Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Zoğal (lat. Cornus) — bitkilər aləminin zoğalçiçəklilər dəstəsinin zoğalkimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.
| Zoğal | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Cins: Zoğal | ||||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||||
| ||||||||||||
Zoğal Böyük və Kiçik Qafqaz dağlarının ətəklərindəki meşəliklərdə yabanı halda yayılmışdır. Azərbaycanda Şəki – Zaqatala, Quba – Qusar zonalarında, eləcə də Kür – Araz çayları ətrafındakı rayonlarda ona çox təsadüf olunur. Bundan başqa, zoğal respublikamızın bir çox rayonlarının həyatyanı bağlarında becərilir.
Zoğal ağacının ən çox meyvələrindən istifadə olunur. Meyvələrini tam yetişəndə yığır, həm təzə-təzə, həm də qurudub istifadə edirlər. Zoğalın meyvəsində 20-25 % şəkər (qlükoza, fruktoza, saxaroza), 10-11 % üzvi turşular (limon, alma, kəhraba və s.) 8-8 % aşı maddəsi, karotin və C, B vitaminləri, boyayıcı və pektin maddələri və s. vardır.
Zoğalın təzə dərilmiş meyvəsindən və şirəsindən xalq təbabətində şəkər xəstəliyi zamanı sərinlədici və ürək yanğısının qarşısını alan vasitə kimi istifadə edirlər. Bundan əlavə, meyvəsinin tumunu qovurub toz halına salandan sonra uşaqlarda baş verən ishala dizenteriyaya qarşı işlədirlər. Zoğal meyvələrindən hazırlanmış çaxır demək olar ki, ishalın və dizenteriyanın ən vacib dərmanıdır. Zoğalın yarpağından çay surqatı kimi də istifadə edilir. Ümumiyyətlə, Azərbaycanın xalq təbabətində zoğalın meyvələrindən çox qədimdən isitməyə qarşı istifadə olunur. Bu məqsədlə zoğalın qurudulmuş meyvəsindən suda çay kimi dəmləyib gündə 2-3 dəfə, hər dəfə də bir stəkan xəstəyə içirirlər.
Zoğaldan hazırlanan keyfiyyətli lavaş da rayon əhalisinə çoxdan məlumdur. Zoğal lavaşından bir sıra xörəklərdə dadverici, iştahartırıcı, mədənin həzm prosesini yaxşılaşdırıcı kimi geniş istifadə edilir.
Zogal meyvələri yetişdikcə turşluğu azalır, şəkəri isə xeyli artır. Odur ki, zoğalı al-qırmızı rəng aldıqda toplamaq məsləhətdir.
Növləri
- Fernald
- Cornus alba L.
- L.f.
- Mill.
- (Raf.) J.S.Wilson
- Rehder
- Michx.
- W.P.Fang & W.K.Hu
- L.Henry
- L.
- Wall.
- (Chun) Q.Y.Xiang
- Wangerin
- Hemsl.
- (Pojark.) Pilip.
- Moc. & Sessé ex DC.
- C.A.Mey.
- Kunth
- Q.Y.Xiang & Y.M.Shui
- L.
- (Rose) Wangerin
- Mill.
- W.H.Wagner
- Benth.
- C.K.Schneid. & Wangerin
- Hemsl.
- (W.P.Fang & Y.T.Hsieh) Q.Y.Xiang
- (H.Hara) Q.Y.Xiang
- (Hand.-Mazz.) Q.Y.Xiang
- (Pojark.) Q.Y.Xiang
- (W.P.Fang) Q.Y.Xiang
- Woronow
- Wangerin
- F.Buerger ex Hance
- (Osborn) Q.Y.Xiang
- Wall.
- C.B.Clarke
- Cornus mas L.
- (Pojark.) Pilip.
- (Pojark.) Q.Y.Xiang
- Audubon ex Torr. & A.Gray
- Wall.
- Siebold & Zucc.
- Merr.
- W.P.Fang & W.K.Hu
- S.S.Chien
- J.F.Macbr.
- Franch.
- Lam.
- Lam.
- Cornus sanguinea L.
- (C.A.Mey.) Jáv.
- (Wangerin) D.F.Chamb.
- (Kárpáti) Soó
- Wangerin
- (C.K.Schneid. & Wangerin) Q.Y.Xiang
- L.
- (Torr. & A.Gray) Fosberg
- Torr.
- Rehder
- L.
- C.K.Schneid. & Wangerin
- Ledeb.
- Harms
- Cornus walteri Wangerin
- Wangerin
İstinadlar
- Linney K. Genera plantarum eorumque characteres naturales, secundum numerum figuram, situm, & proportionem omnium fructificationis partium. 5 Stokholm: 1754. S. 54. doi:10.5962/BHL.TITLE.746
- Linnaeus C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 1. S. 117.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Zogal lat Cornus bitkiler aleminin zogalcicekliler destesinin zogalkimiler fesilesine aid bitki cinsi ZogalElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad EmbryophytesKlad Klad Klad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad Klad Klad Klad AsteridsDeste ZogalciceklilerFesile ZogalkimilerCins ZogalBeynelxalq elmi adiCornus L 1753Sekil axtarisiITIS 27798NCBI 4281EOL 60422FW 54721 Zogal Boyuk ve Kicik Qafqaz daglarinin eteklerindeki meseliklerde yabani halda yayilmisdir Azerbaycanda Seki Zaqatala Quba Qusar zonalarinda elece de Kur Araz caylari etrafindaki rayonlarda ona cox tesaduf olunur Bundan basqa zogal respublikamizin bir cox rayonlarinin heyatyani baglarinda becerilir Zogal agacinin en cox meyvelerinden istifade olunur Meyvelerini tam yetisende yigir hem teze teze hem de qurudub istifade edirler Zogalin meyvesinde 20 25 seker qlukoza fruktoza saxaroza 10 11 uzvi tursular limon alma kehraba ve s 8 8 asi maddesi karotin ve C B vitaminleri boyayici ve pektin maddeleri ve s vardir Zogalin teze derilmis meyvesinden ve siresinden xalq tebabetinde seker xesteliyi zamani serinledici ve urek yangisinin qarsisini alan vasite kimi istifade edirler Bundan elave meyvesinin tumunu qovurub toz halina salandan sonra usaqlarda bas veren ishala dizenteriyaya qarsi isledirler Zogal meyvelerinden hazirlanmis caxir demek olar ki ishalin ve dizenteriyanin en vacib dermanidir Zogalin yarpagindan cay surqati kimi de istifade edilir Umumiyyetle Azerbaycanin xalq tebabetinde zogalin meyvelerinden cox qedimden isitmeye qarsi istifade olunur Bu meqsedle zogalin qurudulmus meyvesinden suda cay kimi demleyib gunde 2 3 defe her defe de bir stekan xesteye icirirler Zogaldan hazirlanan keyfiyyetli lavas da rayon ehalisine coxdan melumdur Zogal lavasindan bir sira xoreklerde dadverici istahartirici medenin hezm prosesini yaxsilasdirici kimi genis istifade edilir Zogal meyveleri yetisdikce turslugu azalir sekeri ise xeyli artir Odur ki zogali al qirmizi reng aldiqda toplamaq meslehetdir NovleriFernald Cornus alba L L f Mill Raf J S Wilson Rehder Michx W P Fang amp W K Hu L Henry L Wall Chun Q Y Xiang Wangerin Hemsl Pojark Pilip Moc amp Sesse ex DC C A Mey Kunth Q Y Xiang amp Y M Shui L Rose Wangerin Mill W H Wagner Benth C K Schneid amp Wangerin Hemsl W P Fang amp Y T Hsieh Q Y Xiang H Hara Q Y Xiang Hand Mazz Q Y Xiang Pojark Q Y Xiang W P Fang Q Y Xiang Woronow Wangerin F Buerger ex Hance Osborn Q Y Xiang Wall C B Clarke Cornus mas L Pojark Pilip Pojark Q Y Xiang Audubon ex Torr amp A Gray Wall Siebold amp Zucc Merr W P Fang amp W K Hu S S Chien J F Macbr Franch Lam Lam Cornus sanguinea L C A Mey Jav Wangerin D F Chamb Karpati Soo Wangerin C K Schneid amp Wangerin Q Y Xiang L Torr amp A Gray Fosberg Torr Rehder L C K Schneid amp Wangerin Ledeb Harms Cornus walteri Wangerin WangerinIstinadlarLinney K Genera plantarum eorumque characteres naturales secundum numerum figuram situm amp proportionem omnium fructificationis partium 5 Stokholm 1754 S 54 doi 10 5962 BHL TITLE 746 Linnaeus C Species Plantarum lat Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas 1753 C 1 S 117 Hemcinin bax