fbpx
Wikipedia

Diadoxlar

Avqust 18, 2021

Diadoxlar (q.yun. διάδοχος – xələf) — Makedoniyalı İsgəndərin ölümündən sonra e.ə. 323-cü ildən e.ə. 301-ci ilə qədər müharibələr aparmış sərkərdələri. Bu müharibələr nəticəsində Makedoniyalı İsgəndərin imperiyası Suriya, Ptolomeylər Misiri, Vifiniya , Perqam və Makedoniya dövlətlərinə parçalandı.

Diadoxlar arasında ən məhşurları Təkgözlü I Antiqon və onun oğlu Demetri Poliekrit, Antipatr və oğlu Kassandr, Ptolomey, Selevk, Lisimax və Evmendir.

Diadoxlar arasında başlanan və İps yaxınlığında baş vermiş döyüş (e.ə. 301-ci il) nəticəsində başa çatan bu mübarizə tarixdə "Diadoxlar erası" kimi qalmışdır.

Ellin monarxiyaları

Diadoxlar mübarizəsinin nəticəsində yunanlara xas olan şəhər-dövlət idarə üsulu işğal olunmuş ərazilərdə monarxiya idarə üsulu ilə əvəzləndi. Habelə iqtisadi və mədəni mərkəzlərin aktivliyi də Yunanıstandan Kiçik Asiya və Misirə keçdi.

Yaranmış yeni dövlətlər ellin dövlətləri kimi adlandırılırdı və daha nüfuzlular aşağıdakılar idi:

  • Ptolomeylərin idarə etdiyi Ellin Misiri
  • Selevkilərin ağalıq etdiyi Suriya
  • Təkgözlü I Antiqonun varislərinin idarə etdiyi Makedoniya
  • E.ə. III əsrin əvvəllərindən Attallar tərəfindən idarə edilən Perqam çarlığı

Sonralar bu dövlətlər Roma imperiyası tərəfindən süquta uğradıldı

Diadoxların Birinci müharibəsi

E.ə. 323-cü ildə Makedoniyalı İsgəndərin ölümündən sonra onun azyaşlı övladları idarəçiliyi ələ almağa qadir olmadığı üçün xələfin kim olması məsələsi ilə bağlı fikir ayrılıqları ortaya çıxdı. Sərkərdələr arasında ən şanslı Makedoniya və Yunanıstandakı orduların komandanı olan Antipatr və nüfuzlu sərkərdə olan Perdikka sayılsa da,Təkgözlü I Antiqon, Selevk, Ptolomey, Lisimax və Evmen də iddialı idi. Hətta piyada-falanqa ilə süvarilər arasında da toqquşmalar başlandı. Piyada və suvarilər arasında mübarizəsinin nəticəsində Makedoniyalı İsgəndərin ögey qardaşı-əqli cəhətdən sağlam olmayan Arradiy çar kimi tanındı. Razılaşmaya görə əgər Roksananın (Makedoniyalı İsgəndərin dul qadını) oğlu olsa onu hökmdar elan edəcəkdi. Perdikka isə imperiyanın qəyyumu elan edildi.

Babildə diadoxlar arasında əldə edilən razılaşmaya əsasən imperiya vahid dövlət şəklində qalmaqla satraplıqlar şəklində onlar tərəfindən aşağıdakı şəkildə idarə olunmalı idi:

  • Antipatr - Makedoniya, Yunanıstan və Frakiya
  • Perdikka - Asiya
  • Antiqon - Frigiya, Pamfiliya və Ligiya
  • Selevk - Babil
  • Ptolomey - Misir
  • Lisimax - Frakiya və İoniya

Babil razılaşmasından sonra Ptolomeyin İsgəndərin cəsədini Perdikkanın etirazına baxmayaraq Misirə aparıb orda dəfn etməsi Perdikka ilə Ptolomeyin arasında mübarizənin əsasını qoydu. Çünki adətə görə İsgəndəri onun qanuni xələfi dəfn etməli idi.Əfsanəyə görə İsgəndərin dəfn olunacağı yer uğur gətirəcəkdi.

Bununla yanaşı Evmenin Antiqon və Laminnaxla arasındakı narazılıq da mübarizənin digər səbəbi oldu. Çünki onlar Evmenə öz satraplığında möhkəmlənməyə yardım etmədilər. Perdikka Antiqonu hökdarlar məhkəməsinə çağırsa da o Makedoniyaya -Antipatrın yanına qaçdı.

E.ə. 322-ci ildə Leonnatın yunanlarla döyüşdə ölməsi, Antipatrın Lamiy müharibəsində iştirakı, Lisimaxı isə frakiyalılarla mübarizə aparması Perdikkaya öz mövqeyinin gücləndirmək imkanı verdi.

Ptolomey isə uzaqgörən siyasətçi kimi Misirdə iqtisadiyyatı inkişaf etdirməklə öz ordusunu da gücləndirdi.

Perdikka öz sərkərdələrinin toplantısını çağıraraq Ptolomey, Antiqon, Krater və Antipatrın özbaşınalıqlarını müzakirə edərək ilk zərbəni Makedoniyaya yox, Misirə vurmaq qərarına gəldi. Çünki,onsuz da Antipatr və Krater etoliyalılarla mübarizəyə başı qarışmışdı. Ptolomey isə getdikcə güclənib Asiyaya hücum edə bilərdi.

E.ə. 321-ci ildə Ptolomey sərkərdə Attalın başçılığı ilə qoşunlarını Misir üzərinə göndərdi. Həmin dövrdə Antiqon və Krater də etoliyalılarla müqavilə bağlayıb Dardanel boğazına doğru hərəkətə başladı. Ptolomey,Antipatr və Karter arasında razılaşmaya görə Perdikkanı məğlub etdikdən sonra Antipatr Avropaya, Krater isə Asiyanın idarəşiliyin ələ keçirəcəkdi. Evmen Antipatr və Kraterin hücumunun qarşısını ala bilmədi. Onun ordularının çoxu müttəfiqlərin tərəfinə keçdi. Armeniya satrapı Neopteloman da Evmenə xəyanət edib ona qarşı çıxsa da məlub oldu. İkinci döyüşdə Neopteloman və Krater məğlub olub öldürüldü.

Misirə hərəkət edən Perdikka Ptolomeyi mühakimə etmək üçün çağırdığı məhkəmədə sərkərdələr Ptolomeyi günahsız saysa da Perdikka hücumu davam etdirməyə qərar verdi. Perdikkanın ordularından Ptolomeyin düşərgəsinə qaçanların olmasına baxmayaraq hücum davam etdirildi. İlk döyüşdə sayca üstünlüyə baxmayaraq Perdikka güclü müqavimətə görə hücumu dayandırdı. Nil çayını keçərkən onun ordusunun bir hissəsi məhv oldu. Bu zaman onun ordusunda qiyam baş verdi. Selevkin rəhbərliyi ilə qiyamçılar Perdikkanı qətlə yetirdi.

Ptolomeyə Perdikkanın əvəzinə imperiyanın qəyyumluğu təklif olunsa da o bundan imtina etdi. Perdikkanın yerinə Midiya satrapı Pifon təyin olundu. Toplanmış məhkəmədə Evmen də Perdikkanın digər tərəfdarları haqqında ölüm hökmü verildi. Antiqon və Antipatr isə Triparadisə dəvət olundu.

Triparadisdəki razılaşmaya əsasən ərazilər müvafiq şəkildə bölüşdürüldü:

  • Ptolomeyin Misir,Kirenaika, Ərəbistanın bir hissəsi,eləcə də gələcəkdə qərbə doğru,yəni Karfogen istiqamətində işğal edə biləcəyi ərazilər üzərində hakimiyyəti tanındı
  • Antiqon Böyük Frikiya və Likiyanı özünə qaytardı
  • Antipatr isə imperiyanın Avropadakı ərazilərini əlində saxladı

Müharibə nəticəsində dağınıqlıq daha da gücləndi. Ptolomeyin regentlikdən imtina etməsi və başqa nüfuzlu liderin olmaması satraplıqlar arasında mübarizəni gücləndirdi. Evmen isə Perdikkanın tərəfdarları ilə öz gücünü artırmışdı.

Diadoxların İkinci müharibəsi

E.ə. 319-cu ildə Avropadakı əraziləri idarə edən Antipatr öldü. Ölümündən əvvəl o xələfi olaraq oğlu Kassandrı yox, diadox Poliperxonu təyin etdi. Bununla razılaşmayan Kassandr Kiçik Asiyaya, Antiqonun yanına getdi. Poliperxon isə Yunanıstanda öz mövqeyini gücləndirərək yunan şəhərlərinin muxtariyyəti haqqında manifest imzaladı. Bununla yanaşı o Makedoniyalı İsgəndərin anası Olimpiadanı nəvəsi Aleksandrı böyütmək təklifi ilə Epirdən Makedoniyanın paytaxtı Pellaya dəvət etdi . Həmin vaxt Misirin satrapı Ptolomey I Soter isə Suriyanı ələ keçirərək Antiqonla ittifaq bağladı. Digər yunan şəhərləri kimi Afinaya da müstəqillik verilməli olsa da Kassandrın dostu olan Nikanor Poliperxonun qərarına qarşı çıxaraq Pirey limanını və onu Afina ilə birləşdirən səddi ələ keçirdi. Antiqon da ordusu ilə Dardanel boğazına doğru hərəkətə başladı. İlk dəniz döyüşündə Nikanor və Antiqonun qüvvələri məğlub olsa da ikinci döyüşdə Nikanor Poliperxonun tərəfdarı olan Klitin donanmasını məğlub etdi. E.ə. 318-317-ci ilində Poliperxonun mövqeyinin Yunanıstanda zəiflədiyindən istifadə edən Kassandr ölkədə mövqeyini gücləndirərək Makedoniyaya doğru yürüşə hazırlaşırdı. Poliperxon isə Makedoniyada Filipp Arrideyi devririb hakimiyyəti ələ keçirmiş xanımı Evridikanın devrilib Olimpidananın hakimiyətə qayıtmasına nail oldu. Evridikanı ordusunun M.İsgəndərin anasına qarşı vuruşmaq istəməməsi də buna şərait yaratdı. Olimpiada isə Makedoniyaya qayıdandan sonra düşməmlərinə qanlı divan tutdu. Bunlardan xəbər tutan Kassandr Makedniyaya doğru hərəkət etdi. Poliporxen Etoliyaya getdi. Pirna qalasında mühasirəyə alınan Olimpiada, Roksana və altı yaşlı Aleksandr e.ə. 317-ci ildə Kassardra təslim oldu. Hərbi toplantının qərarı ilə Olimpiada edam edildi. Makedoniya taxtını ələ keçirmək istəyən Kassandr Filippin qızı Fessalonika ilə evləndi. E.ə. 317-ci ilin yazında Kilikiyadan hərəkətə başlayan Evmen Poliperxona kömək əvəzinə Ptolomeyə zərbə vurmaq qərarına gələrək Finikiyanın sahilboyu şəhərlərini ələ keçirdi. Antiqonun qələbədən qayıdan donanmasının Finikiyaya yaxınlaşması Evmenin Yunanıstana hücum planını pozdu. Rəqibləri arasında qalmaqdan çəkinən Evmen Asiyandakı Parfiya, Baktriya satrapları və Babil satrapı Selevkə ittifaqla bağlı təklif göndərdi. Lakin Selevk makedoniyalıların Evmen haqqında ölüm hökmü verdiyini əsas gətirərək onunla ittifaqdan imtina etdi və makedniyalı döyüşçüləri onu tərk etməyə çağırdı. Evmen Babilə doğru hərəkət edərək şəhəri tutmadan oradan şərq satraplıqlarının xəzinəsinin saxlanıldığı Suza getdi.Burda onunla Persida,Karmaniya, Araxoziya, Hind və Aria satrapları birləşdi. Antiqon da Selevk və Midiya satrapı Pifonla birləşərək Suza doğru hərəkət etdi. E.ə. 317-ci il ərzində manevrlərdə Antiqon qələbəni əldə edə bilməsə də qış aylarında yenidən hücuma keçdi. Hərbi əməliyytalar gedişində Evmenin qüvvələri üstün olsa da, onun ordusundakı makedoniyalılar öz düşərgələrinin Antiqon tərəfindən qarət olunduğunu gördükdə onunla danışıqlara başladılar. Antiqon Evmeni ona təslim edəcəkləri şərtilə makedonların qənimətlərinin özlərinə qaytarılacağını vəd etdi. Nəticədə Evmen tutulub edam edildi. Bu zaman Pifon Antiqonu aradan götürüb Asiyada hakimiyyəti ələ keçirmək üçün uğursuz qiyam təşkil etdi və edam olundu. E.ə. 316-cı ildə Babilə gələn Antiqon Selevkdən maliyyə hesabı tələb etdikdə Selevk Misirə Ptolomeyin himayəsinə qaçdı. Avropada isə Kassandr Poliperxonun oğlu Aleksandrla mübarizə apardığı zaman Antiqonun qələbələri və onun regent olaraq öz stastusunu təsdiqlətmək üçün Avropaya keçməyə hazırlaşması xəbərini aldı . Belə olduqda o müdafiəyə hazırlaşmağa başladı. Ptolomey, Kassandr və Lisimaxa elçi göndərərək onları Poliperxona qarşı birləşməyə çağıran Antiqon Suriyanı işğal edib sahilboyu əraziləri ələ keçirdi. Antiqonun Suriyanı işğalına cavab olaraq Kassandr,Lisimax və Ptolomey ona qarşı birləşib dostluq əlaqələrinin saxlanılması üçün aşağıdakı tələbləri irəli sürdülər.

  • Suriya və Finikiya Ptolomeydə qalır
  • Lisimax Frigiyanı ələ kçirir
  • Babil Selevkə qaytarılır
  • Asandr Lidiya və Kappadokiyanı ələ keçirir
  • Kassandr Yunanıstan və Makedoniyanı əlində saxlayır
  • Antiqon şərqdəki satraplıqlardan ələ keçirdiyi xəzinəni bölüşdürməli idi

Antiqonun bu təklifləri rədd etməsi üçüncü diadoxlar müharibəsinin başlanmasına yol açdı

Diadoxların Üçüncü müharibəsi

Makedoniyalı İsgəndərin ölümündən sonra onun donanmasının əsas hissəsi Ptolomeyin əlində idi. Antiqon donanma yarada bilmək üçün Rodos və Kiprə müraciət etdi. Kiprdən fərqli olaraq Rodos təklifi qəbul etdi. Antiqon öz qüvvələrini düşmənlərinə qarşı göndərdi. Kassandra qarşı mübarizədə hətta Poliperxonla da yaxınlaşdı. Kassandrın Elladada mövqeyini zəiflətmək üçün Antiqon yunan şəhərlərinə azadlıq və muxtariyyət verən manifest imzaladı. Cavab olaraq Ptolomey də oxşar manifest verdi. Kassandr isə Poliperxonun oğlu Aleksandrı Peleponnesdə strateqlik vədi ilə öz tərəfinə çəkdi. E.ə. 314-cü ildə Tiri tutan Antiqon burdan Kiçik Asiyaya gedib Asandrı təslim etdi. Bu zaman onun manifestindən ilhamlanan Beotiya, Etoliya və Evbey qiyam qaldırsa da Kassandr həmin qiyamları sakitləşdirib Makedoniyaya qayıtdı. Antiqonun oğlu Demetre Ptolomey I Soterin Finikiyadakı işğallarına mane ola bilmədi. E.ə. 312-ci ildə Ptolomey Demetreni məğlub edərək Suriyanın sahilboyu şəhərlərinə və Qəzzə bölgəsinə yiyələndi. Demetri Kilikiyaya çəkildikdə Selevk Ptolomeydən ordu alıb Babili özünə qaytardı. Ardınca Persida,Suziana və Midiya da tabe edildi. Antiqon oğlu ilə birləşib Kiçik Asiyadan hərəkətə başladıqda Ptolomey onunla Suriyada vuruşmaq istəməyib şəhərləri və qalaları məhv edib Misirə qayıdıb onu Nilin sahilində gözləməyə başladı. Diadoxlar arasındakı çəkişmələrdə mütləq qalib olmadığı üçün e.ə.311-ci ildə Kassandr,Ptolomey və Lisimax Antiqonla sülh bağladı. Sülhə görə:

  • Kassandr Roksananın oğlu yetkinlik yaşına çatana qədər Avropadakı əraziləri idarə edirdi
  • Ptolomeyə Misir , eləcə də Liviya və Ərəbistanın Misirlə sərhədyanı şəhərləri qaldı
  • Lisimax Frakiyanı özündə saxladı
  • Antiqon Asiyadakı ərazilər üzərində hakim oldu.
  • Yunan şəhərləri isə muxtariyyət qazandı

Bundan sonra Antiqonla Selevk arasında mübarizə davam etdi. Selevk Midiyada olduğu zaman Antiqonun oğlu Babili tutub qarət edib geri qayıtdı. Kassandr isə gələcəkdə taxtı itirməmək üçün varis olan kiçik Aleksandrı (Roksananın oğlunu) qətlə yetirdi. Bu bütün diadoxları qane edirdi. Çünki onlar artıq özlərini müstəqil hökmdar elan etmək imkanı qazandı.

Diadoxların Dördüncü müharibəsi

Makedoniya taxt-tacını ələ keçirmək niyyətində olan Antiqon 307 ci ildə müharibəyə başladı. Onun oğlu Demetri Salamin yaxınlığında Ptolomeyin donanmasını məğlub etdi. Bu qələbədən sonra Antiqon özünə və Demetriyə çar titulu verdi. Lakin 301 ci ildə İps yaxınlığındakı həlledici döyüşdə Lisimax, I Selevk və Kassandr Antiqonu tam məğlubiyyətə uğratdılar; Antiqon döyüşdə öldürüldü, onun əraziləri əsasən I Selevklə Lisimax arasında bölüşdürüldü. Ptolomeylər dövləti, Selevkilər dövləti, Vifiniya və Pont padşahlığının əsas sərhədləri müəyyənləşdirildi. Makedoniya taxt-tacı uğrunda gedən sonrakı mübarizədə I Demetri qalib gəldi. Lakin 287-286 cı illərdə Lisimax Epir çarı Pirr ilə ittifaqda Demetrini məğlub edib, Makedoniyanı ələ keçirdi. Demetrinin oğlu II Antiqon Qonat 283 cü ildə Makedoniya çarı elan edilərək Frakiya ilə Makedoniyanı hakimiyyəti altında birləşdirdi. 281 ci ildə Lisimax I Selevklə mübarizədə həlak oldu, onun dövləti dağıldı. Sonra 281 ci ildə I Selevk də öldürüldü.

İstinadlar

Avqust 18, 2021
diadoxlar, διάδοχος, xələf, makedoniyalı, isgəndərin, ölümündən, sonra, ildən, ilə, qədər, müharibələr, aparmış, sərkərdələri, müharibələr, nəticəsində, makedoniyalı, isgəndərin, imperiyası, suriya, ptolomeylər, misiri, vifiniya, perqam, makedoniya, dövlətləri. Diadoxlar q yun diadoxos xelef Makedoniyali Isgenderin olumunden sonra e e 323 cu ilden e e 301 ci ile qeder muharibeler aparmis serkerdeleri Bu muharibeler neticesinde Makedoniyali Isgenderin imperiyasi Suriya Ptolomeyler Misiri Vifiniya Perqam ve Makedoniya dovletlerine parcalandi Diadoxlar arasinda en mehsurlari Tekgozlu I Antiqon ve onun oglu Demetri Poliekrit Antipatr ve oglu Kassandr Ptolomey Selevk Lisimax ve Evmendir Diadoxlar arasinda baslanan ve Ips yaxinliginda bas vermis doyus e e 301 ci il neticesinde basa catan bu mubarize tarixde Diadoxlar erasi kimi qalmisdir Mundericat 1 Ellin monarxiyalari 2 Diadoxlarin Birinci muharibesi 3 Diadoxlarin Ikinci muharibesi 4 Diadoxlarin Ucuncu muharibesi 5 Diadoxlarin Dorduncu muharibesi 6 IstinadlarEllin monarxiyalari RedakteDiadoxlar mubarizesinin neticesinde yunanlara xas olan seher dovlet idare usulu isgal olunmus erazilerde monarxiya idare usulu ile evezlendi Habele iqtisadi ve medeni merkezlerin aktivliyi de Yunanistandan Kicik Asiya ve Misire kecdi Yaranmis yeni dovletler ellin dovletleri kimi adlandirilirdi ve daha nufuzlular asagidakilar idi Ptolomeylerin idare etdiyi Ellin Misiri Selevkilerin agaliq etdiyi Suriya Tekgozlu I Antiqonun varislerinin idare etdiyi Makedoniya E e III esrin evvellerinden Attallar terefinden idare edilen Perqam carligiSonralar bu dovletler Roma imperiyasi terefinden suquta ugradildiDiadoxlarin Birinci muharibesi RedakteE e 323 cu ilde Makedoniyali Isgenderin olumunden sonra onun azyasli ovladlari idareciliyi ele almaga qadir olmadigi ucun xelefin kim olmasi meselesi ile bagli fikir ayriliqlari ortaya cixdi Serkerdeler arasinda en sansli Makedoniya ve Yunanistandaki ordularin komandani olan Antipatr ve nufuzlu serkerde olan Perdikka sayilsa da Tekgozlu I Antiqon Selevk Ptolomey Lisimax ve Evmen de iddiali idi Hetta piyada falanqa ile suvariler arasinda da toqqusmalar baslandi Piyada ve suvariler arasinda mubarizesinin neticesinde Makedoniyali Isgenderin ogey qardasi eqli cehetden saglam olmayan Arradiy car kimi tanindi Razilasmaya gore eger Roksananin Makedoniyali Isgenderin dul qadini oglu olsa onu hokmdar elan edecekdi Perdikka ise imperiyanin qeyyumu elan edildi Babilde diadoxlar arasinda elde edilen razilasmaya esasen imperiya vahid dovlet seklinde qalmaqla satrapliqlar seklinde onlar terefinden asagidaki sekilde idare olunmali idi Antipatr Makedoniya Yunanistan ve Frakiya Perdikka Asiya Antiqon Frigiya Pamfiliya ve Ligiya Selevk Babil Ptolomey Misir Lisimax Frakiya ve IoniyaBabil razilasmasindan sonra Ptolomeyin Isgenderin cesedini Perdikkanin etirazina baxmayaraq Misire aparib orda defn etmesi Perdikka ile Ptolomeyin arasinda mubarizenin esasini qoydu Cunki adete gore Isgenderi onun qanuni xelefi defn etmeli idi Efsaneye gore Isgenderin defn olunacagi yer ugur getirecekdi Bununla yanasi Evmenin Antiqon ve Laminnaxla arasindaki naraziliq da mubarizenin diger sebebi oldu Cunki onlar Evmene oz satrapliginda mohkemlenmeye yardim etmediler Perdikka Antiqonu hokdarlar mehkemesine cagirsa da o Makedoniyaya Antipatrin yanina qacdi E e 322 ci ilde Leonnatin yunanlarla doyusde olmesi Antipatrin Lamiy muharibesinde istiraki Lisimaxi ise frakiyalilarla mubarize aparmasi Perdikkaya oz movqeyinin guclendirmek imkani verdi Ptolomey ise uzaqgoren siyasetci kimi Misirde iqtisadiyyati inkisaf etdirmekle oz ordusunu da guclendirdi Perdikka oz serkerdelerinin toplantisini cagiraraq Ptolomey Antiqon Krater ve Antipatrin ozbasinaliqlarini muzakire ederek ilk zerbeni Makedoniyaya yox Misire vurmaq qerarina geldi Cunki onsuz da Antipatr ve Krater etoliyalilarla mubarizeye basi qarismisdi Ptolomey ise getdikce guclenib Asiyaya hucum ede bilerdi E e 321 ci ilde Ptolomey serkerde Attalin basciligi ile qosunlarini Misir uzerine gonderdi Hemin dovrde Antiqon ve Krater de etoliyalilarla muqavile baglayib Dardanel bogazina dogru herekete basladi Ptolomey Antipatr ve Karter arasinda razilasmaya gore Perdikkani meglub etdikden sonra Antipatr Avropaya Krater ise Asiyanin idaresiliyin ele kecirecekdi Evmen Antipatr ve Kraterin hucumunun qarsisini ala bilmedi Onun ordularinin coxu muttefiqlerin terefine kecdi Armeniya satrapi Neopteloman da Evmene xeyanet edib ona qarsi cixsa da melub oldu Ikinci doyusde Neopteloman ve Krater meglub olub olduruldu Misire hereket eden Perdikka Ptolomeyi muhakime etmek ucun cagirdigi mehkemede serkerdeler Ptolomeyi gunahsiz saysa da Perdikka hucumu davam etdirmeye qerar verdi Perdikkanin ordularindan Ptolomeyin dusergesine qacanlarin olmasina baxmayaraq hucum davam etdirildi Ilk doyusde sayca ustunluye baxmayaraq Perdikka guclu muqavimete gore hucumu dayandirdi Nil cayini kecerken onun ordusunun bir hissesi mehv oldu Bu zaman onun ordusunda qiyam bas verdi Selevkin rehberliyi ile qiyamcilar Perdikkani qetle yetirdi Ptolomeye Perdikkanin evezine imperiyanin qeyyumlugu teklif olunsa da o bundan imtina etdi Perdikkanin yerine Midiya satrapi Pifon teyin olundu Toplanmis mehkemede Evmen de Perdikkanin diger terefdarlari haqqinda olum hokmu verildi Antiqon ve Antipatr ise Triparadise devet olundu Triparadisdeki razilasmaya esasen eraziler muvafiq sekilde bolusduruldu Ptolomeyin Misir Kirenaika Erebistanin bir hissesi elece de gelecekde qerbe dogru yeni Karfogen istiqametinde isgal ede bileceyi eraziler uzerinde hakimiyyeti tanindi Antiqon Boyuk Frikiya ve Likiyani ozune qaytardi Antipatr ise imperiyanin Avropadaki erazilerini elinde saxladiMuharibe neticesinde daginiqliq daha da guclendi Ptolomeyin regentlikden imtina etmesi ve basqa nufuzlu liderin olmamasi satrapliqlar arasinda mubarizeni guclendirdi Evmen ise Perdikkanin terefdarlari ile oz gucunu artirmisdi Diadoxlarin Ikinci muharibesi RedakteE e 319 cu ilde Avropadaki erazileri idare eden Antipatr oldu Olumunden evvel o xelefi olaraq oglu Kassandri yox diadox Poliperxonu teyin etdi Bununla razilasmayan Kassandr Kicik Asiyaya Antiqonun yanina getdi Poliperxon ise Yunanistanda oz movqeyini guclendirerek yunan seherlerinin muxtariyyeti haqqinda manifest imzaladi Bununla yanasi o Makedoniyali Isgenderin anasi Olimpiadani nevesi Aleksandri boyutmek teklifi ile Epirden Makedoniyanin paytaxti Pellaya devet etdi Hemin vaxt Misirin satrapi Ptolomey I Soter ise Suriyani ele kecirerek Antiqonla ittifaq bagladi Diger yunan seherleri kimi Afinaya da musteqillik verilmeli olsa da Kassandrin dostu olan Nikanor Poliperxonun qerarina qarsi cixaraq Pirey limanini ve onu Afina ile birlesdiren seddi ele kecirdi Antiqon da ordusu ile Dardanel bogazina dogru herekete basladi Ilk deniz doyusunde Nikanor ve Antiqonun quvveleri meglub olsa da ikinci doyusde Nikanor Poliperxonun terefdari olan Klitin donanmasini meglub etdi E e 318 317 ci ilinde Poliperxonun movqeyinin Yunanistanda zeiflediyinden istifade eden Kassandr olkede movqeyini guclendirerek Makedoniyaya dogru yuruse hazirlasirdi Poliperxon ise Makedoniyada Filipp Arrideyi devririb hakimiyyeti ele kecirmis xanimi Evridikanin devrilib Olimpidananin hakimiyete qayitmasina nail oldu Evridikani ordusunun M Isgenderin anasina qarsi vurusmaq istememesi de buna serait yaratdi Olimpiada ise Makedoniyaya qayidandan sonra dusmemlerine qanli divan tutdu Bunlardan xeber tutan Kassandr Makedniyaya dogru hereket etdi Poliporxen Etoliyaya getdi Pirna qalasinda muhasireye alinan Olimpiada Roksana ve alti yasli Aleksandr e e 317 ci ilde Kassardra teslim oldu Herbi toplantinin qerari ile Olimpiada edam edildi Makedoniya taxtini ele kecirmek isteyen Kassandr Filippin qizi Fessalonika ile evlendi E e 317 ci ilin yazinda Kilikiyadan herekete baslayan Evmen Poliperxona komek evezine Ptolomeye zerbe vurmaq qerarina gelerek Finikiyanin sahilboyu seherlerini ele kecirdi Antiqonun qelebeden qayidan donanmasinin Finikiyaya yaxinlasmasi Evmenin Yunanistana hucum planini pozdu Reqibleri arasinda qalmaqdan cekinen Evmen Asiyandaki Parfiya Baktriya satraplari ve Babil satrapi Selevke ittifaqla bagli teklif gonderdi Lakin Selevk makedoniyalilarin Evmen haqqinda olum hokmu verdiyini esas getirerek onunla ittifaqdan imtina etdi ve makedniyali doyusculeri onu terk etmeye cagirdi Evmen Babile dogru hereket ederek seheri tutmadan oradan serq satrapliqlarinin xezinesinin saxlanildigi Suza getdi Burda onunla Persida Karmaniya Araxoziya Hind ve Aria satraplari birlesdi Antiqon da Selevk ve Midiya satrapi Pifonla birleserek Suza dogru hereket etdi E e 317 ci il erzinde manevrlerde Antiqon qelebeni elde ede bilmese de qis aylarinda yeniden hucuma kecdi Herbi emeliyytalar gedisinde Evmenin quvveleri ustun olsa da onun ordusundaki makedoniyalilar oz dusergelerinin Antiqon terefinden qaret olundugunu gordukde onunla danisiqlara basladilar Antiqon Evmeni ona teslim edecekleri sertile makedonlarin qenimetlerinin ozlerine qaytarilacagini ved etdi Neticede Evmen tutulub edam edildi Bu zaman Pifon Antiqonu aradan goturub Asiyada hakimiyyeti ele kecirmek ucun ugursuz qiyam teskil etdi ve edam olundu E e 316 ci ilde Babile gelen Antiqon Selevkden maliyye hesabi teleb etdikde Selevk Misire Ptolomeyin himayesine qacdi Avropada ise Kassandr Poliperxonun oglu Aleksandrla mubarize apardigi zaman Antiqonun qelebeleri ve onun regent olaraq oz stastusunu tesdiqletmek ucun Avropaya kecmeye hazirlasmasi xeberini aldi Bele olduqda o mudafieye hazirlasmaga basladi Ptolomey Kassandr ve Lisimaxa elci gondererek onlari Poliperxona qarsi birlesmeye cagiran Antiqon Suriyani isgal edib sahilboyu erazileri ele kecirdi Antiqonun Suriyani isgalina cavab olaraq Kassandr Lisimax ve Ptolomey ona qarsi birlesib dostluq elaqelerinin saxlanilmasi ucun asagidaki telebleri ireli surduler Suriya ve Finikiya Ptolomeyde qalir Lisimax Frigiyani ele kcirir Babil Selevke qaytarilir Asandr Lidiya ve Kappadokiyani ele kecirir Kassandr Yunanistan ve Makedoniyani elinde saxlayir Antiqon serqdeki satrapliqlardan ele kecirdiyi xezineni bolusdurmeli idiAntiqonun bu teklifleri redd etmesi ucuncu diadoxlar muharibesinin baslanmasina yol acdiDiadoxlarin Ucuncu muharibesi RedakteMakedoniyali Isgenderin olumunden sonra onun donanmasinin esas hissesi Ptolomeyin elinde idi Antiqon donanma yarada bilmek ucun Rodos ve Kipre muraciet etdi Kiprden ferqli olaraq Rodos teklifi qebul etdi Antiqon oz quvvelerini dusmenlerine qarsi gonderdi Kassandra qarsi mubarizede hetta Poliperxonla da yaxinlasdi Kassandrin Elladada movqeyini zeifletmek ucun Antiqon yunan seherlerine azadliq ve muxtariyyet veren manifest imzaladi Cavab olaraq Ptolomey de oxsar manifest verdi Kassandr ise Poliperxonun oglu Aleksandri Peleponnesde strateqlik vedi ile oz terefine cekdi E e 314 cu ilde Tiri tutan Antiqon burdan Kicik Asiyaya gedib Asandri teslim etdi Bu zaman onun manifestinden ilhamlanan Beotiya Etoliya ve Evbey qiyam qaldirsa da Kassandr hemin qiyamlari sakitlesdirib Makedoniyaya qayitdi Antiqonun oglu Demetre Ptolomey I Soterin Finikiyadaki isgallarina mane ola bilmedi E e 312 ci ilde Ptolomey Demetreni meglub ederek Suriyanin sahilboyu seherlerine ve Qezze bolgesine yiyelendi Demetri Kilikiyaya cekildikde Selevk Ptolomeyden ordu alib Babili ozune qaytardi Ardinca Persida Suziana ve Midiya da tabe edildi Antiqon oglu ile birlesib Kicik Asiyadan herekete basladiqda Ptolomey onunla Suriyada vurusmaq istemeyib seherleri ve qalalari mehv edib Misire qayidib onu Nilin sahilinde gozlemeye basladi Diadoxlar arasindaki cekismelerde mutleq qalib olmadigi ucun e e 311 ci ilde Kassandr Ptolomey ve Lisimax Antiqonla sulh bagladi Sulhe gore Kassandr Roksananin oglu yetkinlik yasina catana qeder Avropadaki erazileri idare edirdi Ptolomeye Misir elece de Liviya ve Erebistanin Misirle serhedyani seherleri qaldi Lisimax Frakiyani ozunde saxladi Antiqon Asiyadaki eraziler uzerinde hakim oldu Yunan seherleri ise muxtariyyet qazandiBundan sonra Antiqonla Selevk arasinda mubarize davam etdi Selevk Midiyada oldugu zaman Antiqonun oglu Babili tutub qaret edib geri qayitdi Kassandr ise gelecekde taxti itirmemek ucun varis olan kicik Aleksandri Roksananin oglunu qetle yetirdi Bu butun diadoxlari qane edirdi Cunki onlar artiq ozlerini musteqil hokmdar elan etmek imkani qazandi Diadoxlarin Dorduncu muharibesi RedakteMakedoniya taxt tacini ele kecirmek niyyetinde olan Antiqon 307 ci ilde muharibeye basladi Onun oglu Demetri Salamin yaxinliginda Ptolomeyin donanmasini meglub etdi Bu qelebeden sonra Antiqon ozune ve Demetriye car titulu verdi Lakin 301 ci ilde Ips yaxinligindaki helledici doyusde Lisimax I Selevk ve Kassandr Antiqonu tam meglubiyyete ugratdilar Antiqon doyusde olduruldu onun erazileri esasen I Selevkle Lisimax arasinda bolusduruldu Ptolomeyler dovleti Selevkiler dovleti Vifiniya ve Pont padsahliginin esas serhedleri mueyyenlesdirildi Makedoniya taxt taci ugrunda geden sonraki mubarizede I Demetri qalib geldi Lakin 287 286 ci illerde Lisimax Epir cari Pirr ile ittifaqda Demetrini meglub edib Makedoniyani ele kecirdi Demetrinin oglu II Antiqon Qonat 283 cu ilde Makedoniya cari elan edilerek Frakiya ile Makedoniyani hakimiyyeti altinda birlesdirdi 281 ci ilde Lisimax I Selevkle mubarizede helak oldu onun dovleti dagildi Sonra 281 ci ilde I Selevk de olduruldu Istinadlar RedakteMenbe https az wikipedia org w index php title Diadoxlar amp oldid 5946260, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.