Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Riyaziyyat fəlsəfəsində intuisionizm və ya neointuisionizm (preintuisionizmə qarşı) riyaziyyatın obyektiv reallıqda mövcud olduğu iddia edilən fundamental prinsiplərin kəşfindən daha çox insanların konstruktiv zehni fəaliyyətinin nəticəsi hesab edildiyi bir yanaşmadır. Yəni məntiq və riyaziyyat obyektiv reallığın dərin xassələrinin aşkar olunduğu və tətbiq olunduğu analitik fəaliyyət hesab edilmir, əksinə, obyektiv reallıqda mümkün müstəqil mövcudluğundan asılı olmayaraq daha mürəkkəb psixi konstruksiyaların həyata keçirilməsi üçün istifadə olunan daxili ardıcıl metodların tətbiqi hesab edilir.
Həqiqət və sübut
İntuisionizmin əsas fərqləndirici xüsusiyyəti onun riyazi ifadənin doğru olması üçün nə demək olduğunu şərh etməsidir. Brouverin ilkin intuisionizmində riyazi müddəanın həqiqəti subyektiv iddiadır: riyazi müddəa zehni konstruksiyaya uyğundur və riyaziyyatçı müddəanın doğruluğunu yalnız intuisiya ilə həmin konstruksiyanın doğruluğunu yoxlamaqla təsdiq edə bilər. Həqiqətin intuisiyaistik anlayışının qeyri-müəyyənliyi çox vaxt onun mənası ilə bağlı yanlış şərhlərə səbəb olur. Kleene intuisiyaistik həqiqəti realist mövqedən formal olaraq müəyyən etdi, lakin Brouwer realist/Platonçu mövqeyini rədd etməsini nəzərə alaraq, çox güman ki, bu rəsmiləşdirməni mənasız kimi rədd edəcək. Buna görə də intuisionist həqiqət bir qədər qeyri-müəyyən olaraq qalır. Bununla belə, intuisiyaist həqiqət anlayışı klassik riyaziyyatdan daha məhdudlaşdırıcı olduğundan, intuisiyaçı sübut etdiyi hər şeyin əslində intuisiya baxımından doğru olmasını təmin etmək üçün klassik məntiqin bəzi fərziyyələrini rədd etməlidir. Bu, intuisiya məntiqinin yaranmasına səbəb olur.
Sonsuzluq
İntuisionizmin müxtəlif formaları arasında sonsuzluğun mənası və reallığı ilə bağlı bir neçə fərqli mövqe var.
termini sonsuz addımlar silsiləsi olan riyazi prosedura aiddir. Hər bir addım tamamlandıqdan sonra yerinə yetirilməli olan başqa bir addım həmişə qalır. Məsələn, sayma prosesini nəzərdən keçirək: 1, 2, 3, …
Faktiki sonsuzluq termini sonsuz sayda elementləri ehtiva edən tamamlanmış riyazi obyektə aiddir. Nümunə olaraq natural ədədlər çoxluğunu göstərmək olar, N = {1, 2, …}.
Cantorun çoxluqlar nəzəriyyəsinin tərtibində çoxlu müxtəlif sonsuz çoxluqlar var, onlardan bəziləri digərlərindən daha böyükdür. Məsələn, bütün həqiqi R ədədlərinin çoxluğu N-dən böyükdür, çünki natural ədədləri həqiqi ədədlərlə təkbətək uyğunlaşdırmaq üçün istifadə etməyə çalışdığınız hər hansı prosedur həmişə uğursuz olacaq: həmişə sonsuz ədəd olacaq. "qalan" real ədədlərin. Natural ədədlərlə təkbətək uyğunluqda yerləşdirilə bilən hər hansı sonsuz çoxluğa "sayılan" və ya "saylana bilən" deyilir. Bundan daha böyük sonsuz çoxluqların "sayılmayan" olduğu deyilir.
Kantorun çoxluq nəzəriyyəsi müasir riyaziyyatın ən ümumi təməli olan Zermelo-Fraenkel çoxluq nəzəriyyəsinin (ZFC) aksiomatik sisteminə gətirib çıxardı. İntuisionizm qismən Kantorun çoxluq nəzəriyyəsinə reaksiya olaraq yaradılmışdır.
Müasir konstruktiv çoxluq nəzəriyyəsi ZFC-dən sonsuzluq aksiomasını (və ya bu aksiomun yenidən işlənmiş versiyası) və natural ədədlərin N çoxluğunu ehtiva edir. Müasir konstruktiv riyaziyyatçıların əksəriyyəti hesablana bilən sonsuz çoxluqların reallığını qəbul edirlər (lakin əks nümunə üçün Aleksandr Esenin-Volpinə baxın).
Brouver faktiki sonsuzluq anlayışını rədd etdi, lakin potensial sonsuzluq ideyasını qəbul etdi.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Riyaziyyat felsefesinde intuisionizm ve ya neointuisionizm preintuisionizme qarsi riyaziyyatin obyektiv realliqda movcud oldugu iddia edilen fundamental prinsiplerin kesfinden daha cox insanlarin konstruktiv zehni fealiyyetinin neticesi hesab edildiyi bir yanasmadir Yeni mentiq ve riyaziyyat obyektiv realligin derin xasselerinin askar olundugu ve tetbiq olundugu analitik fealiyyet hesab edilmir eksine obyektiv realliqda mumkun musteqil movcudlugundan asili olmayaraq daha murekkeb psixi konstruksiyalarin heyata kecirilmesi ucun istifade olunan daxili ardicil metodlarin tetbiqi hesab edilir Heqiqet ve subutIntuisionizmin esas ferqlendirici xususiyyeti onun riyazi ifadenin dogru olmasi ucun ne demek oldugunu serh etmesidir Brouverin ilkin intuisionizminde riyazi muddeanin heqiqeti subyektiv iddiadir riyazi muddea zehni konstruksiyaya uygundur ve riyaziyyatci muddeanin dogrulugunu yalniz intuisiya ile hemin konstruksiyanin dogrulugunu yoxlamaqla tesdiq ede biler Heqiqetin intuisiyaistik anlayisinin qeyri mueyyenliyi cox vaxt onun menasi ile bagli yanlis serhlere sebeb olur Kleene intuisiyaistik heqiqeti realist movqeden formal olaraq mueyyen etdi lakin Brouwer realist Platoncu movqeyini redd etmesini nezere alaraq cox guman ki bu resmilesdirmeni menasiz kimi redd edecek Buna gore de intuisionist heqiqet bir qeder qeyri mueyyen olaraq qalir Bununla bele intuisiyaist heqiqet anlayisi klassik riyaziyyatdan daha mehdudlasdirici oldugundan intuisiyaci subut etdiyi her seyin eslinde intuisiya baximindan dogru olmasini temin etmek ucun klassik mentiqin bezi ferziyyelerini redd etmelidir Bu intuisiya mentiqinin yaranmasina sebeb olur SonsuzluqIntuisionizmin muxtelif formalari arasinda sonsuzlugun menasi ve realligi ile bagli bir nece ferqli movqe var termini sonsuz addimlar silsilesi olan riyazi prosedura aiddir Her bir addim tamamlandiqdan sonra yerine yetirilmeli olan basqa bir addim hemise qalir Meselen sayma prosesini nezerden kecirek 1 2 3 Faktiki sonsuzluq termini sonsuz sayda elementleri ehtiva eden tamamlanmis riyazi obyekte aiddir Numune olaraq natural ededler coxlugunu gostermek olar N 1 2 Cantorun coxluqlar nezeriyyesinin tertibinde coxlu muxtelif sonsuz coxluqlar var onlardan bezileri digerlerinden daha boyukdur Meselen butun heqiqi R ededlerinin coxlugu N den boyukdur cunki natural ededleri heqiqi ededlerle tekbetek uygunlasdirmaq ucun istifade etmeye calisdiginiz her hansi prosedur hemise ugursuz olacaq hemise sonsuz eded olacaq qalan real ededlerin Natural ededlerle tekbetek uygunluqda yerlesdirile bilen her hansi sonsuz coxluga sayilan ve ya saylana bilen deyilir Bundan daha boyuk sonsuz coxluqlarin sayilmayan oldugu deyilir Kantorun coxluq nezeriyyesi muasir riyaziyyatin en umumi temeli olan Zermelo Fraenkel coxluq nezeriyyesinin ZFC aksiomatik sistemine getirib cixardi Intuisionizm qismen Kantorun coxluq nezeriyyesine reaksiya olaraq yaradilmisdir Muasir konstruktiv coxluq nezeriyyesi ZFC den sonsuzluq aksiomasini ve ya bu aksiomun yeniden islenmis versiyasi ve natural ededlerin N coxlugunu ehtiva edir Muasir konstruktiv riyaziyyatcilarin ekseriyyeti hesablana bilen sonsuz coxluqlarin realligini qebul edirler lakin eks numune ucun Aleksandr Esenin Volpine baxin Brouver faktiki sonsuzluq anlayisini redd etdi lakin potensial sonsuzluq ideyasini qebul etdi