Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Kaldera (isp. Caldera; "yemək qazanı") və ya kalder — vulkanın zirvəsinin və ya bəzən ona bitişik olan sahənin bir hissəsinin uçması zamanı əmələ gələn az və ya çox dərəcədə düz dibli, dik divarlı sirkvari oval və ya dairəvi çuxur.
Kaldera eninə ölçüləri 10–15 km-ə, dərinliyi isə bir-neçə 100 m-ə çatır. Belə güman olunur ki, vulkan boğazından və ya çatdan partlayış zamanı külli miqdarda maqma püskürür. Bu zaman vulkan kamerasının daha dərin mənbələrdən gələn materiallarla dolmasına nisbətən, onun enməsi daha sürətlə gedir və vulkanın tavanı dayaq nöqtəsini itirərək uçur, yer səthində kaldera əmələ gəlir. Kraterdən mənşəyinə və böyük ölçülərinə görə fərqlənir.
Vilyams qeyd edir ki, kraterin diametri əsasən 1–1,5 km olduğu halda, bir çox kaldera diametri 8 km-dən 15 km və daha böyük olur. Kaldera təsnifatı onların formasına və genezisinə əsaslanmışdır. Ritman, 1964, aşağıdakı kaldera tiplərini ayırır: zirvə kalderası (və ya nəhəng kraterlər), nəhəng eksploziv püskürmələr nəticəsində əmələ gələn monogen kaldera, bir sıra ardıcıl püskürmələr nəticəsində əmələ gələn poligen kaldera.
Kalderanın əmələ gəlməsi haqqında iki fərziyyə məlumdur: Eşerə görə, kaldera maqmatik ocağın yalnız böyük dərinlikdə, Vilyamsa görə isə, yalnız az dərinlikdə yerləşməsi nəticəsində əmələ gələ bilər.
Daha iri kaldera iqnimbrit püskürməsi zamanı əmələ gəlir.
İstinadlar
Ədəbiyyat
- Geologiya terminlərinin izahlı lüğəti. Bakı: Nafta-Press. 2006. 679.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Kaldera isp Caldera yemek qazani ve ya kalder vulkanin zirvesinin ve ya bezen ona bitisik olan sahenin bir hissesinin ucmasi zamani emele gelen az ve ya cox derecede duz dibli dik divarli sirkvari oval ve ya dairevi cuxur Qalapaqos arxipelaqina daxil olan yerlesen kaldera Kaldera enine olculeri 10 15 km e derinliyi ise bir nece 100 m e catir Bele guman olunur ki vulkan bogazindan ve ya catdan partlayis zamani kulli miqdarda maqma puskurur Bu zaman vulkan kamerasinin daha derin menbelerden gelen materiallarla dolmasina nisbeten onun enmesi daha suretle gedir ve vulkanin tavani dayaq noqtesini itirerek ucur yer sethinde kaldera emele gelir Kraterden menseyine ve boyuk olculerine gore ferqlenir Vilyams qeyd edir ki kraterin diametri esasen 1 1 5 km oldugu halda bir cox kaldera diametri 8 km den 15 km ve daha boyuk olur Kaldera tesnifati onlarin formasina ve genezisine esaslanmisdir Ritman 1964 asagidaki kaldera tiplerini ayirir zirve kalderasi ve ya neheng kraterler neheng eksploziv puskurmeler neticesinde emele gelen monogen kaldera bir sira ardicil puskurmeler neticesinde emele gelen poligen kaldera Kalderanin emele gelmesi haqqinda iki ferziyye melumdur Esere gore kaldera maqmatik ocagin yalniz boyuk derinlikde Vilyamsa gore ise yalniz az derinlikde yerlesmesi neticesinde emele gele biler Daha iri kaldera iqnimbrit puskurmesi zamani emele gelir IstinadlarCole J Milner D Spinks K Calderas and caldera structures a review Earth Science Reviews 69 1 2 February 2005 1 26 Bibcode 2005ESRv 69 1C doi 10 1016 j earscirev 2004 06 004 Azerbaycan dilinin orfoqrafiya lugeti az Elm nesriyyati 2021 seh 309 ISBN 978 9952 523 37 9 kalder geol EdebiyyatGeologiya terminlerinin izahli lugeti Baki Nafta Press 2006 679