Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Xətt-i humayun və yaxud da yazılı əmrlər, (Osmanlı dilində: خط همايون) Osmanlı sultanlarının mühüm məsələlər haqqında şəxsən özlərinin yazdıqları və ya qeydlər apardıqları fərmanlara verilən ümumi addır.
Osmanlı dövlətinin dövlət strukturunda ən mühüm yazılı əmrlər hesab olunan xətt-i humayunlar (yazılı əmrlər) Osmanlı sülaləsinin simvolu sayılan qırmızı rəngli çantalarda daşınar, üç dəfə öpülərək başa qoyulduqdan sonra açılaraq oxunardı. Bu fərmanlar Osmanlı sultanları tərəfindən şəxsən yazılmış olsalarda, lakin onların saray məmuru tərəfindən surəti köçürülmüş olan bir nüsxəsi də olurdu. Onlar əsasən sultana, baş vəzir və ya Osmanlı dövlətinin başqa yüksək rütbəli məmuru tərəfindən verilmiş bir sənədə cavab olaraq yazılırdılar. Məhz buna görə də, bir ərizənin, məktubun təsdiq edilməsi və ya rədd edilməsi, hesabatın təsdiq edilməsi, sorğuya icazənin verilməsi, verilmiş fərmanla bağlı yaranmış hər hansısa bir məsələyə aydınlıq gətirilməsi və bu kimi digər dövlət sənədlərinə cavab olaraq yazılırdılar. Xətt-i Humayunlar bəzən mövcud bir sənədə cavab olaraq deyil, sıfırdan da yaradıla bilərdilər. Osmanlı imperiyasını modernləşdirməyi hədəfləyən Tənzimat islahatından (1839) sonra rutin tipli xətt-i humayunlar sultanın şifahi cavabının sənəddə qeyd edildiyi vəsiyyət-i səniyye tətbiqi ilə əvəz olunmağa başlanmışdır.
İstanbulda yerləşən Osmanlı arxivlərində təxminən 100.000 belə sənəd mövcuddur. Ən məşhur xətt-i humayunlar arasında Tənzimat Fərmanı (1839) və İslahat Fərmanı (1856) yer alır. “Xətt-i humayun” ifadəsi bəzən ədəbi mənada, yəni Osmanlı sultanı tərəfindən şəxsən yazılmış olan sənəd mənasında da işlənə bilər.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Xett i humayun ve yaxud da yazili emrler Osmanli dilinde خط همايون Osmanli sultanlarinin muhum meseleler haqqinda sexsen ozlerinin yazdiqlari ve ya qeydler apardiqlari fermanlara verilen umumi addir Sultan Ebdulmecidin dovrunde verilmis olan xett i humayunda bezi mescidlerin temir olunmasi emri verilmisdir Diaqonal daxilindeki qirmizi elyazma orijinal memorandum kitabinin bas vezir terefinden umumilesdirilmis hissesidir Bu xulasede adlari qeyd olunmus olan tikililer Cume ve Bayram namazlari ucun tezlikle yeniden qurulmalidirlar Osmanli dovletinin dovlet strukturunda en muhum yazili emrler hesab olunan xett i humayunlar yazili emrler Osmanli sulalesinin simvolu sayilan qirmizi rengli cantalarda dasinar uc defe opulerek basa qoyulduqdan sonra acilaraq oxunardi Bu fermanlar Osmanli sultanlari terefinden sexsen yazilmis olsalarda lakin onlarin saray memuru terefinden sureti kocurulmus olan bir nusxesi de olurdu Onlar esasen sultana bas vezir ve ya Osmanli dovletinin basqa yuksek rutbeli memuru terefinden verilmis bir senede cavab olaraq yazilirdilar Mehz buna gore de bir erizenin mektubun tesdiq edilmesi ve ya redd edilmesi hesabatin tesdiq edilmesi sorguya icazenin verilmesi verilmis fermanla bagli yaranmis her hansisa bir meseleye aydinliq getirilmesi ve bu kimi diger dovlet senedlerine cavab olaraq yazilirdilar Xett i Humayunlar bezen movcud bir senede cavab olaraq deyil sifirdan da yaradila bilerdiler Osmanli imperiyasini modernlesdirmeyi hedefleyen Tenzimat islahatindan 1839 sonra rutin tipli xett i humayunlar sultanin sifahi cavabinin senedde qeyd edildiyi vesiyyet i seniyye tetbiqi ile evez olunmaga baslanmisdir Istanbulda yerlesen Osmanli arxivlerinde texminen 100 000 bele sened movcuddur En meshur xett i humayunlar arasinda Tenzimat Fermani 1839 ve Islahat Fermani 1856 yer alir Xett i humayun ifadesi bezen edebi menada yeni Osmanli sultani terefinden sexsen yazilmis olan sened menasinda da islene biler