Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Yulius Fuçik (23 fevral 1903[…], Praqa, Sisleytaniya[…] – 8 sentyabr 1943[…], Berlin və ya Plyötsenzee həbsxanası[d]) - Çex şairi
| Yulius Fuçik | |
|---|---|
| çex. Julius Fučík | |
 | |
| Doğum adı | Julius Jaroslav Fučík |
| Təxəllüsü | J. F. Pavlov |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri |
|
| Vəfat səbəbi | asılma[d] |
| Təhsili |
|
| Fəaliyyəti | tərcüməçi, jurnalist, yazıçı, naşir, tənqidçi, redaktor |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
O, nəinki Çexiyada, eləcə də bütün dünyada antifaşist ədəbiyyatının ən görkəmli nümayəndələrindən biridir. Onun məşhur "Faşist zindanından səslər" əsəri milyonların rəğbətini qazanmışdır. Praqanın "Pankrats" həbsxanasında yazılmış bu əsəri ölməz tatar şairi Musa Cəlilin Moabit faşist zindanında yazdığı "Quşcuğaz" şeiri ilə, o cümlədən, çağdaş Azərbaycan poeziyasının tanınmış nümayəndəsi Xəlil Rza Ulutürkün rusların Lefortovo həbsxanasında yazdığı silsilə şeirlərilə müqayisə etmək olar. Y.Fuçik həm də odlu oçerkləri ilə sonsuz məhəbbət qazanmış görkəmli bir jurnalist olmuşdur. Əbəs yerə deyildir ki, Beynəlxalq Jurnalist mükafatı məhz Y. Fuçikin adını daşıyır.
Y.Fuçik Sovet dövründə yaşamış bir sıra Azərbaycan yazıçıları kimi kommunist əqidəli olmuşdur. Elə bu səbəbdən də onun ətrafında mübahisələr bu gün də səngimək bilmir. Lakin bizi cəlb edən nə onun antifaşist yazıları, nə də sosializmi təbliğ edən əsərləridir. Bir tədqiqatçı kimi bizim diqqətimizi özünə çəkən Y.Fuçikin Şərqlə bağlılığıdır. Bir şərqli olaraq məni həmişə Avropa yazıçılarının, o cümlədən Hötenin, Şillerin, Şekspirin, Bayronun, Volterin Şərqlə bağlı təmasları maraqlandırmışdır.Lakin bu təmaslar Azərbaycan ədəbiyyatşünaslığında hərtərəfli tədqiq olunmuşdur. Çex yazıçısı Yulius Fuçikin həyat və yaradıcılığında Şərqlə bağlı məsələlər isə bu günə qədər ayrıca şəkildə tədqiqat obyekti olmamışdır.
Y.Fuçikin böyük məhəbbət göstərdiyi ikinci ölkə Sovetlər İttifaqı idi. Məlumdur ki, o, iki dəfə Sovet İttifaqında olmuşdur. İlk dəfə Y.Fuçik Sovet İttifaqına zəhmətkeşlərin nümayəndəsi kimi 1930-cu ildə dörd aylıq səfərə yola düşür. Onun bu səfər haqqındakı qeydlərində oxuyuruq: "Sovet İttifaqına bir turist kimi gəlməkdə əsas məqsədim Sovet xalqı barəsində həqiqətləri öz gözlərimlə görmək, onun mahiyyətini öyrənmək idi" (1, 85). Sovet İttifaqına ilk səfərindən sonra o, "Sabahımız dünən olan ölkədə" əsərini yazır. Bu əsər yazıçının Orta Asiya haqqında reportajlar toplusundan ibarətdir. Çexoslovakiyaya qayıtdıqdan sonra isə Y. Fuçik Sovetlər İttifaqı haqqında bir ildə 370 mühazirə oxuyur. Lakin hər dəfə onun bu cəhdləri təpkilərlə qarşılanır. Belə ki, həmin dövrdə Çexoslovakiyada SSRİ haqqında həqiqətləri söyləməyə icazə verilmirdi. Y.Fuçik məqalələrini bəzən "Karel", "Vojan", "Jozef", bəzən də imzasız dərc etdirirdi.
1934-cü ildə ÇKP-nin tapşırığı ilə o, ikinci dəfə SSRİ-yə gəlir. Burada o, iki il "Rudé právo"nun SSRİ-dəki müxbiri kimi fəaliyyət göstərir. Vətənə qayıtdıqdan sonra Fuçik gizli surətdə yaşayır, polisdən gizlənməli olur. Çox keçmir ki, Şərq xalqlarının həyatından, onların əmək rəşadətindən, birinci beşilliyin qəhrəmanlarından oçerklər silsiləsi yazdığına görə onu həbs edirlər. Həbsxanadan çıxandan sonra Y.Fuçik oçerklərini çap etdirməyə böyük səy göstərir. Lakin senzura onun kapitalist rejimini ifşa edən bütöv səhifələrinin üstündən xətt çəkir. Belə olduqda o, kitabı ağ yerlərlə buraxmağa razılıq verir. O, inanırdı ki, oxucu onsuz da buraxılmış bu ağ yerlərin mahiyyətini başa düşəcək.
Doğrudur, o, SSRİ-ni özünün ikinci vətəni hesab edirdi, lakin onun diqqətini daha çox özünə cəlb edən Orta Asiya idi. Y.Fuçik Sovet İttifaqında olarkən Orta Asiyaya 3 dəfə - 1930, 1934 və 1935-ci illərdə səyahət etmişdir (2, 5.).
Y.Fuçikin Orta Asiya səfərlərinin tarixi olduqca maraqlıdır. O, Sovet İttifaqına ilk dəfə 1930-cu ildə fəhlə nümayəndə heyətinin tərkibində gəlmişdi. Nümayəndə heyəti 1925-ci ildə Çexoslovakiya köçkünləri tərəfindən əsası qoyulan və Bişkek şəhərinin yaxınlığında yerləşən "İntergelpo" kooperativindən dəvət almışdı. (Kooperativin əsasını Orta Asiyaya iş dalınca gələn çex fəhlələri təşkil edirdilər). Bu, Orta Asiyada olan ilk xarici nümayəndə heyətlərindən biri idi.
Y. Fuçik Orta Asiyaya gedərkən yolda Ryazandan keçməli olur. Bu zaman o, bir dəmiryolçu ilə rastlaşır və onun Çexoslovakiyadan olduğunu gördükdə ona bildirirlər ki, burda Çexoslovakiya-dan olan legionerləri "çexosobak" (çex iti) adlandırırlar, çünki onlar vaxtilə ağqvardiyaçıların tapşırığına əsasən çoxlu sayda rusların keşişlərini, mülkədarlarını qırmışlar (1, 85).
Y.Fuçikin Orta Asiya səyahəti Sızrandan başladı. Bu artıq Avropanın qurtaracağı demək idi. Oradan sonra geniş, boz çöllər başlayırdı. Yalnız hərdənbir yurdlara, tərəkəmə qazaxların böyük çadırları və gildən düzəldilmiş kiçik daxmalarına rast gəlinirdi. Lakin bir qədər sonra çöl qurtarır və səhra başlayır. Beşillik dövründə səhrada tikilmiş ilk şəhər Saksaul idi. Sonra Fuçik Qazaxıstanın keçmiş paytaxtı Qızıl Orda şəhərini təsvir edir və qeyd edir ki, bu şəhər indi Alma Ata adlanır. Maraqlıdır ki, çex yazıçısı öz oçerklərində Orta Asiyanı keçmiş adı ilə "Türküstan" adlandırır. Bişkekdə onları Çexoslovakiyadan olan fəhlələr – ruslar, qırğızlar, ukraynalılar qarşılayır. Yazıçı qeyd edir ki, "Mən burada 15 dildə nəğmə eşitdim" (1,18). Mərkəzi Asiyada Mərkəzi Avropa ölkəsinin vətəndaşlarını, yəni çexləri gördükdə o öz təəccübünü gizlədə bilmədi. Bu, çexlərdən təşkil olunmuş Orta Asiyada yerləşən "İnterqelpo"nun üzvləri idi.
Sonra Çexoslovakiya nümayəndə heyəti Bişkekə gəldi. Burada Y. Fuçik Orta Asiyaya gələrkən nümayəndə heyətinin yolda qarşılaşdığı çətinliklərdən, Çexoslovakiya zəhmətkeşlərinin vəziyyətindən, Sovet İttifaqı ilə kapitalist dövlətləri arasında mövcud olan fərqlərdən danışdı. Nümayəndə heyəti ilə respublika qəzetlərinin növbəti görüşü zamanı jurnalistlər Fuçiki "fəxri müxbir" adına layiq gördülər. Nümayəndə heyətinə verilən deputat kitabçasını Fuçik ömrü boyu qiymətli bir sənəd kimi qoruyub saxlayırdı. Vaxtının çox hissəsini Fuçik Çexoslovakiya kommunasında keçirdi, Bişkek istirahət evində, kolxozlarda, müəssisələrdə oldu. Qırğız komasında ocaq başında oturarkən Fuçik ağır keçmişdən və yeni şən həyat haqqında söhbətlər eşidirdi. Nümayəndələr Bişkekdən çıxıb Alma Ataya çatdılar. Səhərisi gün onlar "İnterqelpo"nun rəhbərləri ilə görüşüb tikintinin vəziyyətindən, onun Orta Asiya üçün əhəmiyyətindən danışdılar. Sonra nümayəndə heyəti Daşkəndə gəlib "Paxta-Aral" sovxozuna yollandı. Bu barədə Daşkəndin "Şərq həqiqəti" qəzetində "Çexoslovakiya nümayəndə heyəti Türksibdə" adlı məlumatlandırıcı məqalə çap olunmuşdu. Qəzetin müxbiri yazırdı: "Moskvaya tərkibində 5 nəfər olan Çexoslovakiya nümayəndə heyəti gəldi. Bişkekdə yerləşən Çexoslovakiya kənd təsərrüfatı kommunası tərəfindən dəvət olunan nümayəndə heyəti Türksibə, oradan isə kommunarların həyatı ilə tanış olmaq üçün Çexoslovakiya kommunasına yola düşdülər" ( 1, 94).
Orta Asiya səfəri Y. Fuçikə fəhlə və kəndlilərin ilk dövlətini görmək, yeni dünyanın fatehi - SSRİ-nin Kolumbu olmaq imkanı vermişdi. O, burada rast gəldiyi insanlarda səmimi çöhrə, təbii davranış, xoş və gülərüz görürdü. Müxtəlif xalqların pambıq tarlalarında, laboratoriyalarda, dağlarda, səhralarda, zavodlarda fəhlələr, zərbəçilər, elm adamları, sürücülər, artistlər, əsgərlərlə görüşürdü. Çox qısa zamanda Fuçik onlarda özünə qarşı inam, rəğbət hissi oyada bilirdi, onlar isə öz növbəsində Fuçikə ürəklərini açırdı. Məhz bu inanılmaz səmimiyyət Fuçikdə Şərq haqqında sonsuz məhəbbətlə əsərlər yazmağa sövq edirdi. Onun Orta Asiya haqqında reportajları sanki bir nəğmə idi, çünki o burada özünü son dərəcə rahat, azad və xoşbəxt hiss edirdi.
Geriyə qayıtdıqdan sonra Y. Fuçik bir qayda olaraq müxtəlif dairələrdə çıxış edərək Sovetlər ölkəsini müdafiə edirdi. Əgər nəzərə alsaq ki, o dövrdə Çexoslovakiya hələ də SSRİ-nin mövcudluğunu de yure tanımamışdı, onda yazıçının bu çıxışlarından sonra ona qarşı ciddi təpkiləri başa düşmək çətin olmaz. Bu yolda Fuçik dəfələrlə azadlıqdan məhrum olmuş, ayrı-ayrı cəzalara düçar olmuşdur. Birinci dəfə o " Yaşasın Qızıl Ordu" dediyinə görə 10 gün, ikinci dəfə Praqada "Slavyan adasında" Rusiyadan olan nümayəndə" kimi çıxış etdiyi üçün 6 gün həbs cəzası almışdı. Ümumiyyətlə, Fuçik 1930-34-cü illər arasında, başqa sözlə SSRİ-yə birinci səfəri ilə ikinci səfəri arasında Sovetlər ölkəsi ilə bağlı çıxışlarına görə dəfələrlə çərimə edilmiş, yaxud həbsə salınmışdır. Vəziyyətin çıxılmaz olduğunu görən Çexoslovakiya Kommunist Partiyası onu Praqadan uzaqlaşdırmaq üçün "Rudé právo" qəzetinin SSRİ-də xüsusi müxbiri təyin edir. Beləcə, 1934-cü ildə Y.Fuçik ikinci dəfə Orta Asiyaya gəlir.
Üçüncü dəfə isə Fuçik Orta Asiyaya 1935-ci ilin yanvarında səyahət edir. Bir neçə gün Daşkənddə qaldıqdan sonra Fərqanəyə gedir. Bu səfər nəticəsində Fuçik Vətənə döndükdən sonra "Rudé právo"" qəzetində bir neçə məqalə dərc etdirir. Bu silsilə oçerklər bir qayda olaraq "Qeydlər və söhbətlər" başlığı altında verilir. Buna əsas səbəb o idi ki, Fuçik məhz həmsöhbətlərinin danışdıqlarını, onların fikir və düşüncələrini, eyni zamanda Orta Asiyanın bu sadə, lakin gözəl insanları haqqında onda yaranmış olan sonsuz təəssüratları qələmə almaq istəmişdir. Təbiidir ki, bu zaman müəllif geniş sujetli bitkin bir bədii əsər yazmaq fikrindən uzaq idi.
Burada yazdığı məqalə və reportajları o bir qayda olaraq əsərin əvvəlində yazıldığı məkan və tarixlə birgə göstərmişdir. Hər bir məqalə və reportajın sonunda isə ilk dəfə dərc olunduğu qəzetin və ya jurnalın adı və tarixi verilirdi. Doğrudur, Fuçikin " Sabahımız dünən olan ölkədə" („V zemí, kde zítra již znamená včera") kitabında Şərqlə bağlı yalnız iki məqalə vardır: onlardan biri "Çəyirtkə və din", digəri isə "Qızıl Ordalı komsomolçu qız" adlanır (3).
4 il ərzində, yəni birinci səfəri ilə ikinci səfəri arasında Y. Fuçik Orta Asiyada baş verən böyük dəyişiklikləri müqayisə etmək imkanı əldə edir və görür ki, doğrudan da, bu müddət ərzində burada nəhəng iqtisadi, ictimai, mədəni yüksəlişə nail olunub. Hər şeydən əvvəl insanlar arasında qarşılıqlı münasibətlər - insanın əməyə, cəmiyyətə, dövlətə, kişinin qadına, cəmiyyətin isə uşaqlara münasibəti dəyişib.
Y. Fuçikin Orta Asiyada gördüyü bütün dəyişikliklər sonradan yazdığı əsərlərində öz əksini tapır. Lakin onun qələmə aldığı bu reportajlar heç də hansısa bir turistin təsvir etdiyi felyetonlara bənzəmir. Onun əsərlərində gizli bir həyat eşqi, həqiqət acısı var. Eyni zamanda o, yüksək məsuliyyətli bir müxbir kimi Şərq həqiqətlərini böyük ustalıqla qələmə almışdır. Belə ki, Fuçik özünün Şərq xalqları ilə təmasdan aldığı sonsuz təəssüratlarını bütün dünya ilə bölüşmək istəyirdi. Onun reportajları ayrı-ayrı konkret faktlara söykənir, hərəsinin öz rəngi, öz ahəngi vardı. Lakin bu faktlar eyni zamanda canlı insan obrazlarını, onların yaratdığı xariqələri özündə əks etdirirdi. Adama ilk baxışdan tipik görünən bu adi həqiqətləri tapıb üzə çıxartmaq, ona xüsusi ideya və məna vermək yazıçıdan böyük istedad və bacarıq tələb edirdi. Bu rəngarəng reportajları qələmə almaq üçün həm də yazıçının güclü müşahidə qabiliyyəti olmalı idi.
Y.Fuçikin Orta Asiya səyahətləri onun həyat və yaradıcılığında silinməz iz buraxmışdır. Bu o deməkdir ki, yazıçının Şərqlə təmasları çox dərin köklərə malik olmuş və bu səbəbdən də çex oxucusunun ekzotik Şərq dünyası ilə yaxından tanışlığı üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir
Ədəbiyyat
- 1. Фучик Ю. О Средней Азии. Ташкент, 1960.
- 2. Fučik J. V zemí milované. Reportáže ze Sovětského svazu. Praha, 1950.
- 3. Fučik J. V zemí, kde zítra již znamená včera. Praha, 1
İstinadlar
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- Fučík, Julius // Çex Milli Hakimiyyət Məlumat bazası.
- The Fine Art Archive. 2003.
- Fučík, Julius, 1903-1943 // regional database of the Pilsen City Library (çeş.).
- Фучик Юлиус // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- Institute for the Study of Totalitarian Regimes https://www.ustrcr.cz/uvod/popraveni-plotzensee/.
- Julius Fučík // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
- Bibliothèque nationale de France Julius Fučík // BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediyada bu ad soyadli diger sexsler haqqinda da meqaleler var bax Yulius Fucik Yulius Fucik 23 fevral 1903 Praqa Sisleytaniya 8 sentyabr 1943 Berlin ve ya Plyotsenzee hebsxanasi d Cex sairiYulius Fucikcex Julius FucikDogum adi Julius Jaroslav FucikTexellusu J F PavlovDogum tarixi 1903Dogum yeri Praqa Bohemiya kralligi Sisleytaniya Avstriya Macaristan Vefat tarixi 1943Vefat yeri Berlin Ucuncu Reyx ve yaPlyotsenzee hebsxanasi d Berlin Ucuncu ReyxVefat sebebi asilma d Tehsili Karlov Universiteti d Fealiyyeti tercumeci jurnalist yazici nasir tenqidci redaktor Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiO neinki Cexiyada elece de butun dun yada antifasist edebiyyatinin en gorkemli numayendelerinden bi ri dir Onun meshur Fasist zindanindan sesler eseri milyonlarin reg betini qazanmisdir Praqanin Pankrats hebsxanasinda yazilmis bu eseri olmez tatar sairi Musa Celilin Moabit fasist zindaninda yaz di gi Quscugaz seiri ile o cumleden cagdas Azerbaycan poe zi ya si nin taninmis numayendesi Xelil Rza Uluturkun ruslarin Lefortovo hebs xanasinda yazdigi silsile seirlerile muqayise etmek olar Y Fu cik hem de odlu ocerkleri ile sonsuz mehebbet qazanmis gorkemli bir jurnalist olmusdur Ebes yere deyildir ki Beynelxalq Jurnalist mu kafati mehz Y Fucikin adini dasiyir Y Fucik Sovet dovrunde yasamis bir sira Azerbaycan ya zi ci la ri kimi kommunist eqideli olmusdur Ele bu sebebden de onun et ra fin da mubahiseler bu gun de sengimek bilmir Lakin bizi celb eden ne onun antifasist yazilari ne de sosializmi teblig eden eserleridir Bir tedqiqatci kimi bizim diqqetimizi ozune ceken Y Fucikin Serqle bag liligidir Bir serqli olaraq meni hemise Avropa yazicilarinin o cum leden Hotenin Sillerin Sekspirin Bayronun Volterin Serqle bag li temaslari maraqlandirmisdir Lakin bu temaslar Azerbaycan ede biyyatsunasliginda herterefli tedqiq olunmusdur Cex yazicisi Yu lius Fucikin heyat ve yaradiciliginda Serqle bagli meseleler ise bu gune qeder ayrica sekilde tedqiqat obyekti olmamisdir Y Fucikin boyuk mehebbet gosterdiyi ikinci olke Sovetler Itti fa qi idi Melumdur ki o iki defe Sovet Ittifaqinda olmusdur Ilk de fe Y Fucik Sovet Ittifaqina zehmetkeslerin numayendesi kimi 1930 cu ilde dord ayliq sefere yola dusur Onun bu sefer haq qin da ki qeydlerinde oxuyuruq Sovet Ittifaqina bir turist kimi gel mek de esas meqsedim Sovet xalqi baresinde heqiqetleri oz gozlerimle gor mek onun mahiyyetini oyrenmek idi 1 85 Sovet Itti fa qi na ilk seferinden sonra o Sabahimiz dunen olan olkede eserini ya zir Bu eser yazicinin Orta Asiya haqqinda reportajlar toplusun dan ibaretdir Cexoslovakiyaya qayitdiqdan sonra ise Y Fucik So vet ler Ittifaqi haqqinda bir ilde 370 muhazire oxuyur Lakin her de fe onun bu cehdleri tepkilerle qarsilanir Bele ki hemin dovrde Ce xoslovakiyada SSRI haqqinda heqiqetleri soylemeye icaze ve ril mir di Y Fucik meqalelerini bezen Karel Vojan Jozef be zen de imzasiz derc etdirirdi 1934 cu ilde CKP nin tapsirigi ile o ikinci defe SSRI ye ge lir Burada o iki il Rude pravo nun SSRI deki muxbiri kimi fea liyyet gosterir Vetene qayitdiqdan sonra Fucik gizli suretde ya sayir polisden gizlenmeli olur Cox kecmir ki Serq xalqlarinin he yatindan onlarin emek resadetinden birinci besilliyin qehre man larindan ocerkler silsilesi yazdigina gore onu hebs edirler Hebs xanadan cixandan sonra Y Fucik ocerklerini cap etdirmeye bo yuk sey gosterir Lakin senzura onun kapitalist rejimini ifsa eden bu tov sehifelerinin ustunden xett cekir Bele olduqda o kitabi ag yer lerle buraxmaga raziliq verir O inanirdi ki oxucu onsuz da bura xilmis bu ag yerlerin mahiyyetini basa dusecek Dogrudur o SSRI ni ozunun ikinci veteni hesab edirdi lakin onun diqqetini daha cox ozune celb eden Orta Asiya idi Y Fucik So vet Ittifaqinda olarken Orta Asiyaya 3 defe 1930 1934 ve 1935 ci il lerde seyahet etmisdir 2 5 Y Fucikin Orta Asiya seferlerinin tarixi olduqca maraqlidir O Sovet Ittifaqina ilk defe 1930 cu ilde fehle numayende heyetinin ter kibinde gelmisdi Numayende heyeti 1925 ci ilde Cexoslovakiya koc kunleri terefinden esasi qoyulan ve Biskek seherinin ya xin li gin da yerlesen Intergelpo kooperativinden devet almisdi Koo pe ra tivin esasini Orta Asiyaya is dalinca gelen cex fehleleri teskil edir diler Bu Orta Asiyada olan ilk xarici numayende heyetlerin den biri idi Y Fucik Orta Asiyaya gederken yolda Ryazandan kecmeli olur Bu zaman o bir demiryolcu ile rastlasir ve onun Ce xos lo va ki ya dan oldugunu gordukde ona bildirirler ki burda Ce xos lo va kiya dan olan legionerleri cexosobak cex iti adlandirirlar cunki on lar vaxtile agqvardiyacilarin tapsirigina esasen coxlu sayda ruslarin ke sislerini mulkedarlarini qirmislar 1 85 Y Fucikin Orta Asiya seyaheti Sizrandan basladi Bu artiq Avropanin qurtaracagi demek idi Oradan sonra genis boz coller bas layirdi Yalniz herdenbir yurdlara terekeme qazaxlarin boyuk ca dirlari ve gilden duzeldilmis kicik daxmalarina rast gelinirdi La kin bir qeder sonra col qurtarir ve sehra baslayir Besillik dovrunde seh rada tikilmis ilk seher Saksaul idi Sonra Fucik Qazaxistanin kec mis paytaxti Qizil Orda seherini tesvir edir ve qeyd edir ki bu se her indi Alma Ata adlanir Maraqlidir ki cex yazicisi oz ocerk le rin de Orta Asiyani kecmis adi ile Turkustan adlandirir Bis kekde on lari Cexoslovakiyadan olan fehleler ruslar qirgizlar uk ray na li lar qar silayir Yazici qeyd edir ki Men burada 15 dilde neg me esit dim 1 18 Merkezi Asiyada Merkezi Avropa ol kesinin veten das la rini yeni cexleri gordukde o oz teeccubunu giz lede bil me di Bu cex ler den teskil olunmus Orta Asiyada yer le sen Inter qel po nun uzvleri idi Sonra Cexoslovakiya numayende heyeti Biskeke geldi Bu ra da Y Fucik Orta Asiyaya gelerken numayende heyetinin yol da qar silasdigi cetinliklerden Cexoslovakiya zehmetkeslerinin veziy ye tinden Sovet Ittifaqi ile kapitalist dovletleri arasinda movcud olan ferqlerden danisdi Numayende heyeti ile respublika qe zet le ri nin novbeti gorusu zamani jurnalistler Fuciki fexri mux bir adi na layiq gorduler Numayende heyetine verilen de pu tat ki tab ca si ni Fucik omru boyu qiymetli bir sened kimi qoruyub saxlayirdi Vax tinin cox hissesini Fucik Cexoslovakiya kommunasinda kecirdi Bis kek istirahet evinde kolxozlarda muessiselerde oldu Qirgiz ko ma sinda ocaq basinda oturarken Fucik agir kecmisden ve yeni sen heyat haqqinda sohbetler esidirdi Numayendeler Biskekden ci xib Alma Ataya catdilar Seherisi gun onlar Interqelpo nun reh ber leri ile gorusub tikintinin veziyyetinden onun Orta Asiya ucun ehe miyyetinden danisdilar Sonra numayende heyeti Daskende ge lib Paxta Aral sovxozuna yollandi Bu barede Daskendin Serq heqiqeti qezetinde Cexoslovakiya numayende heyeti Turk sibde adli melumatlandirici meqale cap olunmusdu Qezetin mux biri yazirdi Moskvaya terkibinde 5 nefer olan Cexoslovakiya nu mayende heyeti geldi Biskekde yerlesen Cexoslovakiya kend te ser rufati kommunasi terefinden devet olunan numayende heyeti Turk sibe oradan ise kommunarlarin heyati ile tanis olmaq ucun Ce xoslovakiya kommunasina yola dusduler 1 94 Orta Asiya seferi Y Fucike fehle ve kendlilerin ilk dovletini gor mek yeni dunyanin fatehi SSRI nin Kolumbu olmaq imkani ver misdi O burada rast geldiyi insanlarda semimi cohre tebii dav ra nis xos ve guleruz gorurdu Muxtelif xalqlarin pambiq tar la la rin da laboratoriyalarda daglarda sehralarda zavodlarda fehleler zer be ciler elm adamlari suruculer artistler esgerlerle gorusurdu Cox qisa zamanda Fucik onlarda ozune qarsi inam regbet hissi oya da bilirdi onlar ise oz novbesinde Fucike ureklerini acirdi Mehz bu inanilmaz semimiyyet Fucikde Serq haqqinda sonsuz me heb betle eserler yazmaga sovq edirdi Onun Orta Asiya haqqinda re por tajlari sanki bir negme idi cunki o burada ozunu son derece ra hat azad ve xosbext hiss edirdi Geriye qayitdiqdan sonra Y Fucik bir qayda olaraq muxtelif dai relerde cixis ederek Sovetler olkesini mudafie edirdi Eger ne ze re alsaq ki o dovrde Cexoslovakiya hele de SSRI nin mov cud lu gu nu de yure tanimamisdi onda yazicinin bu cixislarindan sonra ona qarsi ciddi tepkileri basa dusmek cetin olmaz Bu yolda Fucik de felerle azadliqdan mehrum olmus ayri ayri cezalara ducar ol mus dur Birinci defe o Yasasin Qizil Ordu dediyine gore 10 gun ikinci defe Praqada Slavyan adasinda Rusiyadan olan numa ye n de kimi cixis etdiyi ucun 6 gun hebs cezasi almisdi Umu miy yet le Fucik 1930 34 cu iller arasinda basqa sozle SSRI ye birinci se feri ile ikinci seferi arasinda Sovetler olkesi ile bagli cixislarina go re defelerle cerime edilmis yaxud hebse salinmisdir Ve ziy ye tin ci xilmaz oldugunu goren Cexoslovakiya Kommunist Partiyasi onu Pra qadan uzaqlasdirmaq ucun Rude pravo qezetinin SSRI de xu su si muxbiri teyin edir Belece 1934 cu ilde Y Fucik ikinci de fe Or ta Asiyaya gelir Ucuncu defe ise Fucik Orta Asiyaya 1935 ci ilin yanvarinda se ya het edir Bir nece gun Daskendde qaldiqdan sonra Ferqaneye ge dir Bu sefer neticesinde Fucik Vetene dondukden sonra Rude pravo qezetinde bir nece meqale derc etdirir Bu silsile ocerkler bir qayda olaraq Qeydler ve sohbetler basligi altinda verilir Bu na esas sebeb o idi ki Fucik mehz hemsohbetlerinin danisdiqlarini on larin fikir ve dusuncelerini eyni zamanda Orta Asiyanin bu sade la kin gozel insanlari haqqinda onda yaranmis olan sonsuz tees su rat lari qeleme almaq istemisdir Tebiidir ki bu zaman muellif genis su jetli bitkin bir bedii eser yazmaq fikrinden uzaq idi Burada yazdigi meqale ve reportajlari o bir qayda olaraq ese rin evvelinde yazildigi mekan ve tarixle birge gostermisdir Her bir me qale ve reportajin sonunda ise ilk defe derc olundugu qezetin ve ya jurnalin adi ve tarixi verilirdi Dogrudur Fucikin Sabahimiz du nen olan olkede V zemi kde zitra jiz znamena vcera kitabinda Serqle bagli yalniz iki meqale var dir onlardan biri Ceyirtke ve din digeri ise Qizil Ordali kom somolcu qiz adlanir 3 4 il erzinde yeni birinci seferi ile ikinci seferi arasinda Y Fu cik Orta Asiyada bas veren boyuk deyisiklikleri muqayise etmek im kani elde edir ve gorur ki dogrudan da bu muddet erzinde bu rada neheng iqtisadi ictimai medeni yukselise nail olunub Her sey den evvel insanlar arasinda qarsiliqli munasibetler insanin eme ye cemiyyete dovlete kisinin qadina cemiyyetin ise usaqlara mu nasibeti deyisib Y Fucikin Orta Asiyada gorduyu butun deyisiklikler son ra dan yazdigi eserlerinde oz eksini tapir Lakin onun qeleme aldigi bu reportajlar hec de hansisa bir turistin tesvir etdiyi felyetonlara ben zemir Onun eserlerinde gizli bir heyat esqi heqiqet acisi var Ey ni zamanda o yuksek mesuliyyetli bir muxbir kimi Serq he qi qet lerini boyuk ustaliqla qeleme almisdir Bele ki Fucik ozunun Serq xalqlari ile temasdan aldigi sonsuz teessuratlarini butun dunya ile bolusmek isteyirdi Onun reportajlari ayri ayri konkret faktlara soy kenir heresinin oz rengi oz ahengi vardi Lakin bu faktlar eyni za manda canli insan obrazlarini onlarin yaratdigi xariqeleri ozunde eks etdirirdi Adama ilk baxisdan tipik gorunen bu adi heqiqetleri ta pib uze cixartmaq ona xususi ideya ve mena vermek yazicidan bo yuk istedad ve bacariq teleb edirdi Bu rengareng reportajlari qe leme almaq ucun hem de yazicinin guclu musahide qabiliyyeti ol mali idi Y Fucikin Orta Asiya seyahetleri onun heyat ve yaradiciliginda silinmez iz buraxmisdir Bu o demekdir ki yazicinin Serqle temaslari cox derin koklere malik olmus ve bu sebebden de cex oxucusunun ekzotik Serq dunyasi ile yaxindan tanisligi ucun muhum ehemiyyet kesb edirEdebiyyat1 Fuchik Yu O Srednej Azii Tashkent 1960 2 Fucik J V zemi milovane Reportaze ze Sovetskeho svazu Praha 1950 3 Fucik J V zemi kde zitra jiz znamena vcera Praha 1IstinadlarHemcinin baxXarici kecidlerFucik Julius Cex Milli Hakimiyyet Melumat bazasi The Fine Art Archive 2003 Fucik Julius 1903 1943 regional database of the Pilsen City Library ces Fuchik Yulius Bolshaya sovetskaya enciklopediya rus v 30 t pod red A M Prohorov 3 e izd Moskva Sovetskaya enciklopediya 1969 Institute for the Study of Totalitarian Regimes https www ustrcr cz uvod popraveni plotzensee Julius Fucik Brockhauz Ensiklopediyasi alm Bibliotheque nationale de France Julius Fucik BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011