Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Yami xaqan (意利珍豆启民可汗 - Müdrik, sözü hər yerdə keçən, öndə gedən xaqan; VI əsr – 608 və ya 609, Şərqi Göytürk xaqanlığı) — Şərqi Göytürk xaqanlığının ilk xaqanı.
Yami xaqan       啓民可汗 | |
|---|---|
Tolis xaqan     突利可汗 | |
| 603 – 609 | |
| Əvvəlki | Tulan xaqan |
| Sonrakı | Şibi xaqan |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | VI əsr |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Disyan |
| Vəfat səbəbi | Xəstəlik |
| Atası | Bağa xaqan (bəzi mənbələrə görə İşbara xaqan) |
| Həyat yoldaşları | Şahzadə Yiçenq |
| Uşaqları | Şibi xaqan Çula xaqan İllig xaqan |
| Dini | Tenqriçilik |
Hakimiyyətdən öncə
Tulan xaqanın kiçik qardaşı idi. taxta keçməsindən sonra şimala köçərək Şərqi Göytürk xaqanlığının şərq bölgəsini idarə edən xaqanın ünvanı olan "Tuli xaqan" (Tölis-qaγan) titulunu istifadə etməyə başladı. Suy sülaləsinə heyət göndərərək qızlarıyla evlənmək istəyincə buna qarşı çıxan Tulan xaqan ilə arasında anlaşılmazlıq yaşandı.
Hakimiyyəti
597-ci ildə Şərqi Göytürkün bölünməsini istəyən Suy imperatoru Ven öz qohumlarından birinin qızlarından şahzadə Anı ərə verdi verdi. 599-cu ildə Tulan xaqan, Qərbi Göytürk xaqanı Tarduş xaqan ilə ittifaq qurub Yami xaqana hücum etdi. Məğlub olan Yami beş atlı ilə Çinə sığındı. Ven, şahzadə Anyinin ölmüş olmasından dolayı başqa bir şahzadəsi olan Yiçenq ilə evləndirdi.
600-cü ildə Tardu tərəfindən məğlub edildisə də yenə Çindən dəstək aldı.
603-cü ildə Tardu xaqana üsyan edən Tiele və Puqu tayfaları Yamiyə tabe oldu. Yami qısa müddətliyinə də olsa Göytürkləri birləşdirdi.
605-ci ildə Kidan ellərinin hücumunun qarşısını almışdı.
607-ci ilin yazında isə Loyana gedərək imperator Yanqı ziyarət etmişdi. Yayda da imperator xaqanın çadırında olmuşdu. İmperatorun xaqana olan marağından əyanlar Qao Cionq, Yuven Bi və Herio Bi narazı idilər. İmperator cavab olaraq onları edam etdirmiş, baş nazir Su Veyi isə istefaya göndərmişdi. İmperatorun əmri ilə Yuven Kai xaqan üçün minlərlə nəfərin daxil ola biləcəyi bir çadır hazırlamışdı.
Ailəsi
- Şibi xaqan
- Çula xaqan
- İllig xaqan
- Yento şad (延陀設)
- Çiçi şad (叱吉設)
- Börü şad (步利設)
Ölümü
609-cu ildə xəstəlikdən öldü. Bəzi mənbələr isə 611 deyir.
İstinadlar
- zh:s:资治通鉴/卷178
- zh:s:資治通鑑/卷175
- Emperor Yang of the Sui Dynasty: His Life, Times, and Legacy
- Liu, 1958-I: 201
- Liu, 1958-I: 87
- Liu, 1958-I: 134, 183
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Yami xaqan 意利珍豆启民可汗 Mudrik sozu her yerde kecen onde geden xaqan VI esr 608 ve ya 609 Serqi Goyturk xaqanligi Serqi Goyturk xaqanliginin ilk xaqani Yami xaqan 啓民可汗Tolis xaqan 突利可汗Serqi Goyturk xaqanliginin I xaqani603 609EvvelkiTulan xaqanSonrakiSibi xaqanSexsi melumatlarDogum tarixi VI esrVefat tarixi 609Vefat yeri DisyanVefat sebebi XestelikAtasi Baga xaqan bezi menbelere gore Isbara xaqan Heyat yoldaslari Sahzade YicenqUsaqlari Sibi xaqan Cula xaqan Illig xaqanDini TenqricilikHakimiyyetden onceTulan xaqanin kicik qardasi idi taxta kecmesinden sonra simala kocerek Serqi Goyturk xaqanliginin serq bolgesini idare eden xaqanin unvani olan Tuli xaqan Tolis qagan titulunu istifade etmeye basladi Suy sulalesine heyet gondererek qizlariyla evlenmek isteyince buna qarsi cixan Tulan xaqan ile arasinda anlasilmazliq yasandi Hakimiyyeti597 ci ilde Serqi Goyturkun bolunmesini isteyen Suy imperatoru Ven oz qohumlarindan birinin qizlarindan sahzade Ani ere verdi verdi 599 cu ilde Tulan xaqan Qerbi Goyturk xaqani Tardus xaqan ile ittifaq qurub Yami xaqana hucum etdi Meglub olan Yami bes atli ile Cine sigindi Ven sahzade Anyinin olmus olmasindan dolayi basqa bir sahzadesi olan Yicenq ile evlendirdi 600 cu ilde Tardu terefinden meglub edildise de yene Cinden destek aldi 603 cu ilde Tardu xaqana usyan eden Tiele ve Puqu tayfalari Yamiye tabe oldu Yami qisa muddetliyine de olsa Goyturkleri birlesdirdi 605 ci ilde Kidan ellerinin hucumunun qarsisini almisdi 607 ci ilin yazinda ise Loyana gederek imperator Yanqi ziyaret etmisdi Yayda da imperator xaqanin cadirinda olmusdu Imperatorun xaqana olan maragindan eyanlar Qao Cionq Yuven Bi ve Herio Bi narazi idiler Imperator cavab olaraq onlari edam etdirmis bas nazir Su Veyi ise istefaya gondermisdi Imperatorun emri ile Yuven Kai xaqan ucun minlerle neferin daxil ola bileceyi bir cadir hazirlamisdi AilesiSibi xaqan Cula xaqan Illig xaqan Yento sad 延陀設 Cici sad 叱吉設 Boru sad 步利設 Olumu609 cu ilde xestelikden oldu Bezi menbeler ise 611 deyir Istinadlarzh s 资治通鉴 卷178 zh s 資治通鑑 卷175 Emperor Yang of the Sui Dynasty His Life Times and Legacy Liu 1958 I 201 Liu 1958 I 87 Liu 1958 I 134 183