Zöhrə Musayeva
Zöhrə Yusif qızı Musayeva (5 iyul 1956)— AMEA Zoologiya İnstitutu Araxnologiya laboratoriyasının dosenti, biologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent, Beynəlxalq Ekoenergetika Akademiyasının professoru.
Zöhrə Musayeva | |
---|---|
Zöhrə Yusif qızı Musayeva | |
Doğum tarixi | |
Doğum yeri | Poylu, Qazax rayonu, Azərbaycan SSR, SSRİ |
Vətəndaşlığı | SSRİ→ Azərbaycan |
Elm sahəsi | biologiya, zoologiya |
Elmi dərəcəsi | biologiya üzrə fəlsəfə doktoru |
Elmi adı | dosent |
İş yeri | AMEA |
Təhsili | Azərbaycan Dövlət Universitetinin Biologiya fakültəsi |
Mükafatları | UNİCEF və Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin sertifikatı, AMEA-nın 70 illiyi münasibətilə təşəkkürnamə |
Həyatı
Zöhrə Yusif qızı Musayeva 05 iyul 1956-cı ildə Azərbaycan Respublikası Qazax rayonunun Poylu kəndində anadan olmuşdur. 1974-cü ildə Qazax rayon Poylu kənd orta məktəbini, 1982- ci ildə S.M.Kirov adına Qırmızı Əmək bayragı ordenli Azərbaycan Dövlət Universitetinin Biologiya fakültəsini bitirmişdir. 1981-ci ildən AMEA Zoologiya institutunda baş laborant, sonra isə kiçik elmi işçi vəzifəsində çalışmış, 1996-cı ildə “Şimali-şərgi Azərbaycanda gavalı (Rosaceae, Prunus) cinsindən olan bitkilərə zərər vuran buğumayaqlılar” mövzusunda namizədlik dissertasiyasını müdafiə edərək biologiya elmləri namizədi (biologiya üzrə fəlsəfə doktoru) elmi dərəcəsi almışdır. 1999-cu ildən hal-hazıra qədər AMEA Zoologiya institutunda böyük elmi ışçı vəzifəsində çalışır. 2006-cı ildə ona “Dosent” adı verilmişdir. 2009-cu ildə isə Musayeva Z.Y. Beynəlxalq Ekoenergetika Akademiyasının professoru seçilmişdir (“Ekologiya” ixtisası üzrə). 2002-ci ildən Fərdi Mühafizə vasitələrini paylama məntəqəsinin rəisidir.
Elmi fəaliyyəti
Elmi fəaliyyətə 1981-ci ildən başlayan Zöhrə Yusif qızı Musayeva 1999-cu ildən hal-hazıra qədər AMEA Zoologiya institutubda böyük elmi işçi vəzifəsində çalışır. Onun Azərbaycanın müxtəlif qoruq və bölgələrində apardığı tədqiqatlar əsasən kənd təsərrüfatı bitkilərinin zərərvericilərinin, onların akari və entomofaqlarının (Azərbaycanda az öyrənilmiş bəzi fır gənələrinin bioekoloji xüsusiyyətləri və təsərrüfat əhəmiyyəti, fitofaq gənələrin təbii düşmənlərinin, kənd təsərrüfati bitkilərinin zərərvericilərinə qarşı mübarizədə koksinellidlərdən istifadənin mümkünlüyünün, Qəncə-Qazax bölgəsində koksinellid faunasının, üzümlüklərə, bostan-tərəvəz bitkilərinə zərər vuran aktinedid gənələri və onların yırtıcılarının və s.) öyrənilməsinə həsr edilmişdir. Çox illik tədqiqatlar nəticəsində onun tərəfindən Azərbaycanda 274 növ buğumayaqlının (160 növ gənə, 114 növ böcək) faunası tədqiq edilmişdir. Həmin buğumayaqlıların və onların sayını tənzimləyən yırtıcıların zonalar və landşaftlar üzrə yayılmalarının təhlili də verilmişdir. Onlardan 1 fəsilə, 54 növ gənə, 17 növ pərbüzən-koksinellid Azərbaycan faunası üçün; 5 növ fır gənə Cənubi Qafqaz və 2 cins 3 növ gənə, 2 növ uzunburun böcək Qafqaz faunası üçün ilk dəfə göstərilmişdir. Eyni zamanda 5 növ gənənin biologiyası da ilk dəfə Musayeva tərəfindən öyrənilmişdir. Qoruqlarda və bölgələrdə aparılan entomoloji və araxnoloji tədqiqatların iştirakçısı olan Musayeva UNİCEF və Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi tərəfindən keçirilmiş “Həyati Bacarıqlara əsaslanan təhsil üzrə təlimçilərin təlimi” seminarını bitirmiş və Şəhadətnamə (sertifikat) ilə təltif edilmişdir. Musayeva Zöhrə Təhsil və Səhiyyə Nazirlikləri arasında müəllım və şagirdlər üçün çap olunması nəzərdə tutulan vəsaitlərin hazırlanması məqsədilə təşkil edilən İşçi Qrupun tərkibinə daxil edilmiş və bu məqsədlə yazılan “Orta ümumtəhsil məktəblərinin ibtidai sinif müəllimləri üçün tədris vəsaitinin, Milli konsepsiyanın və I - IV siniflər üçün fakultativ kursun proqramının və iki bukletin müəlliflərindəndir. Çalışdığı müddət ərzində bir çox konfrans və qurultaylarda elmi məruzələrlə cıxış edən Musayevanın 58 elmi əsəri çap olunmuşdur. O həm də 2 böyük Qrant layihəsinin – STCU xəttilə “Hörümçəklərin biomüxtəlifliyinə neft tullantıları, ağır metallar və radiasiyanın təsiri” və Elmin inkişafı fondunun təsis etdiyi “Azərbaycan faunasının cücülər sinfinin öyrənilməmiş qruplarının tədqiqi, onların statuslarının nadirlik dərəcəsinin müəyyənləşdirilməsi” layihələrinin iştirakçısı olmuşdur.
Mükafatları
- 2006-cı ildə UNİCEF və Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin sertifikatı
- 2015-ci ildə AMEA-nın 70 illiyi münasibətilə təşəkkürnamə
Kitabları və monoqrafiyaları
- Musayeva Z.Y. Həyati bacarıqlara əsaslanan təhsil. /Hacıyeva H., Əhmədova Z.Z., Hüseynova G., Verdiyeva G.E.// Orta ümumtəhsil məktəblərinin ibtidai sinif müəllimləri üçün tədris vəsaiti. “Mürtəcim” nəşriyyatı. Bakı-2006, 494s.
- Musayeva Z.Y. Həyati bacarıqlara əsaslanan təhsil üzrə milli konsepsiya. / Hacıyeva H., Əhmədova Z.Z, Hüseynova G.H., Verdiyeva G.E.// “Təhsil” nəşriyyatı. Bakı 2006. 31s .
- Musayeva Z.Y. Həyati bacarıqlara əsaslanan təhsil // Azərbaycan ümumtəhsil məktəblərinin 1-4 sinifləri üçün fakultətiv kursun proqramı Bakı 2006, 46 s.
- Musayeva Z.Y. Azərbaycanın gözəl kəpənəkləri. /Mustafayeva G.Ə.// “Mars –Print” Nəşriyyatı, Bakı, 2010, 15 s.
- Musayeva Z.Y. Onların bizim köməyimizə ehtiyacı var. /Mustafayeva G.Ə., Məmmədov Z.M. // “Mars –Print” Nəşriyyatı, Bakı, 2010, 31 s.
Elmi əsərləri
- Мусаева З.Ю. Материалы к изучению вредителей сливы (Prunus domestica L.) в Северо-Восточном Азербайджане // Труды конференции молодых ученых, посвященной 70-летию ВЛКСМ. Баку-Элм-1988, с.48
- Мусаева З.Ю. Тетранихоидные клещи, повреждающие сливовые (Rosaceae: Prunus) и их акарифаги (Phytoseiidae) в Азербайджане. /Аббасова Э.Д., Заплетина В.П. // Шестое всесоюзное совещаеие по проблемам теоретической и прикладной акарологии (Ашхабад, апрель 1990.).Тезисы Докладов, Ленинград, 1990, с.4
- Мусаева З.Ю. Хищные простигматидные клещи (Acariformes: Prostigmata), связанные с деревями р. Prunus в плодовых садах Куба-Хачмасской зоны Азербайджана. /О.Х.Асланов // Известия Академии Наук Азербайджана. Серия биологических наук, Баку, Элм, 1993, №1-3,с. 51-53
- Мусаева З.Ю. Сосущие вредители (Insecta: Homoptera; Arachnida: Tetranychoidae) и хищные клещи (Parasitiformes: Mesostiqmata: Phytoseiidae, Acariformes, Trombidiformes) плодовых садов Апшерона. /Асланов О.Х.// Деп. в Аз. НИИТИ. Баку, Элм, 1993, №1-3, 16 с.
- Musayeva Z.Y. Şimali-şərqi Azərbaycanda gavalı cinsindən olan bitkilərə zərər verən fır gənəcikləri. // “Azərbaycan Aqrar Elmi” jurnalı, №5-6 (172),Bakı, 1998, s.45-46
- Musayeva Z.Y. Şimali-şərqi Azərbaycanda bəzi çəyirdəkli meyvə bitkilərinə zərər verən gənəciklər. // “Azərbaycan Aqrar Elmi” jurnalı, №1-2(168), Bakı, 1998, s.27.
- Musayeva Z.Y. Şimali-şərqi Azərbaycanda gavalı cinsindən olan bitkilərə zərər verən yastıcalar. /İbadova S.İ.// “Azərbaycan Aqrar Elmi” jurnalı, №1-2(168), Bakı, 1998, s.25-26.
- Musayeva Z.Y. Şimali-Şərqi Azərbaycanda Prunus cinsindən olan bitkilərdə qidalanan buğumayaqlıların təbii düşmənləri. /Abbasova E.C.// Dep.Az. № 2567-Az.98, Bakı, 1998, 11c.
- Мусаева З.Ю. Рафигнатоидные клещи (Acariformes: Raphignatoidea). /Aslanov O.X.// Деп. Аз.ЕТЕТИИ, №2567-Аз.98, Bakı, 1998, 10 c.
- Мусаева З.Ю. Фауна и биоэкологический обзор паутинных клещей, вредящих сливовых северо-восточного Азербайджана. //Журнал “Бильги” , №3, Баку-2000, с. 48-53.
- Мусаева З.Ю. К изучению актинецидных клещей (Acariformes: Actinedida) Азербайджана. /Aslanov O.X.// “XX əsrin sonunda heyvanlar aləminin öyrənilməsi və qorunması” Akademik M.Ə.Musayevin anadan olmasının 80 illiyinə həsr olunmuş elmi konfransın materialları.-Bakı: Elm, 2001, s. 209-211.
- Мусаева З.Ю. Структуры акароценоза плодовых садов северо - восточного Азербайджана. /Aslanov O.X.// “Biologiyanın müasir problemləri” mövzusunda elmi konfransın materialları (15-16 may), BDU, 2001, s.136.
- Musayeva Z.Y. Azərbaycanın eriofid gənələrinin öyrənilməsinə dair. /AslanovО.Х.// «Kimya-biologiya elmləri və təhsilin aktual problemləri», Respublıka elmi konfransının materialları, (5-7 noyabr), ADPU-80, 2001, s.154-156.
- Musayeva Z.Y. Azərbaycanın bitki gənələrinin təbii düşmənləri // “Elm” qəzeti, №3-4 (568-569), Bakı-2001.
- Мусаева З.Ю. Pteryqosomidae - новое для фауны Кавказа семейство клещей паразитов ящериц. /Алиев Т.Р., Асланов О.Х.// IV Международная конференция «Биологическое разнообразие Кавказа», посвященная 60-летию со дня рождения заслуженного деятеля науки РФ, академика РЭА, профессора Абдурахманова Г.М., 2002, с.68-70.
- Musayeva Z.Y. Çəyirdəkli meyvə bitkilərinə ziyan verən əsas mənənələr. // “Bilgi” dərgisi, №1, Bakı-2003, s. 80-82.
- Musayeva Z.Y. Abşeronun meyvə bağlarına və üzümluklərinə ziyan vuran fır gənələri (Acariformes: Eriophyidae). // Azərbaycan zooloqlar Cəmiyyətinin I qurultayının materialları, Bakı, 2003, s. 242-244.
- Musayeva Z.Y. Azərbaycanın akarofaunasının öyrənilməsinə dair. /Aslanov O.X.// Azərbaycan zooloqlar cəmiyyətinin I qurultayının materialları, Bakı, 2003, s.144-146.
- Мусаева З.Ю. Простигматические клещи (Acariformes: Trombidiformes: Prostigmata) с деревьев рода Prunus в северо- восточном Азербайджане. /Aslanov O.X.// Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının xəbərləri. Biologiya elmləri seriyası, 2003, №3-4, Bakı,s.106-111.
- Musayeva Z.Y. İsmayıllı qoruğunun fır gənələri (Acariformes: Eriophyidae). // Pedaqoji Universitetin xəbərləri, №1, Bakı-ADPU, 2004, s.64-67.
- Musayeva Z.Y. Adi danadişi haqqında ümumi məlumat. /Əsgərova L.C.// Pedaqoji Universitetin xəbərləri, №4, Bakı-ADPU, 2004, s.7-9.
- Musayeva Z.Y. Pirqulu qoruğunun fısdıq-palıd meşəsində rast gələn fitofaq gənələr. // “Bilgi” dərgisi, №6, Bakı-2004, s.63-66.
- Musayeva Z.Y. Quba-Xaçmaz və Abşeronda meyvə ağaclarına zərər vuran bəzi böcəklər (Coleoptera). /Əsgərova L.C.// Pedaqoji Universitetin xəbərləri, №1, Bakı-ADPU, 2005, s.123-132.
- Мусаева З.Ю. Тидеиды (Acariformes: Tydeoidea) Азербайджана. /Асланов О.Х., Аскерова Л.Д.// Биологическое разнообразие Кавказа. Труды Третьей Международной конференции. Том1. Нальчик-2004, с.77-82.
- Musayeva Z.Y. Abşeronun ağac və kollarına zərər vuran fır gənələri, onların təsərrüfat əhəmiyyəti. // Az.Milli Elmlər Ak- nın xəbərləri. 2005, №3-4, s.118-123
- Musayeva Z.Y. Qonur meyvə gənəsi meyvə-giləmeyvə bitkilərinin zərərvericisi kimi və onun insan sağlamlığına təsiri /Topçiyeva Ş.Ə., Nəbiyeva X.Ə.// Azərbaycanda tibb elmi və praktik səhiyyənin müasir nailiyyətləri. Elmi jurnal №1. Bakı-2005. S.166-169.
- Musayeva Z.Y. Почвенные Prostigmata (Acariformes) искуственных сосновых лесов Апшерона. /Асланов О.Х., Аскерова Л.Д.// «Экологическое разнообразие почвенной биоты и биопродуктивность почв»-IV(XIV) Всероссийское совещание по почвенной зоологии-Тюмень, 1-4 февраля 2005г, с.31-32
- Musayeva Z.Y. Düzqanadlılar dəstəsindən müxtəlif bitkilərdə qidalanan bəzi növlər. /Əsgərova L.C., Nəbiyeva X.Ə., Əliyeva T.V.// ADPU “Xəbərlər”., №1; 2006, s.106-111.
- Musayeva Z.Y. Azərbaycanda az öyrənilmiş bəzi fır gənələrinin bioekoloji xüsusiyyətləri haqqında // AMEA Zoologiya İnstitutunun 70 illiyinə və görkəmli bioloq, akademik M.Ə.Musayevin 85 illik yubileyinə həsr edilmiş Zoologiya institutunun əsərləri; XXVIII-cild // məqalələr toplusu-Bakı, “Elm”, 2006-cı iı,s.667-673.
- Musayeva Z.Y. Azərbaycanın üzümlüklərinin aktinedid (Acariformes: Actinedida) gənələri /Aslanov O.X.// AMEA Zoologiya İnstitutunun 70 illiyinə və görkəmli bioloq, akademik M.Ə.Musayevin 85 illik yubileyinə həsr edilmiş Zoologiya institutunun əsərləri; XXVIII-cild // məqalələr toplusu-Bakı, 2006-cı il. s.93-101.
- Мусаева З.Ю. Фитосейиды (Parasitiformes Mesostigmata) виноградников Азербайджана. /Aslanov O.X.// AMEA “Xəbərlər” jurnalı. 2007, №3-4,s.96-101
- Мусаева З.Ю. Cheyletidae (Acariformes: Actinedida: Cheyletoidae) Азербайджана. /Асланов О.Х., Алиева Т.В.// Горные экосистемы и их компоненты», Матер. междун. конфер. ч.1. Москва: Товарищество научных изданий КМК, 2007, с.66-69
- Мусаева З.Ю. Растительноядные членистоногие (Artropoda) биоценоза сливовых (Rosaceae, Prunus) северо-востока Большого Кавказа на территории Азербайджана. // «Горные экосистемы и их компоненты», Матер. междун. конфер. ч.2. Москва: Товарищество научных изданий КМК, 2007, с.93-98.
- Musayeva Z.Y. Gəncə-Qazax zonasının pərbüzənləri (Coleoptera, Coccinellidae) // Azərbaycanın zooloqlar cəmiyyətinin əsərləri.1cild.Bakı, Elm-2008, s.326-332
- Musayeva Z.Y. Fitofaq gənələrin təbii düşmənləri. /Nəbiyeva X.Ə., Əsədzadə A.S. // Azərbaycanın zooloqlar cəmiyyətinin əsərləri, I cild, Bakı, 2008, s.332-341.
- Мусаева З.Ю. Экологические группы хищных актинедидных клещей Большого Кавказа в пределах Азербайджана. /Асланов О.Х., Набиева Х.А.// «Проблемы почвенной зоологии», Материалы XV всероссийского совещания по почвенной зоологии,17-21ноябрь 2008г., Москва Тов. научных изданий КМК, с.9-10.
- Musayeva Z.Y. Kənd təsərrüfatı bitkilərinin zərərvericilərinə qarşı bioloji mübarizədə koksinellidlərdən (Coleoptera, Coccinellidae) istifadənin mümkünlüyü. /Nəbiyeva. X.Ə.// Azərbaycan Zooloqlar cəmiyyətinin əsərləri, II cild, Bakı, 2010, s.366-371.
- Musayeva Z.Y. Stethorus punctillum Weise,1891 (Coleoptera, Coccinellidae) bioekoloji xüsusiyyətləri // Azərbaycan Zooloqlar cəmiyyətinin əsərləri, II cild, Bakı, 2010, s.371-374.
- Мусаева З.Ю. Клещи подсемейства Hystrichenychinae (Actinedida, Bryobiidae) Азербайджана. /Асланов О.Х., Набиева Х.А. // Azərbaycan Zooloqlar cəmiyyətinin əsərləri, II cild, Bakı, 2010, s.246-249.
- Musayeva Z.Y. Ecological features of coccinellidaes in the Gangzha-Kazakh zone of Azerbaijan. /Topchueva. Sh.A.// Recent Researches in Energy, Environment. Entrepreneurship, Innovation. International Conference on Energy, Environment, Entrepreneurship, Innovation (ICEEEI”11), Lanzarote, Canary Islands, Spain, May 27-29, 2011, p. 41-44.
- Musayeva Z.Y. Gəncə-Qazax bölgəsində kənd təsərrüfatı bitkilərinə zərər vuran başlıca gənələrin bioekoloji xüsusiyyətləri və onların təbii düşmənləri haqqında. /Topçiyeva Ş.Ə., Nəbiyeva X.Ə.// Zoologiya İnstitutunun əsərləri, Bakı, cild 29, 2011, s.214-222.
- Мусаева З.Ю. Паутинные клещи и естественные враги плодовых культур Гянджа – Казахской зоны Азербайджана. // Биологические музеи: роль и место в научно-образовательном пространстве, Материалы докладов Всероссийской научно-практической конференции, 19-20июня 2011г.г. Махачкала, с. 108-112.
- Musayeva Z.Y. Coccinellids of Azerbaijan (Coleoptera, Coccinellidae) and their application in biological control of pests. /Mustafayeva G.A., Ivinskis.P., Rimsaite.J // XXVIII Nordic –Baltic Congress of Entomology, Birstonas, 2010, s.56.
- Musayeva Z.Y. Inflyence of Ecological factors (Radiation) on a biodiversity of Ladybirds. /Topchuyeva Sh.A.// Microbiology and Biotechnology, Vol. №3, Tbilisi, 2011, p. 35-41.
- Musayeva Z.Y. Impact of Enviroment Factors (Heavy Metals, Radiation) on Biological Variability of Spiders of Azerbaijan. /Topchiyeva Sh. A., Mehrabova M.A., Alieva. T.V.// Recent Researches in Chemistry, biology, Enviroment and Culture. Montreux, Switzerland, December 29-31,2011, p. 93-98.
- Musayeva Z.Y. Azərbaycanda yol arıları (Pompilidae) fəsiləsinə mənsub arıların öyrənilməsinə dair. /Əliyev.X.Ə.// Azərbaycan Zoologiya İnstitutunun əsərləri, cild 30, №1, 2012, s.192-195.
- Musayeva Z.Y. Influence of Heavy Metals and Radiation on Biodiversity of Coccinellidae. /Topchiyeva. Sh. A., Mehrabova. M.A. // Mathematical Modeling and Simulation in Applied Sciences Finland, 2012, p. 66-71.
- Мусаева З.Ю. Сосущих вредители (Acariformes: Tetranychidae ) огородно-бахчевых культур в Гянджа – Казахской зоне Азербайджана // Mатериалы ХIV Международной научной конференции «Биологическое разнообразие Кавказа и юга России» посв.70-летию со дня рождения Г.М.Абдурахманова. Махачкала, 2012.с.194-196.
- Musayeva Z.Y. Tor gənəsi – Tetranychus urticae Koch, 1836 Gəncə-Qazax bölgəsinin bostan-tərəvəz bitkilərinin əsas zərərvericisi kimi // Azərbaycan Zooloqlar cəmiyyətinin əsərləri, cild 4, №1, 2012, s. 168-171.
- Musayeva Z.Y. The Influence of Ecological Factors on Benign Predators (Coccinellidae) of Azerbaijan Fauna. /Topchiyeva. Sh.A., Mehrabova. M.A.// Recent advances in circuits communications and signal processing. Camridge, UK. February 20-22, 2013. P.81-84.
- Musayeva Z.Y. Bostan-tərəvəz bitkilərinin aktinedid (Acariformes: Aktinedidae) gənələri haqqında. // Azərbaycan Zooloqlar Cəmiyyətinin əsərləri, cild 5, №2, 2013, səh.90-95.
- Musayeva Z.Y. Ağstafa-Qazax meşələrinin ağac və kollarına zərərverən gənələr (Eriophyidae, Tetranychidae, Bryobiidae) haqqında. /Nəbiyeva. X.Ə.// Azərbaycan Zoologiya Institutunun əsərləri, cild 31, №2, 2013, s.90-97.
- Мусаева З.Ю. Клещи семейства Bryobiidae (Acariformes: Actinedida: Tetranychoidea) Aзербайджана. /Асланов О.Х., Набиева Х.А.// Azərbaycan Zooloqlar cəmiyyətinin əsərləri, cild 7, №1, 2015, s. 135-150.