Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Yeddinöqtəli parəbüzən (lat. Coccinella septempunctata) — Parəbüzənlər fəsiləsinin parabüzən cinsinə aid heyvan növü. Naxçıvan şəraitində böcəklər aprel ayının birinci ongünlüyündə yabanı kolların üzərində görünməyə başlayırlar
| Yeddinöqtəli parabüzən | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Aləm: Yarımaləm: Klad: Klad: Ranqsız: Tipüstü: Ranqsız: Ranqsız: Tip: Klad: Yarımtip: Sinif: Ranqsız: Yarımsinif: Budaq: İnfrasinif: Ranqsız: Dəstə: Yarımdəstə: İnfradəstə: Fəsiləüstü: Fəsilə: Yarımfəsilə: Cins: ???: Yeddinöqtəli parabüzən | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Biologiyası
Naxçıvan şəraitində böcəklər aprel ayının birinci ongünlüyündə yabanı kolların üzərində görünməyə başlayırlar. Tədricən aqresonozlara və bağlara miqrasiya edirlər. Miqrasiyanın başlanması bunların spesifik qidasını təşkil edən mənənələrin, fitonomuslar, yastıcaların və tor gənəciyinin yayılması və çoxalması ilə əlaqədardır. Hər böcək gün ərzində 200-300-ə qədər yeyir, sürfələr isə daha intensiv qidalanır. Sürfələr qida axtarmaqda kifayət qədər aktiv olurlar. Qida çatışmaqda sürfələrdə hannibalizm (bir-birini yemək) baş verə bilər. Sürfələrin inkişafı metamorfozdur, 4 dövr keçirirlər. Bu proses qabıqdəyişmə yolu ilə gedir. Sürfələrin üzərində sarımtıl-qırmızı nöqtələr olur. Uzunluğu 3-10 mm-ə çatır, üzəri tükcüklərlə örtülür.Puplama fazası qidalandığıyerlərdə baş verir. Bu zaman sürfələr arxa hissəsi ilə özlərini yarpağa yapışdırırlar. Pupuları 6-7 mm olur. Temperaturdan asılı olaraq 3-5 gündən sonra pupdan böcək çıxır. 10-12 gündən sonra cavan böcəklər də yumurta qoyurlar. Bu proses bizim şəraitdə iyul ayının sonunda baş verir. İkinci nəsil iyulun sonu, avqustun əvvəlindən başlayır. İsti yay günlərində bükülmüş yarpaqların içində, ağacların koğuşunda və s. gizli yerlərdə yay sükunəti (diapauza) dövrü keçirirlər. Bu mərhələ yalnız isti deyil, həm də qida çatışmamazlığı ilə əlaqədardır. İkinci nəsildən sonra qışlamaya hazırlaşan böcəklər çox sürətlə qidalanırlar. Oktyabr ayının sonu, noyabrın əvvələrində bunlarda tam qışlama dövrü başlayır. Ümumiyyətlə, parabüzənlərin bütün həyatıi proseslərinin intensivliyi: qidalanması, sürfələrin qabıq dəyişməsi və ümumi inkişafının sürəti temperaturdan asılıdır.
Yayılması
Azərbaycan, o cümlədən də Muxtar Respublika üçün adi növdür, bütün təbii zonlarında və əksər biotoplarda və stansiyalarda yayılıb.
İstinadlar
- Integrated Taxonomic Information System (ing.). 1996.
- Ali M., Ahmed K., Ali S., Raza G., Hussain I., Nafees M. A., Anjum S. I. An annotated checklist of Coccinellidae with four new records from Pakistan (Coleoptera, Coccinellidae). (ing.). // ZooKeys / T. L. Erwin Sofia: Pensoft Publishers, 2018. Vol. 803, Iss. 803. P. 93–120. ISSN 1313-2989; 1313-2970 doi:10.3897/ZOOKEYS.803.22543 PMID:30643484
- A.Mehdiyev, M.M.Seyidli. Naxçıvan Muxtar Respublikasında yayılan yırtıcı cücülərin xeyirli fəaliyyəti və onların mühafizəsi.
Ədəbiyyat
- A.Mehdiyev, M.M.Seyidli. Naxçıvan Muxtar Respublikasında yayılan yırtıcı cücülərin xeyirli fəaliyyəti və onların mühafizəsi.
- B.İ.Ağayev. Ümumi entomologiya I-II hissələr. Bakı 1979-1981
- A.M.Mehdiyev. Naxçıvan MR-da yayılan parabüzənlər (Coleoptera, Coccine elidae) və onların bioloji mübarizədə istifadə imkanları.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Yeddinoqteli parebuzen lat Coccinella septempunctata Parebuzenler fesilesinin parabuzen cinsine aid heyvan novu Naxcivan seraitinde bocekler aprel ayinin birinci ongunluyunde yabani kollarin uzerinde gorunmeye baslayirlarYeddinoqteli parabuzenElmi tesnifatDomen EukariotlarRanqsiz AmorpheaRanqsiz Ranqsiz Ranqsiz Ranqsiz FilozoaAlem HeyvanlarYarimalem EumetazoylarKlad Klad IkitereflisimmetriyalilarKlad Ranqsiz IlkagizlilarTipustu TuleyenlerRanqsiz PanarthropodaRanqsiz Tip BugumayaqlilarKlad Yarimtip AltiayaqlilarSinif HeseratlarRanqsiz Yarimsinif QanadlilarBudaq Infrasinif YeniqanadlilarRanqsiz Ranqsiz Tam cevrilme ile inkisaf eden heseratlarDeste SertqanadlilarYarimdeste Infradeste Fesileustu Fesile ParabuzenlerYarimfesile Cins Parebuzen Yeddinoqteli parabuzenBeynelxalq elmi adiCoccinella septempunctata L 1758Sekil axtarisiITIS 114347NCBI 41139FW 307675BiologiyasiNaxcivan seraitinde bocekler aprel ayinin birinci ongunluyunde yabani kollarin uzerinde gorunmeye baslayirlar Tedricen aqresonozlara ve baglara miqrasiya edirler Miqrasiyanin baslanmasi bunlarin spesifik qidasini teskil eden menenelerin fitonomuslar yasticalarin ve tor geneciyinin yayilmasi ve coxalmasi ile elaqedardir Her bocek gun erzinde 200 300 e qeder yeyir surfeler ise daha intensiv qidalanir Surfeler qida axtarmaqda kifayet qeder aktiv olurlar Qida catismaqda surfelerde hannibalizm bir birini yemek bas vere biler Surfelerin inkisafi metamorfozdur 4 dovr kecirirler Bu proses qabiqdeyisme yolu ile gedir Surfelerin uzerinde sarimtil qirmizi noqteler olur Uzunlugu 3 10 mm e catir uzeri tukcuklerle ortulur Puplama fazasi qidalandigiyerlerde bas verir Bu zaman surfeler arxa hissesi ile ozlerini yarpaga yapisdirirlar Pupulari 6 7 mm olur Temperaturdan asili olaraq 3 5 gunden sonra pupdan bocek cixir 10 12 gunden sonra cavan bocekler de yumurta qoyurlar Bu proses bizim seraitde iyul ayinin sonunda bas verir Ikinci nesil iyulun sonu avqustun evvelinden baslayir Isti yay gunlerinde bukulmus yarpaqlarin icinde agaclarin kogusunda ve s gizli yerlerde yay sukuneti diapauza dovru kecirirler Bu merhele yalniz isti deyil hem de qida catismamazligi ile elaqedardir Ikinci nesilden sonra qislamaya hazirlasan bocekler cox suretle qidalanirlar Oktyabr ayinin sonu noyabrin evvelerinde bunlarda tam qislama dovru baslayir Umumiyyetle parabuzenlerin butun heyatii proseslerinin intensivliyi qidalanmasi surfelerin qabiq deyismesi ve umumi inkisafinin sureti temperaturdan asilidir YayilmasiAzerbaycan o cumleden de Muxtar Respublika ucun adi novdur butun tebii zonlarinda ve ekser biotoplarda ve stansiyalarda yayilib IstinadlarIntegrated Taxonomic Information System ing 1996 Ali M Ahmed K Ali S Raza G Hussain I Nafees M A Anjum S I An annotated checklist of Coccinellidae with four new records from Pakistan Coleoptera Coccinellidae ing ZooKeys T L Erwin Sofia Pensoft Publishers 2018 Vol 803 Iss 803 P 93 120 ISSN 1313 2989 1313 2970 doi 10 3897 ZOOKEYS 803 22543 PMID 30643484 A Mehdiyev M M Seyidli Naxcivan Muxtar Respublikasinda yayilan yirtici cuculerin xeyirli fealiyyeti ve onlarin muhafizesi EdebiyyatA Mehdiyev M M Seyidli Naxcivan Muxtar Respublikasinda yayilan yirtici cuculerin xeyirli fealiyyeti ve onlarin muhafizesi B I Agayev Umumi entomologiya I II hisseler Baki 1979 1981 A M Mehdiyev Naxcivan MR da yayilan parabuzenler Coleoptera Coccine elidae ve onlarin bioloji mubarizede istifade imkanlari