007 a13 227 pub 2