Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
Orucov Əliheydər Əliabbas oğlu (d. 25 noyabr 1905, Quba- ö. 27 oktyabr 1987, Bakı ) — filologiya elmləri doktoru, professor (1966). Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü (1968), Azərbaycan SSR EA Rəyasət Heyəti yanında Terminologiya Komitəsi sədrinin müavini işləmişdir.
| Əliheydər Orucov | |
|---|---|
| Əliheydər Əliabbas oğlu Orucov | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Quba, Quba qəzası, Bakı quberniyası, Rusiya imperiyası |
| Vəfat tarixi | (82 yaşında) |
| Milliyyəti | azərbaycanlı |
| İş yerləri | «Gənc İşçi» qəzetinin məsul katibi, 1926-1931-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatının Gənclər ədəbiyyatı şöbəsinin müdiri, Azərbaycan Elmlər Akademiyası Rəyasət Heyəti yanında Terminologiya Komitəsinin sədr müavini |
| Təhsili | |
| Üzvlüyü | |
Həyatı
Orucov Əliheydər Əliabbas oğlu noyabrın 25-i 1905-ci ildə Quba şəhərində anadan olmuşdur. İlk təhsilini Quba şəhərində alan Ə.Orucov, 1922-ci ildə Bakı şəhərinə gəlmiş və burada əmək fəaliyyətinə başlamışdır. 1923-1926-cı illərdə Azərbaycan Dövlət Universitetinin Filologiya fakültəsində təhsil almış, 1926-cı ildə oranı bitirmişdir. Həmin dövrdə o, "Gənc İşçi" qəzetində məsul katib vəzifəsində çalışmışdır. Görkəmli alim 1931-1933-cü illərdə Moskva şəhərində Redaksiya-Nəşriyyat İnstitutunda təhsil almışdır. Ə.Orucov 1940-cı ildə ekstern olaraq S.M.Kirov adına Azərbaycan Dövlət Universitetinin filologiya fakültəsini bitirmişdir.
Ə.Orucov 1947-ci ildə «İlk Azərbaycan qəzeti «Əkinçi»nin dili» mövzusunda namizədlik, 1962-ci ildə “Azərbaycan dilinin izahlı lüğətinin nəzəri əsasları” mövzusunda doktorluq dissertasiyası müdafiə etmişdir. 1966-ci ildə professor elmi adını almış, 1968-cil ildə Azərbaycan Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü seçilmişdir.
O, ictimai siyasi xadim, Azərbaycan Demokratik Respublikası parlamentinin sədr müavini Həsən bəy Ağayevin kiçik qızı Nəzakət xanım Ağayeva ailə həyatı qurmuş, cütlüyün bu evlilikdən 1942-ci ildə Elxan adlı övladları dünyaya gəlmişdir.
Elmi fəaliyyəti
Azərbaycan Dövlət Universitetinin Filologiya fakültəsində təhsil aldığı illərdə Əliheydər Orucov «Gənc İşçi» qəzetinin məsul katibi, 1926-1931-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatının Gənclər ədəbiyyatı şöbəsinin müdiri vəzifələrində çalışmışdır.
1940-cı ildən sonrakı dövrü Ə.Orucovun elmi-əməli fəaliyyətinin lüğətçilik dövrü adlandır olar. lüğətçilik fəaliyyətinə Ruhulla Axundovun rəhbərliyi ilə başlamış, sonra isə görkəmli akademik Heydər Hüseynovun bilavasitə başçılığı altında işlərini davam etdirmişdir. O, 1940-cı ildən başlayaraq Azərbaycan Elmi Tədqiqat Lüğətçilik İnstitutunda kiçik elmi işçi vəzifəsinə qəbul olunmuş, 1942-ci ildə isə baş elmi işçi vəzifəsinə yüksəlmişdir. 1944-cü ildən başlayaraq lüğətlər şöbəsinin müdiri vəzifəsində işləmişdir.
O, 1940-1946-cı illərdə Heydər Hüseynov və Yusif Mirbabayevlə birlikdə dördcildlik "Rusca-azərbaycanca lüğət"in tərtibçilərindən biri olmuşdur. Həmin lüğətə görə Ə.Orucov akademik H.Hüseynov və tanınmış filoloq Y.Mirbabayevlə birlikdə 1948-ci ildə Dövlət mükafatına layiq görülmüşdür.
Mükəmməl lüğət sayılan dördcildlik "Rusca-azərbaycanca lüğət" öz dövründə elmi ictimaiyyət tərəfindən böyük rəğbətlə qarşılanmış və yüksək qiymətləndirilmişdir.
Ə.Orucov, "Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti"nin A-Q hərflərini əhatə edən I cildinin tərtibi üzərində 14 il işləmişdir. Gərgin və uzun elmi tədqiqat nəticəsində yaranmış "Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti" lüğətçilərin və leksikoqrafların fikrincə, türkdilli xalqların izahlı lüğətlərinin yaranması yolunda atılan ilk addım və gözəl bir nümunədir.
Vəfatı
Əliheydər Orucov 27 oktyabr 1987-ci ildə Bakıda vəfat etmişdir.
Mükafatları
Ə.Orucov müxtəlif vaxtlarda medal və fəxri fərmanlarla təltif olunmuşdur.
- 1940-1946-cı illərdə Heydər Hüseynov və Yusif Mirbabayevlə birlikdə dördcildlik "Rusca-azərbaycanca lüğət"in tərtibçilərindən biri olmuşdur. Həmin lüğətə görə Ə.Orucov, akademik H.Hüseynov və tanınmış filoloq Y.Mirbabayevlə birlikdə 1948-ci ildə II dərəcəli Stalin mükafatına (sonradan SSRİ Dövlət mükafatı) layiq görülmüşdür.
- 1976-cı ildə "" ordeni ilə təltif edilmişdir.
Davamçıları
Ə.Orucov görkəmli lüğətçilər , Ruhulla Axundov, Heydər Hüseynov, Yusif Mirbabayev və başqa alimlərin yolunu və ənənələrini şərəflə davam etdirmiş və öz davamçılarını da yetişdirmişdir. Onun rəhbərliyi altında , , , , , , Nadir Məmmədli və digər lüğətçi mütəxəssislər yetişmişdir.
İstinadlar
- "Orucov Əliheydər Əlabbas oğlu". 1 noyabr 2019 tarixində .
- "Unudulmaz elm xadimi". 2019-09-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-10-31.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Orucov Eliheyder Eliabbas oglu d 25 noyabr 1905 Quba o 27 oktyabr 1987 Baki filologiya elmleri doktoru professor 1966 Azerbaycan SSR Elmler Akademiyasinin muxbir uzvu 1968 Azerbaycan SSR EA Reyaset Heyeti yaninda Terminologiya Komitesi sedrinin muavini islemisdir Eliheyder OrucovEliheyder Eliabbas oglu OrucovDogum tarixi 25 noyabr 1905Dogum yeri Quba Quba qezasi Baki quberniyasi Rusiya imperiyasiVefat tarixi 26 oktyabr 1988 82 yasinda Milliyyeti azerbaycanliIs yerleri Genc Isci qezetinin mesul katibi 1926 1931 ci illerde Azerbaycan Dovlet Nesriyyatinin Gencler edebiyyati sobesinin mudiri Azerbaycan Elmler Akademiyasi Reyaset Heyeti yaninda Terminologiya Komitesinin sedr muaviniTehsili Baki Dovlet UniversitetiUzvluyu Azerbaycan Milli Elmler AkademiyasiHeyatiOrucov Eliheyder Eliabbas oglu noyabrin 25 i 1905 ci ilde Quba seherinde anadan olmusdur Ilk tehsilini Quba seherinde alan E Orucov 1922 ci ilde Baki seherine gelmis ve burada emek fealiyyetine baslamisdir 1923 1926 ci illerde Azerbaycan Dovlet Universitetinin Filologiya fakultesinde tehsil almis 1926 ci ilde orani bitirmisdir Hemin dovrde o Genc Isci qezetinde mesul katib vezifesinde calismisdir Gorkemli alim 1931 1933 cu illerde Moskva seherinde Redaksiya Nesriyyat Institutunda tehsil almisdir E Orucov 1940 ci ilde ekstern olaraq S M Kirov adina Azerbaycan Dovlet Universitetinin filologiya fakultesini bitirmisdir E Orucov 1947 ci ilde Ilk Azerbaycan qezeti Ekinci nin dili movzusunda namizedlik 1962 ci ilde Azerbaycan dilinin izahli lugetinin nezeri esaslari movzusunda doktorluq dissertasiyasi mudafie etmisdir 1966 ci ilde professor elmi adini almis 1968 cil ilde Azerbaycan Elmler Akademiyasinin muxbir uzvu secilmisdir O ictimai siyasi xadim Azerbaycan Demokratik Respublikasi parlamentinin sedr muavini Hesen bey Agayevin kicik qizi Nezaket xanim Agayeva aile heyati qurmus cutluyun bu evlilikden 1942 ci ilde Elxan adli ovladlari dunyaya gelmisdir Elmi fealiyyetiAzerbayc an Dov let Universite tinin Filolo giya fakulte sinde teh sil aldigi illerde Eliheyder Orucov Genc Isci qezetinin mesul ka tibi 1926 1931 ci il ler de Azer bay can Dov let Nes riy yatinin Genc ler ede biy ya ti so be sinin mu di ri vezifelerinde calis mis dir 1940 ci ilden sonraki dovru E Orucovun elmi emeli fealiyyetinin lugetcilik dovru adlandir olar lugetcilik fealiyyetine Ruhulla Axundovun rehberliyi ile baslamis sonra ise gorkemli akademik Heyder Huseynovun bilavasite basciligi altinda islerini davam etdirmisdir O 1940 ci ilden bas la ya raq Azer bay can Elmi Tedqiqat Lu get cilik Institutunda kicik elmi isci vezifesine qe bul olun mus 1942 ci ilde ise bas elmi isci ve zi fe si ne yukselmisdir 1944 cu ilden bas la ya raq lu getler sobesinin mu di ri ve zi fe sin de islemisdir O 1940 1946 ci illerde Heyder Huseynov ve Yusif Mirbabayevle birlikde dordcildlik Rusca azerbaycanca luget in tertibcilerinden biri olmusdur Hemin lugete gore E Orucov akademik H Huseynov ve taninmis filoloq Y Mirbabayevle birlikde 1948 ci ilde Dovlet mukafatina layiq gorulmusdur Mukemmel luget sayilan dordcildlik Rusca azerbaycanca luget oz dovrunde elmi ictimaiyyet terefinden boyuk regbetle qarsilanmis ve yuksek qiymetlendirilmisdir E Orucov Azerbaycan dilinin izahli lugeti nin A Q herflerini ehate eden I cildinin tertibi uzerinde 14 il islemisdir Gergin ve uzun elmi tedqiqat neticesinde yaranmis Azerbaycan dilinin izahli lugeti lugetcilerin ve leksikoqraflarin fikrince turkdilli xalqlarin izahli lugetlerinin yaranmasi yolunda atilan ilk addim ve gozel bir numunedir VefatiEliheyder Oru cov 27 oktyabr 1987 ci ilde Bakida vefat etmisdir MukafatlariE Orucov muxtelif vaxtlarda medal ve fexri fermanlarla teltif olunmusdur 1940 1946 ci illerde Heyder Huseynov ve Yusif Mirbabayevle birlikde dordcildlik Rusca azerbaycanca luget in tertibcilerinden biri olmusdur Hemin lugete gore E Orucov akademik H Huseynov ve taninmis filoloq Y Mirbabayevle birlikde 1948 ci ilde II dereceli Stalin mukafatina sonradan SSRI Dovlet mukafati layiq gorulmusdur 1976 ci ilde ordeni ile teltif edilmisdir DavamcilariE Orucov gorkemli lugetciler Ruhulla Axundov Heyder Huseynov Yusif Mirbabayev ve basqa alimlerin yolunu ve enenelerini serefle davam etdirmis ve oz davamcilarini da yetisdirmisdir Onun rehberliyi altinda Nadir Memmedli ve diger lugetci mutexessisler yetismisdir Istinadlar Orucov Eliheyder Elabbas oglu 1 noyabr 2019 tarixinde Unudulmaz elm xadimi 2019 09 11 tarixinde Istifade tarixi 2014 10 31