Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Nagyrev mələkləri (mac. Tiszazugi méregkeverők) — Mərkəzi Macarıstanda Yas-Nadkun-Solnok əyalətində yerləşən Nagyrev kəndində 300-dən çox kişi kənd sakinlərinin ölümünə səbəb olmuş kəndli qadınlar. Hadisə 1914–1929-cu illərdə kənddə yaşayan qadınların öz ərlərini arsenik zəhəri ilə müəyyən vaxtlarda zəhərləməsi ilə baş vermişdir. Arsenik zəhərinin qadınlara kənd sakini və Nagyrev kəndində mamaça kimi işləmiş Suzanna Fazekasın təmin etdiyi aparılan araşdırmalara müəyyənləşdirilmişdir. Suzanna Fazekas suda qaynadılması nəticəsində, suyun üzərinə toplanmış hissədən arsenik zəhərini əldə etmişdir.
Tarix ədəbiyyatlarında Nagyrevdən olan ölüm mələkləri və ya Tiszazuq zəhər qarışdırıcıları kimi müxtəlif adlarla tanınmış kənd qadınlarının hansı səbəbdən öz həyat yoldaşları başda olmaqla yaxın ailə üzvlərinin zəhərlədikləri tam müəyyələşdirilməmişdir. Səsləndirilmiş versiyalar arasında qadınlar həyat yoldaşlarının Birinci Dünya müharibəsinə yollanmasından sonra kənd yaxınlığında salınmış əsir düşərgəsindəki hərbi əsirlərlə yaxınlıq etməyə başlamışdılar və bəzi qadınlar bu müvəqqəti münasibətin davamlı olması üçün kənd kişilərini zəhərləməyi təklif etmişdir.
Bir digər və daha çox üzərində dayanılmış versiya isə kənd qadınlarının öz ərləri tərəfindən ailədaxili şiddətə məruz qalmaqları səbəbindən mamaça Suzanna Fazekasın rəhbərliyi altında belə bir cinayətə əl atmaqları ilə bağlıdır. Nagyrev mələkləri haqqında 2005-ci ildə The Angelmakers sənədli filmi, 2002-ci ildə isə Hukkle adlı Macarıstan istehsalı bədii filmi çəkilmişdir.
Cinayət
Suzanna Fazekas 1911-ci ildə Nagyrev kəndinə öz ailəsi ilə birlikdə köçmüşdür. Qısa müddətdən sonra həyat yoldaşı müəmmalı şəkildə itkin düşür və bu dövrdə Fazekas kənddə mamaça kimi işləməyə başlayır. 1911–1921-ci illərdə qeyri-qanuni abortla məşğul olduğu üçün, 10 dəfəyə yaxın həbs olunmuş və məsuliyyətə cəlb etmişdir, ancaq buna baxmayaraq dövrünün abortu dəstəkləyən həkimləri tərəfindən həbsxanada yatmaqdan xilas edilmişdir. Bu dövrdə Macarıstan cəmiyyətində gənc qızların evləndirilməsi ailənin şəxsi qərarı ilə müəyyənləşdirilirdi və ailədə gələcəkdə ərin şiddətə və içkiyə meyilli olması belə tərəflərin boşanması üçün əsas sayılmırdı.
Birinci Dünya müharibəsinin başlamasından sonra Nagyrev kəndinin sakinləri Avstriya-Macarıstan İmperiyasının ordusu tərkibində döyüşməyə yollanmışdır. Qismən boşalan kənd müttəfiq orduların əsirlərinin saxlanılması üçün münasib ərazi olaraq seçilmişdir. Belə ki, kəndin düzənlik və nisbətən sərin bir ərazidə yerləşməsi belə bir seçimin edilməsində əsas səbəb kimi göstərilməkdədir. Kəndin yaxınlığında salınmış əsir düşərgəsindəki hərbi əsirlərlə yaxınlıq etməyə başlayan qadınların bir çoxu qısa zamanda özünə bir necə sevgili tapmağı bacarmışdır. Həyat yoldaşlarının cəbhədən qayıtdıqdan sonra yenidən əziyyət və şiddət görəcəklərindən narahat olan qadınlar kənd mamaçasının təklifi ilə öz həyat yoldaşlarının və qisməndə başqa yaxınlarının arsenik zəhəri ilə zəhərləməyə qərar vermişdir.
Plana əsasən kənd mamaçası Suzanna Fazekas öz həyat yoldaşlarını öldürmək istəyən qadınlara arsenik zəhərinin əldə edilməsi yolunu öyrətmişdir. isti vaxtlarda evlərdəki və digər arzu olunmaz hərəşatların öldürülməsində istifadə olunan və üzərində xüsusi yapışqan maddənin olduğu bir vasitədir. qaynar suda uzun müddəti qaynatmağı və daha sonra suyun səthinə yığılmış xüsusi maddəni toplamağı məsləhət görən Suzanna Fazekas əldə edilmiş zəhər vasitəsilə kənd qadınlarını öz ərlərindən xilas olmağa dəvət etmişdir.
Əldə olunmuş zəhər vasitəsilə öz cəbhədən qayıtmış həyat yoldaşlarını öldürməyə başlayan bəzi qadınlar, bir müddət sonra fiziki məhdudiyyətli və yaşlı valideynlərini də öldürməyə başlamışdır. Hətta, bəzi qadınların körpə və yetkinlik yaşına çatmamış uşaqlarını belə öldürdüyü iddia edilməkdədir. Suzanna Fazekas qadınları yaxınlarını öldürməyə ruhlandırmaq üçün Biz nə üçün onlara dözməliyik ? ifadəsini tez-tez işlətdiyi polisə verilmiş ifadələr əsasında müəyyənləşdirilmişdir.
Nagyrev kəndində baş vermiş ilk zəhərlənmə faktının 1911-ci ildə baş verdiyi güman olunur. Bu ilk hadisə də, Suzanna Fazekasın əli olmadığı bildirilsə də, sonrakı cinayətlərin hazırlanmasında və törədilməsində mamaçanın əli olduğu güman edilməkdədir. 1920-ci illərin ortalarında sayı iki rəqəmlərlə ifadə olunan müəmmalı cinayətlərə görə Nagyrev kəndi ölüm bölgəsi olaraq adlandırılmışdır. Fazekasın kənddə yaşadığı 18 il ərzində təxminən 45–50 ölüm faktının gerçəkləşdirildiyi təxmin olunmaqdadır. Kənd həkiminin doğmaca əmisi oğlu olması səbəbindən bütün ölüm kağızları onun tərəfindən rəmsiləşdirilmişdir və beləliklə də, cinayətlərin üzərinin tez açılması ləngimişdir.
Araşdırma
Cinayətlərin hansı formada aşkara çıxarıldığı dəqiq formada müəyyənləşdirilməyib. Bəzi ehtimallara görə Szabó adlı kənd sakini olan qadın, evində qonaq olan iki nəfər oxşar üsulla zəhərləməyə çalışarkən, qurbanları xilas olmağı bacarıblar və bu barədə polisə məlumat veriblər. Bir digər ehtimal isə kənd yaxınlığında axan çayda çimən yerli tibb universitetinin tələbələrindən biri, çayın suyunda arsen səviyyəsinin yüksək olduğunu müəyyən etmiş və bu barədə yerli polis orqanlarına məlumat vermişdir. Bela Bodo adlı ABŞ əsilli macar tarixçinin fikirlərinə görə isə kütləvi zəhərlənmələrdə iştirak etmiş qadınlardan biri sonradan yerli qəzetlərin birinə kənddə baş vermiş müəmmalı ölümlər haqqında anonim məktub göndərmişdir və hadisələr beləliklə ortaya çıxmışdır.
Macarıstan polisinin apardığı araşdırmalar nəticəsində kənd məzarlığında gizli formada dəfn edilmiş onlarla cəsədin yeri müəyyənləşdirilmişdir. Hadisələrə görə 34 qadın və bir kişi təqsirləndirilmişdir. Sonrakı məhkəmə proseslərində aralarında Suşi Olahında olduğu 26 qadın kənd sakinlərinin öldürülməsində günahkar bilinmişdir. Həmin qadınlardan 8 nəfərinə ölüm hökmü verilmişdir, ancaq cəmi iki nəfəri üçün hökm icra edilmişdir. Hadisələrdə iştirak etmiş daha 12 nəfər də həbs olunmuşdur.
Bu günə qədər Mərkəzi Macarıstanda Yas-Nadkun-Solnok əyalətində yerləşən Nagyrev kəndində 1914–1929-cu illər aralığında baş vermiş kütləvi ölümlərin tam təfərrüat və səbəbləri məlum deyildir.
Ədəbiyyat
İstinadlar
- Astrid Bussink. . archive.dokweb.net (Hungarian və English). Edinburgh College of Art. 2006. 5 July 2017 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 December 2016.
- Sharp, Rob. "Mirren film brings war tragedy to Yorkshire". The Guardian. 5 August 2006. 21 December 2016 tarixində . İstifadə tarixi: 10 December 2016.
- International Documentary Film Festival Amsterdam. . www.idfa.nl. 20 December 2016 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 December 2016.
- . "Film Festival Reviews; Life's Creatures Glow Until Violence Darkens". www.nytimes.com. 5 April 2003. 20 December 2016 tarixində . İstifadə tarixi: 10 December 2016.
- Heather Sutfin. "The Angel Makers of Nagyrév". Sword and Scale. 17 August 2016. 20 December 2016 tarixində . İstifadə tarixi: 10 December 2016.
- Popham, Peter. "Hungary: Murder on the Danube". The Independent. 26 November 2005. 30 May 2019 tarixində . İstifadə tarixi: 10 December 2016.
- . . The Crime library. 3 March 2007. 3 March 2007 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 December 2016.
- Fish, Jim. "BBC NEWS | Europe | Unearthing Hungary husband murders". news.bbc.co.uk. 29 March 2004. 25 May 2019 tarixində . İstifadə tarixi: 10 December 2016.
- Barry Yeoman. "Bad Girls". Psychology Today. Sussex Publishers, LLC. 1 November 1999. 4 August 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 10 December 2016.
- Katie Heaney. "11 Terrifying Female Serial Killers You've Never Heard Of". BuzzFeed. 15 Jul 2014. 29 March 2017 tarixində . İstifadə tarixi: 10 December 2016.
- . 2017-11-29 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-08-26.
- Tonya Blust. "Creepy crimes from the 1920s". www.historictruecrime.com. 12 January 2016. 20 December 2016 tarixində . İstifadə tarixi: 10 December 2016.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Nagyrev melekleri mac Tiszazugi meregkeverok Merkezi Macaristanda Yas Nadkun Solnok eyaletinde yerlesen Nagyrev kendinde 300 den cox kisi kend sakinlerinin olumune sebeb olmus kendli qadinlar Hadise 1914 1929 cu illerde kendde yasayan qadinlarin oz erlerini arsenik zeheri ile mueyyen vaxtlarda zeherlemesi ile bas vermisdir Arsenik zeherinin qadinlara kend sakini ve Nagyrev kendinde mamaca kimi islemis Suzanna Fazekasin temin etdiyi aparilan arasdirmalara mueyyenlesdirilmisdir Suzanna Fazekas suda qaynadilmasi neticesinde suyun uzerine toplanmis hisseden arsenik zeherini elde etmisdir Merkezi Macaristanda Yas Nadkun Solnok eyaletinde yerlesen Nagyrev kendinde 300 neferden artiq kend sakinin arsenik zeheri ile zeherlenerek oldurulmesinden teqsirlendirilen qadinlar Solnok seherinde yerlesen hebsxanaya dogru addimlayarken Tarix edebiyyatlarinda Nagyrevden olan olum melekleri ve ya Tiszazuq zeher qarisdiricilari kimi muxtelif adlarla taninmis kend qadinlarinin hansi sebebden oz heyat yoldaslari basda olmaqla yaxin aile uzvlerinin zeherledikleri tam mueyyelesdirilmemisdir Seslendirilmis versiyalar arasinda qadinlar heyat yoldaslarinin Birinci Dunya muharibesine yollanmasindan sonra kend yaxinliginda salinmis esir dusergesindeki herbi esirlerle yaxinliq etmeye baslamisdilar ve bezi qadinlar bu muveqqeti munasibetin davamli olmasi ucun kend kisilerini zeherlemeyi teklif etmisdir Bir diger ve daha cox uzerinde dayanilmis versiya ise kend qadinlarinin oz erleri terefinden ailedaxili siddete meruz qalmaqlari sebebinden mamaca Suzanna Fazekasin rehberliyi altinda bele bir cinayete el atmaqlari ile baglidir Nagyrev melekleri haqqinda 2005 ci ilde The Angelmakers senedli filmi 2002 ci ilde ise Hukkle adli Macaristan istehsali bedii filmi cekilmisdir CinayetSuzanna Fazekas 1911 ci ilde Nagyrev kendine oz ailesi ile birlikde kocmusdur Qisa muddetden sonra heyat yoldasi muemmali sekilde itkin dusur ve bu dovrde Fazekas kendde mamaca kimi islemeye baslayir 1911 1921 ci illerde qeyri qanuni abortla mesgul oldugu ucun 10 defeye yaxin hebs olunmus ve mesuliyyete celb etmisdir ancaq buna baxmayaraq dovrunun abortu destekleyen hekimleri terefinden hebsxanada yatmaqdan xilas edilmisdir Bu dovrde Macaristan cemiyyetinde genc qizlarin evlendirilmesi ailenin sexsi qerari ile mueyyenlesdirilirdi ve ailede gelecekde erin siddete ve ickiye meyilli olmasi bele tereflerin bosanmasi ucun esas sayilmirdi Birinci Dunya muharibesinin baslamasindan sonra Nagyrev kendinin sakinleri Avstriya Macaristan Imperiyasinin ordusu terkibinde doyusmeye yollanmisdir Qismen bosalan kend muttefiq ordularin esirlerinin saxlanilmasi ucun munasib erazi olaraq secilmisdir Bele ki kendin duzenlik ve nisbeten serin bir erazide yerlesmesi bele bir secimin edilmesinde esas sebeb kimi gosterilmekdedir Kendin yaxinliginda salinmis esir dusergesindeki herbi esirlerle yaxinliq etmeye baslayan qadinlarin bir coxu qisa zamanda ozune bir nece sevgili tapmagi bacarmisdir Heyat yoldaslarinin cebheden qayitdiqdan sonra yeniden eziyyet ve siddet goreceklerinden narahat olan qadinlar kend mamacasinin teklifi ile oz heyat yoldaslarinin ve qismende basqa yaxinlarinin arsenik zeheri ile zeherlemeye qerar vermisdir Plana esasen kend mamacasi Suzanna Fazekas oz heyat yoldaslarini oldurmek isteyen qadinlara arsenik zeherinin elde edilmesi yolunu oyretmisdir isti vaxtlarda evlerdeki ve diger arzu olunmaz heresatlarin oldurulmesinde istifade olunan ve uzerinde xususi yapisqan maddenin oldugu bir vasitedir qaynar suda uzun muddeti qaynatmagi ve daha sonra suyun sethine yigilmis xususi maddeni toplamagi meslehet goren Suzanna Fazekas elde edilmis zeher vasitesile kend qadinlarini oz erlerinden xilas olmaga devet etmisdir Elde olunmus zeher vasitesile oz cebheden qayitmis heyat yoldaslarini oldurmeye baslayan bezi qadinlar bir muddet sonra fiziki mehdudiyyetli ve yasli valideynlerini de oldurmeye baslamisdir Hetta bezi qadinlarin korpe ve yetkinlik yasina catmamis usaqlarini bele oldurduyu iddia edilmekdedir Suzanna Fazekas qadinlari yaxinlarini oldurmeye ruhlandirmaq ucun Biz ne ucun onlara dozmeliyik ifadesini tez tez isletdiyi polise verilmis ifadeler esasinda mueyyenlesdirilmisdir Nagyrev kendinde bas vermis ilk zeherlenme faktinin 1911 ci ilde bas verdiyi guman olunur Bu ilk hadise de Suzanna Fazekasin eli olmadigi bildirilse de sonraki cinayetlerin hazirlanmasinda ve toredilmesinde mamacanin eli oldugu guman edilmekdedir 1920 ci illerin ortalarinda sayi iki reqemlerle ifade olunan muemmali cinayetlere gore Nagyrev kendi olum bolgesi olaraq adlandirilmisdir Fazekasin kendde yasadigi 18 il erzinde texminen 45 50 olum faktinin gerceklesdirildiyi texmin olunmaqdadir Kend hekiminin dogmaca emisi oglu olmasi sebebinden butun olum kagizlari onun terefinden remsilesdirilmisdir ve belelikle de cinayetlerin uzerinin tez acilmasi lengimisdir ArasdirmaCinayetlerin hansi formada askara cixarildigi deqiq formada mueyyenlesdirilmeyib Bezi ehtimallara gore Szabo adli kend sakini olan qadin evinde qonaq olan iki nefer oxsar usulla zeherlemeye calisarken qurbanlari xilas olmagi bacariblar ve bu barede polise melumat veribler Bir diger ehtimal ise kend yaxinliginda axan cayda cimen yerli tibb universitetinin telebelerinden biri cayin suyunda arsen seviyyesinin yuksek oldugunu mueyyen etmis ve bu barede yerli polis orqanlarina melumat vermisdir Bela Bodo adli ABS esilli macar tarixcinin fikirlerine gore ise kutlevi zeherlenmelerde istirak etmis qadinlardan biri sonradan yerli qezetlerin birine kendde bas vermis muemmali olumler haqqinda anonim mektub gondermisdir ve hadiseler belelikle ortaya cixmisdir Macaristan polisinin apardigi arasdirmalar neticesinde kend mezarliginda gizli formada defn edilmis onlarla cesedin yeri mueyyenlesdirilmisdir Hadiselere gore 34 qadin ve bir kisi teqsirlendirilmisdir Sonraki mehkeme proseslerinde aralarinda Susi Olahinda oldugu 26 qadin kend sakinlerinin oldurulmesinde gunahkar bilinmisdir Hemin qadinlardan 8 neferine olum hokmu verilmisdir ancaq cemi iki neferi ucun hokm icra edilmisdir Hadiselerde istirak etmis daha 12 nefer de hebs olunmusdur Bu gune qeder Merkezi Macaristanda Yas Nadkun Solnok eyaletinde yerlesen Nagyrev kendinde 1914 1929 cu iller araliginda bas vermis kutlevi olumlerin tam teferruat ve sebebleri melum deyildir EdebiyyatGregson Jessica The Angel Makers PaperBooks Ltd 2007 ISBN 0 9551094 6 9 Newton Michael The Encyclopedia of Serial Killers 2nd edition Checkmark Books 2006 ISBN 0 8160 6196 3 pp 1 2 Bodo Bela Tiszazug A Social History of a Murder Epidemic Columbia University Press East European Monographs 2003 ISBN 0 88033 487 8 IstinadlarAstrid Bussink archive dokweb net Hungarian ve English Edinburgh College of Art 2006 5 July 2017 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 10 December 2016 Sharp Rob Mirren film brings war tragedy to Yorkshire The Guardian 5 August 2006 21 December 2016 tarixinde Istifade tarixi 10 December 2016 International Documentary Film Festival Amsterdam www idfa nl 20 December 2016 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 10 December 2016 Film Festival Reviews Life s Creatures Glow Until Violence Darkens www nytimes com 5 April 2003 20 December 2016 tarixinde Istifade tarixi 10 December 2016 Heather Sutfin The Angel Makers of Nagyrev Sword and Scale 17 August 2016 20 December 2016 tarixinde Istifade tarixi 10 December 2016 Popham Peter Hungary Murder on the Danube The Independent 26 November 2005 30 May 2019 tarixinde Istifade tarixi 10 December 2016 The Crime library 3 March 2007 3 March 2007 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 10 December 2016 Fish Jim BBC NEWS Europe Unearthing Hungary husband murders news bbc co uk 29 March 2004 25 May 2019 tarixinde Istifade tarixi 10 December 2016 Barry Yeoman Bad Girls Psychology Today Sussex Publishers LLC 1 November 1999 4 August 2023 tarixinde Istifade tarixi 10 December 2016 Katie Heaney 11 Terrifying Female Serial Killers You ve Never Heard Of BuzzFeed 15 Jul 2014 29 March 2017 tarixinde Istifade tarixi 10 December 2016 2017 11 29 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 08 26 Tonya Blust Creepy crimes from the 1920s www historictruecrime com 12 January 2016 20 December 2016 tarixinde Istifade tarixi 10 December 2016