Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
Karbon qazı CO2 ,karbon(IV) oksid, karbon dioksid.
| Karbon qazı | |
|---|---|
 | |
| Ümumi | |
| Kimyəvi formulu | CO2 |
| Molyar kütlə | 44,01 q/mol q/mol |
| Fiziki xassələri | |
| Sıxlıq | 44,01 q/sm q/sm³ |
| Termik xüsusiyyətlər | |
| Ərimə nöqtəsi | -78 °S |
| Qaynama nöqtəsi | -57 °S |
| Buxarın təzyiqi | 5.724.862,5 Pa |
| Təsnifatı | |
| CAS-da qeyd. nöm. | 124-38-9 |
| PubChem | 280 |
| RTECS | FF6400000 |
| ChEBI | 16526 |
| BMT nömrəsi | 1013 |
| ChemSpider | 274 |
Fiziki xassələri
Rəngsiz, iysiz qazdır. Havadan ağırdır. Yanmır və yanmanın qarşısını alır. Atmosfer təzyiqdə -78,5 °C-dən aşağı temperaturda karbon qazı mayeləşmədən birbaşa bərk hala keçir. Ona görə də "quru buz" adlanır.
Alınması
Sənayedə:
- Təbii mineralların parçalanmasından:
CaCO3 □(→┴t ) CaO + CO2
- Təbii qazın yandırılmasından:
CH4 + 2O2 → CO2 + 2H2O
- Laboratoriyada karbonat turşusunun duzlarına qüvvətli turşularla təsir etməklə alınır
Na2CO3 + 2HCl → 2NaCl + CO2 + H2O
Kimyəvi xassələri
CO2 − karbonat turşusunun anhidrididir. Turşu oksidlərinin ümumi xassələrini göstərir:
- CO2+ H2O↔ H2CO3
- Na2O + CO2→Na2CO3
- 2NaOH + CO2 → Na2CO3 H2O
Karbon qazını əhəng suyu ilə təyin edirlər:
- Ca(OH)2 + CO2 → CaCO3 +H2O
Karbon qazı ammonyakla karbamid əmələ gətirir:
- CO2 + 2NH3 □(→┴t ) CO(NH2)2 + H2O
Oksidləşdirici kimi kömür və magneziumla reaksiyaya daxil olur:
- CO2 + C □(→┴t ) 2CO
- CO2 + 2Mg □(→┴t ) 2 MgO + C
Təbiətdə bitkilərin yaşıl yarpaqlarında(xlorofildə) fermentlərin iştirakı ilə havada olan karbon qazı və torpaqdan udulmuş su hesabına fotosintez prosesi gedir, qlükoza sintez olunur:
- 6CO2 + 6 H2O □(→┴hϑ ) C6H12O6 + 6O2
Toksikliyi
Zəhərli qaz deyil, amma havada karbon qazının normadan çox olması orqanizmə zəhərləyici təsir göstərərək hipoksiyaya səbəb olur.Tərkibində 1,5-3% CO2 olan hava ilə uzun müddət ( bir neçə gün) nəfəs aldıqda qusma və başgicəllənmə başlayır, CO2 6%-dən çox olduqda isə ürəyin fəaliyyəti zəifləyir və həyat üçün təhlükəli vəziyyət yaranır..
Tətbiqi
Karbon qazı soda, qazlı içkilərin, karbamidin, yuyucu vasitələrin istehsalında, quru buzun alınmasında istifadə olunur. Həmçinin neftin çıxarılmasında, pensilin istehsalında, mədənlərdə partlayıcı maddələrin soyudulmasında, yanğının söndürülməsində tətbiq olunur.
Mənbə
- Краткая химическая энциклопедия.М., изд."Советская энциклопедия", 1967, т.V, с 314-315.
- Химический энциклопедический словарь. М., изд. "Советская энциклопедия", 1983, с.602.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Karbon qazi CO2 karbon IV oksid karbon dioksid Karbon qaziUmumiKimyevi formulu CO2Molyar kutle 44 01 q mol q molFiziki xasseleriSixliq 44 01 q sm q sm Termik xususiyyetlerErime noqtesi 78 SQaynama noqtesi 57 SBuxarin tezyiqi 5 724 862 5 PaTesnifatiCAS da qeyd nom 124 38 9PubChem 280RTECS FF6400000ChEBI 16526BMT nomresi 1013ChemSpider 274Izmeneniya koncentracii CO2 v na protyazhenii poslednih 400 tys let sverhu za poslednyuyu tysyachu let Fiziki xasseleriRengsiz iysiz qazdir Havadan agirdir Yanmir ve yanmanin qarsisini alir Atmosfer tezyiqde 78 5 C den asagi temperaturda karbon qazi mayelesmeden birbasa berk hala kecir Ona gore de quru buz adlanir AlinmasiSenayede Tebii minerallarin parcalanmasindan CaCO3 t CaO CO2 Tebii qazin yandirilmasindan CH4 2O2 CO2 2H2O Laboratoriyada karbonat tursusunun duzlarina quvvetli tursularla tesir etmekle alinir Na2CO3 2HCl 2NaCl CO2 H2OKimyevi xasseleriCO2 karbonat tursusunun anhidrididir Tursu oksidlerinin umumi xasselerini gosterir CO2 H2O H2CO3 Na2O CO2 Na2CO3 2NaOH CO2 Na2CO3 H2O Karbon qazini eheng suyu ile teyin edirler Ca OH 2 CO2 CaCO3 H2O Karbon qazi ammonyakla karbamid emele getirir CO2 2NH3 t CO NH2 2 H2O Oksidlesdirici kimi komur ve magneziumla reaksiyaya daxil olur CO2 C t 2CO CO2 2Mg t 2 MgO C Tebietde bitkilerin yasil yarpaqlarinda xlorofilde fermentlerin istiraki ile havada olan karbon qazi ve torpaqdan udulmus su hesabina fotosintez prosesi gedir qlukoza sintez olunur 6CO2 6 H2O hϑ C6H12O6 6O2ToksikliyiZeherli qaz deyil amma havada karbon qazinin normadan cox olmasi orqanizme zeherleyici tesir gostererek hipoksiyaya sebeb olur Terkibinde 1 5 3 CO2 olan hava ile uzun muddet bir nece gun nefes aldiqda qusma ve basgicellenme baslayir CO2 6 den cox olduqda ise ureyin fealiyyeti zeifleyir ve heyat ucun tehlukeli veziyyet yaranir TetbiqiKarbon qazi soda qazli ickilerin karbamidin yuyucu vasitelerin istehsalinda quru buzun alinmasinda istifade olunur Hemcinin neftin cixarilmasinda pensilin istehsalinda medenlerde partlayici maddelerin soyudulmasinda yanginin sondurulmesinde tetbiq olunur MenbeKratkaya himicheskaya enciklopediya M izd Sovetskaya enciklopediya 1967 t V s 314 315 Himicheskij enciklopedicheskij slovar M izd Sovetskaya enciklopediya 1983 s 602