Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Kodonlar hüceyrədə sintez edilən zülalların birincili quruluşu onun nüvəsindəki DNT-nin müəyyən hissələrində olan mononukleotidlərin yerləşmə ardıcıllığı ilə əlaqədardır. Zülalın quruluşu haqda informasiya DNT-dən ribosomlara m-RNT vasitəsilə verilir. Məlumdur ki, zülalların molekulunda 20-ə qədər aminturşu qalıqları olduğu halda nuklein turşusunun tərkibinə yalnız dörd nukleotid daxildir. Deməli, nuklein turşuları olan monomerlərin hər biri zülal molekulundakı bir aminturşu qalığının adını ifadə edə bilməz. F.Krik və onun əməkdaşları göstərmişdir ki, aminturşuların ardıcıllığı nuklein turşusu zəncirindəki nukleotid tripletləri (üçlük) ilə ifadə edilir. Yəni zülal molekulundakı aminturşuların hər birinin adı nuklein turşusu zəncirində asan üç nukleotid vasitəsilə şifrlənir. Bir aminturşu qalığına müvafiq gələn nukleotid üçlüyü kodon adlanır. Nuklein turşularında olan dörd növ nukleotidlərin əmələ gətirdiyi müxtəlif tripletlərin sayı =64 bərabərdir. Beləliklə, ehtimal olunan kodonların sayı (64) aminturşuların sayından xeyli artıqdır. Buradan belə nəticə çıxarmaq olar ki, hər bir aminturşunun bir deyil, bir neçə kodonu vardır. Bioloji kimya elminin son illərdəki ən böyük nailiyyətlərindən biri bütün aminturşu qalıqlarına müvafiq gələn kodonların nukleotid tərkibinin eksperiment yolu ilə öyrənilməsidir. Məsələn, M.Nirenberq (ABŞ) göstərib ki, zülal sintezinə sərf edilən məlumat RNT-nin uridin nukleotidlərinin birləşməsindən ibarət olan sintetik polinukleotid zənciri ilə əvəz etdikdə ribosomlarda molekulun yalnız bir növ aminturşu – fenilalanin qalığından ibarət olan polipeptid sintez edir. Deməli, m-RNT–si üzərində fenilalanin aminturşusuna uyğun gələn kodon üç ədəd uridin nukleotidlərindən ibarətdir: U – U – U. Hal-hazırda müəyyən edilmişdir ki, zülalların biosintezi aminturşuların ATF vasitəsilə aktivləşməsindən ibarətdir.
Ədəbiyyat
- A.M. Məhərrəmov, M.Ə.Allahverdiyev. Həyat fəaliyyətinin kimyəvi əsasları, Ali məktəblər üçün dərslik, Bakı: "Bakı Universiteti" nəşriyyatı, 2009, 288 s.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Kodonlar huceyrede sintez edilen zulallarin birincili qurulusu onun nuvesindeki DNT nin mueyyen hisselerinde olan mononukleotidlerin yerlesme ardicilligi ile elaqedardir Zulalin qurulusu haqda informasiya DNT den ribosomlara m RNT vasitesile verilir Melumdur ki zulallarin molekulunda 20 e qeder amintursu qaliqlari oldugu halda nuklein tursusunun terkibine yalniz dord nukleotid daxildir Demeli nuklein tursulari olan monomerlerin her biri zulal molekulundaki bir amintursu qaliginin adini ifade ede bilmez F Krik ve onun emekdaslari gostermisdir ki amintursularin ardicilligi nuklein tursusu zencirindeki nukleotid tripletleri ucluk ile ifade edilir Yeni zulal molekulundaki amintursularin her birinin adi nuklein tursusu zencirinde asan uc nukleotid vasitesile sifrlenir Bir amintursu qaligina muvafiq gelen nukleotid ucluyu kodon adlanir Nuklein tursularinda olan dord nov nukleotidlerin emele getirdiyi muxtelif tripletlerin sayi 64 beraberdir Belelikle ehtimal olunan kodonlarin sayi 64 amintursularin sayindan xeyli artiqdir Buradan bele netice cixarmaq olar ki her bir amintursunun bir deyil bir nece kodonu vardir Bioloji kimya elminin son illerdeki en boyuk nailiyyetlerinden biri butun amintursu qaliqlarina muvafiq gelen kodonlarin nukleotid terkibinin eksperiment yolu ile oyrenilmesidir Meselen M Nirenberq ABS gosterib ki zulal sintezine serf edilen melumat RNT nin uridin nukleotidlerinin birlesmesinden ibaret olan sintetik polinukleotid zenciri ile evez etdikde ribosomlarda molekulun yalniz bir nov amintursu fenilalanin qaligindan ibaret olan polipeptid sintez edir Demeli m RNT si uzerinde fenilalanin amintursusuna uygun gelen kodon uc eded uridin nukleotidlerinden ibaretdir U U U Hal hazirda mueyyen edilmisdir ki zulallarin biosintezi amintursularin ATF vasitesile aktivlesmesinden ibaretdir EdebiyyatA M Meherremov M E Allahverdiyev Heyat fealiyyetinin kimyevi esaslari Ali mektebler ucun derslik Baki Baki Universiteti nesriyyati 2009 288 s