fbpx
Wikipedia

Xəyali icmalar

September 09, 2021

Xəyali icmalar— Benedikt Andersonun konsepsiyası.

Xülasə

B.Anderson millətçiliyin və “xəyali icmalar”ın yaradılışının əsas səbəbi olaraq,monarxistlərə qarşı yüksələn hərəkətləri və kapitalizmin inkişafa başlaması ilə ortaya çıxan əlyazmaların əlaqə ayrıcalığının ortadan qaldırılmasını göstərir.O,millətçilik çərçivəsindəki millət anlayışının ortaya çıxmasını xvııı əsrin sonuna təsadüf olduğunu qeyd edir.Ernest Gellner millətçiliyin meydana çıxmasını Şərqi Avropanın sənayeləşməsinə bağlıyır.Elie Kedonie isə Fransa inqilabı ilə mərkəzi Fransa dövlətinin qurulmasında əməyi olan aydınlama düşüncələrinin millətçiliyin ortaya çıxmasında təsirini göstərir.Anderson isə başqa sahəyə bağlıyır.O,hesab edir ki, Avropa dövlətlərinin okeanın o tayında saldığı müstəmləkələrdə yaşayan diasporada özəlliklə Amerika qitəsində,yeni koloniyalarda yaranan bir anlayışdır.

Andersona görə ”millət”süni olaraq inşa edilən bir şeydir.1778 və 1838-ci illər arasında Cənubi və Şimali Amerikada ortaya çıxan elit təbəqənin şüurlu şəkildə özlərini bir millət olaraq tanıtdıqlarını və ilk milli-dövlət modellərinin bu şəkildə yarandığını irəli sürür.Buna görə, onsuzda var olan xalq milli-dövlət inşa edə bilməz.”Millətçilik düşüncəsi”,milləti və milli-dövləti birlikdə inşa edər.Anderson,Fransa və Amerika örnəkləri təcrübəsindən millətin yaranmasının necə inkişafını göstərir.Bu ilk dalğa vətəndaş millətçiliyi olaraq adlandırarkən,daha sonra yaranan ikinci dalğa millətçiliyi etnik millətçilik olaraq təsdiqləyir.Anderson millət nəzəriyyəsində yazılı ədəbiyyata və onun yayılmasına mərkəzi bir rol verir. Millətçiliyin inkişafı kitabların sayının artması və mətbəə texnologiyasının inkişafı ilə əlaqəlidir.O,qeyd edirdi ki,bir millətin yaranmasında xalqın qədim dövrlərə bağlanması əhəmiyyət daşıyır,hətta bunu bir zərurət kimi görür.Bu nöqtədə Anthony D Smith dən bəzi anlayışları mənisəmişdir.Millətin yaranışı üçün həqiqi hekayələrdən çox əfsanələrə və fantastik anlayışlara dayanıldığını vurğular.

&.2.Bu gün içində yaşadığımız dünya bir millətlər sistemidir.150 il bundan əvvəl,bu gün mövcud olan milli-dövlətlərin yarısı belə yox idi.Son 200 ildir ki,milyonlarla insan öz xalqına olan bağlılıqları səbəbindən başqalarına kin və düşmənçilik bəslədi,fərqli millətlərdən olan insanları qətlə yetirdilər.Bu bir yana qalsın,insanlar bilə-bilə ölümə gedən bu qədər fədakar bağlılığı,bir xalqa aid olma bağlılığını necə başa düşmək olar?

B. Anderson,milliyyətçi siyasi hərəkətlər naminə yazdığı bir çox əsərlərin soruşmadığı bir suala cavab axtarır:xalqların yaranması və inkişafını,dini tayfalarla, xanədanlıqların çökməsilə,kapitalizm və mətbəənin inkişafı,rəsmi dövlət dillərinin inkişafı və “zaman”qavrayışının dəyişməsilə əlaqələndirir.Xalqı,qan bağlılığı v ə din kimi keçmiş tip tayfaların yerini alaln xəyal edilmiş bir toplu olaraq ələ alan yazar,millətçiliyin,ilk dəfə Amerikada ortaya çıxdıqdan sonra,əvvəl Avropadakı xalq hərəkatları,daha sonar isə imperialist güclər və nəhayət üçüncü dünyanın anti-imperialist mübarizələr tərəfindən çoxalan bir model olduğunu müdafiə edir.

İnsanlığı və coğrafiyanı milli sərhədlərə bölərək,hər biri özünü “ən qədim və köklü olduğunu”iddia edən və davamlı olaraq ”xarici düşmənlərə” qarşı “biz” adıyla özlərini qanuniləşdirən milli dövlətlərdən qurtulmaq mümkündürmü?Anderson millət və millətçilik üzərinə,rəsmi-tarixdən gələn inanclarımızı sarsıdacaq və yenidən fikirləşmək üzrə bizə fərqli bir tarix göstərir.Kitab işıq üzü görəndən bu günümüzə qədər bütün dünyada social elmlərə dərindən təsir göstərdi,bir çox məqalə və yayımlara mövzu qaynağı olmuşdur.Bir çoxumuz bilməsək də,Marksizm və marksist hərəkətlərinin tarixində meydana gələn əsaslı dönüş üstümüzə çökmüş vəziyyətdədir.Bunun ən nəzərəçarpan işarəti,Vyetnam,Kamboca və Çin arasındakı ziddiyyətlərdir.Müstəqillik və inqilabçı ruhaları ilə müzakirə götürməz rejimlər arasından çıxdıqlarından və məsələ rejimlərdən heç biri tökülən qanı açıq olaraq Marksist olan bir teorik perspektivdən hərəkətlə qanuniləşdirmək üçün könülsüz bir neçə jestin kənarnda heç bir şeyə cəhd etmədən bu müharibələrin dünya tarixində bir çox önəmi var.1969-cu ildə Çin-Sovet qarşıdurmalarını və SSRİ-nin 1953 Almaniya,1956 Macarıstan,1968 Çexoslavakiya və 1980 Əfqanıstandakı hərbi müdaxilələri hələ seçimlərə görə “sosial imperializm”dən sosializmi müdafiə kimi izah etmək mümkündür.Əgər Vyetnamın 1978-ci il dekabr və 1979-cu il yanvarındakı Kambocaya işğalı inqilabçı Marksist rejimin digərinə qarşı girişdiyi ilk geniş ölçülü şərti müharibədirsə,Çinin fevralda Vyetnama qarşı qoşulduğu hücumu bunu tək bir örnək olaraq qalmamasının təmin etdi.Bugün ancaq,artıq güvəni sarsılmaz olanlar,bu əsrin sonlarında çıxacaq olan müharibələrdə,kiçik sosialist dövlətlər bir yana SSRİ və ÇXR-ın eyni tərəfdə vuruşacağı ya da eyni tərəfi dəstəkləyə biləcəyinə dair iddialar edə bilərlər.Bu cür mühazirələr ikinci dunya müharibəsindən bu yana olmuş bütün inqilablar,özlərini milli terminlər-Çin Xalq Respublikası,Sosial Vyetnam Respublikası və digərləri təsvir edərək inqilab öncəsi keçmişdən davam edən regional və ictimai məkanı sıx kök salmış olduqlarını ön plana çıxartdılar.SSRİ-nin tam tərsinə,Böyük Britaniya və Şimali İrlandiya ilə birlikdə adında milli bir terminə yer verməyən nadir dövlətlərdən biri olması onu XXI əsrin internasional düzənini qabaqcılı olduğu qədər,XXI əsrin millət öncəsi xanədanlıq dövlətlərinin də bir davamçısı olduğu düşündürür. Erik Hobsbaun “Marksist hərəkət və dövlətlər yalnız şəkilcə milli olmaqla qalmadılar özlərində də elə milliyətçi oldular.Bu meylin davam etməyəcəyini düşündürən heç bir işarə yoxdur”qeyd edirdi.Üstəlik bu meyil yalnız sosialist dünyaya xas deyil.Demək olar ki,BMT hər il yeni üzvlər qəbul edir.Bir vaxtlar birliklərini tamamilə itirmiş olduğu neçə “qədim millət” özlərini sərhədləri içindən çıxan alt-millətlər tərəfindən meydan oxunanlarla bir mövqedə görürlər.Onlar əlbəttəbir gün “alt”lıqdan qurtulacaqlarını xəyal edirlər.Gerçəklikdə isə bu qədər müddətdir kəhanəti yaranan “millətçilik dövrünün sonu”göründüyündən çox uzaqdadır.Hətta millətçilik zamanımızın siyasi həyatının ən universal bölgüdə qanun qəbul edilən dəyəridir. Millət,milliyət,milliyətçilik-bunların hət birinin son dərəcə yaxşı olmayan bir şöhrəti var.Milliyyətçiliyin müasir dünya üzərindəki təsirilə müqayisə edildikdə,bu mövzuda qəbul edilən nəzəriyyələrin sayı məhduddur.Dünyada millətçilik üzrə ən məşhur ingilis yazarlarından biri Hugh Seton Uatson qeyd edir ki,”Beləliklə,millət üçün hər hansı elmli toplu olmayacağını təslim etmək məcburiyyətində qalıram;elə isə fenomen yarandı və yaranmağa davam edir.Liberal adətdən heç də az nəhəng olmayan Marksizm tərəfdarı olan Tom Nairn böyük açıqsözlüklə:”Millətçilik nəzəriyyəsi Marksizmin böyük tarixi müvəffəqiyyətsizliyidir”. Millətçiliyin Marksist nəzəriyyəsi üçün rahatsızlıq verən bir anomali olduğunu və tam da bu səbədən hesaba qatılmaqdan çox həsir altı edildiyini söyləmək daha doğru olar. Bu kitabın hədəfi millətçilik deyilən “anomali”nin daha dolğun açıqlamasına nail olmaq üçün son olmayan bəzi təkliflər təqdim etməkdir. Bu üç paradoks millətçilik üzərində çalışan nəzəriyyəçiləri çaşdırmışdır:1.Millətlərin obyektiv müasirliyi qarşısında millətçilərin gözündə sahib olduqları qədim statusu 2.Sosio-mədəni anlayış olaraq millətin ölçülü universallığı-müasir dünyada hər kəsin bir ciniyyətə “sahib olması”kimi,hər kəs bir milliyətə sahib ola bilər və olamalıdı.3.Millətçillərin siyasi gücü ilə qarşılaşdığında fəlsəfi səfaləti və əsassızlıqları.Başqa bir sözlə millətçilik Hobbs,Tokvill,Marks Veber simasında özünün böyük mütəfəkkirlərini yarada bilmədi.Bu boşluq ,kosmopolit və çox dilli insanların millətçiliyə yuxarıdan baxması nəticəsini göstərdi. O anlarla qarşılaşan Gertrude Stein kimi “orada bir orası yoxdur”(there is no there there) nəticəsinə nail olmaq bəlkə də çox asandır.Bu baxımdan Tom Nairn qədər anlayışlı bir milliyətçilik araşdırıcısı belə qeyd edirdi:”Milliyətçilik müasir inkişaf tarixinin,fərdi müstəvidəki “nevroz”u xatırladan patologiyasıdır.

Millətçilik “ liberalizm “,” faşizm “ kimi faktlarla deyil də “qohumluq”,”din” kimi faktlarla bir düşünülsə daha asan olar.Beləliklə,antropoloji bir ruhla,millət haqqında bu tərifi vermişdi: millət xəyal edilmiş bir siyasi topluluqdur-özünü eyni zamanda həm suverenlik,həm də məhdudluq olaraq xəyal edilmişdir.Təsəvvür edilmişdir çünki ən kiçik millətin üzvləri belə digər üzvləri tanımayacaq,onlarla danışmayacaq,əksəriyyəti haqqında heç bir şey eşitməyəcəkdir,amma yenə də hər birinin zehnində topmlumun xəyalı yaşamağa davam edər.Renan da “or l essence d une nation est que tous les individus aient beauqcoup de cheses en commun,et aussi que tous aient oubline bien des choses” deyə yazdığında o özünə xas “suavely back handed way” bu xəyalı xüsusiyətə işarə edirdi.Gellner də biraz vəhşicə olsa da bənzər bir şey iddia edirdi:” Milliyyətçilik millətlərin öz şüurlarına oyanmaq müddəti deyildir;millətlərin olmadığı yerdə onları icad edər “.Ancaq bu formulun qorxusu,millətçiliyin saxta maskalar geyindiyini sübut etmək narahatlığı içində olan Gellnerin”icadi” “xəyal” və “yaratım”la birlikdə deyil “uydurma” və “ saxtakarlıq” la birlikdə düşünməsi.Beləliklə millətlərlə qarşılaşdırıla biləcək və bu qarşılaşmadan avantajlı çıxacaq “həqiqi” topluların olduğuna eyham etmiş olur.Əslində üz-üzə təmasın etibarlı olduğu primitiv kəndlər xaricində bütün toplular xəyal edilmişdir.Toplular bir-birindən həqiqilik,saxtakarlıq ölçüsü üzərində deyil xəyal edilmə tərzlərinə bağlı olaraq təhlil edilməlidir.Kəndlilər həm həyatda heç görmədikləri insanlara özləri arasında bağlar olduğunu bilirlərdi amma bu bağlar keçmişdən sərhədsiz uzadıla biləcək qohumluq və himayə şəbəkələri olaraq xəyal edilirdi. Millət məhdud olaraq xəyal edilir,çünki bəlkə də bir milyon insanı əhatə edən ən böyüyünün belə kənarında başqa millətlərə mənsub insanların yaşadığı,elastik də olsa sonlu sərhədləri vardır.Heç bir millət özünü insanlığın bütünü ilə üst-üstə düşür olaraq xəyal edilə bilməz.Ən məsihçi milliyyətçilər belə, bəzi dövrlərdə xristianların başdan aşağı xristian bir planet xəyal etdikləri kimi,insan irqinin bütün üzvlərinin millətə qovuşacağı bir günün xəyalını qura bilməzlər.

Universal dinlərin tərəfdarlarının,belə dinlərin canlı çoxluğu və hər imanın ontoloji iddiaları bölgəsəl ərazi arasındakı allopmorphismlə üz-üzə qalmaqdan qaçınmadığı bir dövrdə arzusuna çatan millətlər,Tanrıya tabe olacaqlarsa belə bu tabeliyin doğurdan ona olduğu bir azadlığın yuxusunu görürlər.Bu azadlığın emblemi və əsası suveren dövlətdir. Son olaraq bir topluluq,bir camaat olaraq təsəvvür edilir,çünki hər millətə həqiqətən keçərli olan bərabərsizlik və istismar əlaqələri nə olursa olsun,millət daima dərin və üfiqi bir yoldaşlıq olaraq hazırlanır.Son iki əsr ərzində bu qədər milyon insanın, bir-birlərini öldürməkdən çox,belə məhdud xəyallar uğruna ölməyə razı olmalarını mümkün edən hadisə son anda bu qardaşlıqdı.

&3.Millətçilik araşdırmalarının klassiklərindən olan Anderson bildiyimiz kimi əslində Cənubi Asiya tarixçisidir.İki maraq dairəsinin kəsişmə nöqtəsində yer alan “Üç bayraq altında anarxizm və müstəmləkəçilik əlehdarı əsərində “ Anderson bizi XIX əsrin sonunda Flippin tarixində əsas rol oynamış iki insanın yaşam hekayələrini göstərir.Bunlardan biri Katalon anarxistlərlə birlikdə Barselonadakı məşhur Montjuich qalasında həbsedilən folklorçu İsabel de los Reyes digəri isə 35 yaşında İspaniya müstəmlkəçilik rejimi tərəfindən edam edilən “Flippin xalqının atası” görkəmli roman yazarı Jose Rizal.

XIX əsr Avropasında ədəbi və siyasi axınlar,özəlliklə də anarxizm ilə Cənubi Çin dənizi və Karibdəki müstəmləkəçilik əlehdarı və milliyətçi hərəktlər arasındakı qarşılıqlı maraqlı detallar göstərən kitab anarxist internasionalizm tarixinin yaxşı bilinən səhifələrini açır.Andersonun özü də geniş bir sahəyə yayılan hadisələri göstərən,Ayzenşteynin montaj texnikləri ilə Dikens və Suenin ayrılıq roman tərzindən yararlanaraq qurulduğunu bəyan edir.Başqa bir qloballaşma imkanının ,yəni “internasionalizm”in tarixində çox önəmli bir əlavələrdə bulunmuşdur.

Benedict Andersonun ilk kitabı 1983-də nəşr olunan “İmagined Communuties” adlı əsəri millətçilik mövzusunda klassikaya çevrilmişdir.” Üç bayraq altında” isə eyni mövzu və bənzər maraq nöqtəsindən hərəkət etsə də olduqca fərqli bir kitabdır.Milliyətçiliklərin meydana gəlməsindəki qloballaşmaya çox daha ciddi bir təsir göstərir və istər-istəməz insanda bu sualı doğurur: XIX əsrin sonlarında başlayan birinci dünya müharibəsində bitən “erkən qloballaşma” da müstəmləkəçilik əlehdarı millətçiliklərin meydana gəlməsi və zamanın anarxizm əlaqəsi bu günün “gec qloballaşması” üçün nə cür dərslər verir? Əsərə adını verən üç bayrağın, Kuba və Flippin milli bayraqlarıyla anarxizmin qara bayrağı düşünülür və bunlar üç fərqli simbolu göstərir. XIX əsrin sonlarında Bismark Almaniyasının sürətlə yüksəldiyi bir dünya sistemi; anarxizmin suveren axın olduğu bir dünya rəhbərliyi və zəifləmiş İspaniya krallığı,parçalanmamışdan bir qədər əvvəl İnternasionalın Marksist qanadının həll olunması və sonradan Marksın ölümüylə Marksizm,Şimali Avropa ölkələrinin parlamentlərinə sıxılmışdı.Bolşevik inqilabının yaratdığı dalğalanmaya qədər anarxizm,daha doğrusu anarko-sindikalizm dünya siyasətində radikalların esanlamısı halına gələcəkdir.

Andersonun qeyd etdiyi kimi,anarxizmin hegemonluğunu təmin edən ,sadəcə “əsas axım Marksizmdə tayı bərabəri olmayan ,daha gənc bir nəsildən inandırıcı bir filosof”a və “ xarizmatik activist-lider “ə sahib olması deyildi.O ,həm də Avropa elminə töhfələr vermiş bir dahidir.

September 09, 2021
xəyali, icmalar, benedikt, andersonun, konsepsiyası, xülasə, redaktəb, anderson, millətçiliyin, xəyali, icmalar, yaradılışının, əsas, səbəbi, olaraq, monarxistlərə, qarşı, yüksələn, hərəkətləri, kapitalizmin, inkişafa, başlaması, ilə, ortaya, çıxan, əlyazmalar. Xeyali icmalar Benedikt Andersonun konsepsiyasi Xulase RedakteB Anderson milletciliyin ve xeyali icmalar in yaradilisinin esas sebebi olaraq monarxistlere qarsi yukselen hereketleri ve kapitalizmin inkisafa baslamasi ile ortaya cixan elyazmalarin elaqe ayricaliginin ortadan qaldirilmasini gosterir O milletcilik cercivesindeki millet anlayisinin ortaya cixmasini xviii esrin sonuna tesaduf oldugunu qeyd edir Ernest Gellner milletciliyin meydana cixmasini Serqi Avropanin senayelesmesine bagliyir Elie Kedonie ise Fransa inqilabi ile merkezi Fransa dovletinin qurulmasinda emeyi olan aydinlama dusuncelerinin milletciliyin ortaya cixmasinda tesirini gosterir Anderson ise basqa saheye bagliyir O hesab edir ki Avropa dovletlerinin okeanin o tayinda saldigi mustemlekelerde yasayan diasporada ozellikle Amerika qitesinde yeni koloniyalarda yaranan bir anlayisdir Andersona gore millet suni olaraq insa edilen bir seydir 1778 ve 1838 ci iller arasinda Cenubi ve Simali Amerikada ortaya cixan elit tebeqenin suurlu sekilde ozlerini bir millet olaraq tanitdiqlarini ve ilk milli dovlet modellerinin bu sekilde yarandigini ireli surur Buna gore onsuzda var olan xalq milli dovlet insa ede bilmez Milletcilik dusuncesi milleti ve milli dovleti birlikde insa eder Anderson Fransa ve Amerika ornekleri tecrubesinden milletin yaranmasinin nece inkisafini gosterir Bu ilk dalga vetendas milletciliyi olaraq adlandirarken daha sonra yaranan ikinci dalga milletciliyi etnik milletcilik olaraq tesdiqleyir Anderson millet nezeriyyesinde yazili edebiyyata ve onun yayilmasina merkezi bir rol verir Milletciliyin inkisafi kitablarin sayinin artmasi ve metbee texnologiyasinin inkisafi ile elaqelidir O qeyd edirdi ki bir milletin yaranmasinda xalqin qedim dovrlere baglanmasi ehemiyyet dasiyir hetta bunu bir zeruret kimi gorur Bu noqtede Anthony D Smith den bezi anlayislari menisemisdir Milletin yaranisi ucun heqiqi hekayelerden cox efsanelere ve fantastik anlayislara dayanildigini vurgular amp 2 Bu gun icinde yasadigimiz dunya bir milletler sistemidir 150 il bundan evvel bu gun movcud olan milli dovletlerin yarisi bele yox idi Son 200 ildir ki milyonlarla insan oz xalqina olan bagliliqlari sebebinden basqalarina kin ve dusmencilik besledi ferqli milletlerden olan insanlari qetle yetirdiler Bu bir yana qalsin insanlar bile bile olume geden bu qeder fedakar bagliligi bir xalqa aid olma bagliligini nece basa dusmek olar B Anderson milliyyetci siyasi hereketler namine yazdigi bir cox eserlerin sorusmadigi bir suala cavab axtarir xalqlarin yaranmasi ve inkisafini dini tayfalarla xanedanliqlarin cokmesile kapitalizm ve metbeenin inkisafi resmi dovlet dillerinin inkisafi ve zaman qavrayisinin deyismesile elaqelendirir Xalqi qan bagliligi v e din kimi kecmis tip tayfalarin yerini alaln xeyal edilmis bir toplu olaraq ele alan yazar milletciliyin ilk defe Amerikada ortaya cixdiqdan sonra evvel Avropadaki xalq herekatlari daha sonar ise imperialist gucler ve nehayet ucuncu dunyanin anti imperialist mubarizeler terefinden coxalan bir model oldugunu mudafie edir Insanligi ve cografiyani milli serhedlere bolerek her biri ozunu en qedim ve koklu oldugunu iddia eden ve davamli olaraq xarici dusmenlere qarsi biz adiyla ozlerini qanunilesdiren milli dovletlerden qurtulmaq mumkundurmu Anderson millet ve milletcilik uzerine resmi tarixden gelen inanclarimizi sarsidacaq ve yeniden fikirlesmek uzre bize ferqli bir tarix gosterir Kitab isiq uzu gorenden bu gunumuze qeder butun dunyada social elmlere derinden tesir gosterdi bir cox meqale ve yayimlara movzu qaynagi olmusdur Bir coxumuz bilmesek de Marksizm ve marksist hereketlerinin tarixinde meydana gelen esasli donus ustumuze cokmus veziyyetdedir Bunun en nezerecarpan isareti Vyetnam Kamboca ve Cin arasindaki ziddiyyetlerdir Musteqillik ve inqilabci ruhalari ile muzakire goturmez rejimler arasindan cixdiqlarindan ve mesele rejimlerden hec biri tokulen qani aciq olaraq Marksist olan bir teorik perspektivden hereketle qanunilesdirmek ucun konulsuz bir nece jestin kenarnda hec bir seye cehd etmeden bu muharibelerin dunya tarixinde bir cox onemi var 1969 cu ilde Cin Sovet qarsidurmalarini ve SSRI nin 1953 Almaniya 1956 Macaristan 1968 Cexoslavakiya ve 1980 Efqanistandaki herbi mudaxileleri hele secimlere gore sosial imperializm den sosializmi mudafie kimi izah etmek mumkundur Eger Vyetnamin 1978 ci il dekabr ve 1979 cu il yanvarindaki Kambocaya isgali inqilabci Marksist rejimin digerine qarsi girisdiyi ilk genis olculu serti muharibedirse Cinin fevralda Vyetnama qarsi qosuldugu hucumu bunu tek bir ornek olaraq qalmamasinin temin etdi Bugun ancaq artiq guveni sarsilmaz olanlar bu esrin sonlarinda cixacaq olan muharibelerde kicik sosialist dovletler bir yana SSRI ve CXR in eyni terefde vurusacagi ya da eyni terefi destekleye bileceyine dair iddialar ede bilerler Bu cur muhazireler ikinci dunya muharibesinden bu yana olmus butun inqilablar ozlerini milli terminler Cin Xalq Respublikasi Sosial Vyetnam Respublikasi ve digerleri tesvir ederek inqilab oncesi kecmisden davam eden regional ve ictimai mekani six kok salmis olduqlarini on plana cixartdilar SSRI nin tam tersine Boyuk Britaniya ve Simali Irlandiya ile birlikde adinda milli bir termine yer vermeyen nadir dovletlerden biri olmasi onu XXI esrin internasional duzenini qabaqcili oldugu qeder XXI esrin millet oncesi xanedanliq dovletlerinin de bir davamcisi oldugu dusundurur Erik Hobsbaun Marksist hereket ve dovletler yalniz sekilce milli olmaqla qalmadilar ozlerinde de ele milliyetci oldular Bu meylin davam etmeyeceyini dusunduren hec bir isare yoxdur qeyd edirdi Ustelik bu meyil yalniz sosialist dunyaya xas deyil Demek olar ki BMT her il yeni uzvler qebul edir Bir vaxtlar birliklerini tamamile itirmis oldugu nece qedim millet ozlerini serhedleri icinden cixan alt milletler terefinden meydan oxunanlarla bir movqede gorurler Onlar elbettebir gun alt liqdan qurtulacaqlarini xeyal edirler Gerceklikde ise bu qeder muddetdir kehaneti yaranan milletcilik dovrunun sonu gorunduyunden cox uzaqdadir Hetta milletcilik zamanimizin siyasi heyatinin en universal bolgude qanun qebul edilen deyeridir Millet milliyet milliyetcilik bunlarin het birinin son derece yaxsi olmayan bir sohreti var Milliyyetciliyin muasir dunya uzerindeki tesirile muqayise edildikde bu movzuda qebul edilen nezeriyyelerin sayi mehduddur Dunyada milletcilik uzre en meshur ingilis yazarlarindan biri Hugh Seton Uatson qeyd edir ki Belelikle millet ucun her hansi elmli toplu olmayacagini teslim etmek mecburiyyetinde qaliram ele ise fenomen yarandi ve yaranmaga davam edir Liberal adetden hec de az neheng olmayan Marksizm terefdari olan Tom Nairn boyuk aciqsozlukle Milletcilik nezeriyyesi Marksizmin boyuk tarixi muveffeqiyyetsizliyidir Milletciliyin Marksist nezeriyyesi ucun rahatsizliq veren bir anomali oldugunu ve tam da bu sebeden hesaba qatilmaqdan cox hesir alti edildiyini soylemek daha dogru olar Bu kitabin hedefi milletcilik deyilen anomali nin daha dolgun aciqlamasina nail olmaq ucun son olmayan bezi teklifler teqdim etmekdir Bu uc paradoks milletcilik uzerinde calisan nezeriyyecileri casdirmisdir 1 Milletlerin obyektiv muasirliyi qarsisinda milletcilerin gozunde sahib olduqlari qedim statusu 2 Sosio medeni anlayis olaraq milletin olculu universalligi muasir dunyada her kesin bir ciniyyete sahib olmasi kimi her kes bir milliyete sahib ola biler ve olamalidi 3 Milletcillerin siyasi gucu ile qarsilasdiginda felsefi sefaleti ve esassizliqlari Basqa bir sozle milletcilik Hobbs Tokvill Marks Veber simasinda ozunun boyuk mutefekkirlerini yarada bilmedi Bu bosluq kosmopolit ve cox dilli insanlarin milletciliye yuxaridan baxmasi neticesini gosterdi O anlarla qarsilasan Gertrude Stein kimi orada bir orasi yoxdur there is no there there neticesine nail olmaq belke de cox asandir Bu baximdan Tom Nairn qeder anlayisli bir milliyetcilik arasdiricisi bele qeyd edirdi Milliyetcilik muasir inkisaf tarixinin ferdi mustevideki nevroz u xatirladan patologiyasidir Milletcilik liberalizm fasizm kimi faktlarla deyil de qohumluq din kimi faktlarla bir dusunulse daha asan olar Belelikle antropoloji bir ruhla millet haqqinda bu terifi vermisdi millet xeyal edilmis bir siyasi topluluqdur ozunu eyni zamanda hem suverenlik hem de mehdudluq olaraq xeyal edilmisdir Tesevvur edilmisdir cunki en kicik milletin uzvleri bele diger uzvleri tanimayacaq onlarla danismayacaq ekseriyyeti haqqinda hec bir sey esitmeyecekdir amma yene de her birinin zehninde topmlumun xeyali yasamaga davam eder Renan da or l essence d une nation est que tous les individus aient beauqcoup de cheses en commun et aussi que tous aient oubline bien des choses deye yazdiginda o ozune xas suavely back handed way bu xeyali xususiyete isare edirdi Gellner de biraz vehsice olsa da benzer bir sey iddia edirdi Milliyyetcilik milletlerin oz suurlarina oyanmaq muddeti deyildir milletlerin olmadigi yerde onlari icad eder Ancaq bu formulun qorxusu milletciliyin saxta maskalar geyindiyini subut etmek narahatligi icinde olan Gellnerin icadi xeyal ve yaratim la birlikde deyil uydurma ve saxtakarliq la birlikde dusunmesi Belelikle milletlerle qarsilasdirila bilecek ve bu qarsilasmadan avantajli cixacaq heqiqi toplularin olduguna eyham etmis olur Eslinde uz uze temasin etibarli oldugu primitiv kendler xaricinde butun toplular xeyal edilmisdir Toplular bir birinden heqiqilik saxtakarliq olcusu uzerinde deyil xeyal edilme terzlerine bagli olaraq tehlil edilmelidir Kendliler hem heyatda hec gormedikleri insanlara ozleri arasinda baglar oldugunu bilirlerdi amma bu baglar kecmisden serhedsiz uzadila bilecek qohumluq ve himaye sebekeleri olaraq xeyal edilirdi Millet mehdud olaraq xeyal edilir cunki belke de bir milyon insani ehate eden en boyuyunun bele kenarinda basqa milletlere mensub insanlarin yasadigi elastik de olsa sonlu serhedleri vardir Hec bir millet ozunu insanligin butunu ile ust uste dusur olaraq xeyal edile bilmez En mesihci milliyyetciler bele bezi dovrlerde xristianlarin basdan asagi xristian bir planet xeyal etdikleri kimi insan irqinin butun uzvlerinin millete qovusacagi bir gunun xeyalini qura bilmezler Universal dinlerin terefdarlarinin bele dinlerin canli coxlugu ve her imanin ontoloji iddialari bolgesel erazi arasindaki allopmorphismle uz uze qalmaqdan qacinmadigi bir dovrde arzusuna catan milletler Tanriya tabe olacaqlarsa bele bu tabeliyin dogurdan ona oldugu bir azadligin yuxusunu gorurler Bu azadligin emblemi ve esasi suveren dovletdir Son olaraq bir topluluq bir camaat olaraq tesevvur edilir cunki her millete heqiqeten kecerli olan berabersizlik ve istismar elaqeleri ne olursa olsun millet daima derin ve ufiqi bir yoldasliq olaraq hazirlanir Son iki esr erzinde bu qeder milyon insanin bir birlerini oldurmekden cox bele mehdud xeyallar ugruna olmeye razi olmalarini mumkun eden hadise son anda bu qardasliqdi amp 3 Milletcilik arasdirmalarinin klassiklerinden olan Anderson bildiyimiz kimi eslinde Cenubi Asiya tarixcisidir Iki maraq dairesinin kesisme noqtesinde yer alan Uc bayraq altinda anarxizm ve mustemlekecilik elehdari eserinde Anderson bizi XIX esrin sonunda Flippin tarixinde esas rol oynamis iki insanin yasam hekayelerini gosterir Bunlardan biri Katalon anarxistlerle birlikde Barselonadaki meshur Montjuich qalasinda hebsedilen folklorcu Isabel de los Reyes digeri ise 35 yasinda Ispaniya mustemlkecilik rejimi terefinden edam edilen Flippin xalqinin atasi gorkemli roman yazari Jose Rizal XIX esr Avropasinda edebi ve siyasi axinlar ozellikle de anarxizm ile Cenubi Cin denizi ve Karibdeki mustemlekecilik elehdari ve milliyetci herektler arasindaki qarsiliqli maraqli detallar gosteren kitab anarxist internasionalizm tarixinin yaxsi bilinen sehifelerini acir Andersonun ozu de genis bir saheye yayilan hadiseleri gosteren Ayzensteynin montaj texnikleri ile Dikens ve Suenin ayriliq roman terzinden yararlanaraq quruldugunu beyan edir Basqa bir qloballasma imkaninin yeni internasionalizm in tarixinde cox onemli bir elavelerde bulunmusdur Benedict Andersonun ilk kitabi 1983 de nesr olunan Imagined Communuties adli eseri milletcilik movzusunda klassikaya cevrilmisdir Uc bayraq altinda ise eyni movzu ve benzer maraq noqtesinden hereket etse de olduqca ferqli bir kitabdir Milliyetciliklerin meydana gelmesindeki qloballasmaya cox daha ciddi bir tesir gosterir ve ister istemez insanda bu suali dogurur XIX esrin sonlarinda baslayan birinci dunya muharibesinde biten erken qloballasma da mustemlekecilik elehdari milletciliklerin meydana gelmesi ve zamanin anarxizm elaqesi bu gunun gec qloballasmasi ucun ne cur dersler verir Esere adini veren uc bayragin Kuba ve Flippin milli bayraqlariyla anarxizmin qara bayragi dusunulur ve bunlar uc ferqli simbolu gosterir XIX esrin sonlarinda Bismark Almaniyasinin suretle yukseldiyi bir dunya sistemi anarxizmin suveren axin oldugu bir dunya rehberliyi ve zeiflemis Ispaniya kralligi parcalanmamisdan bir qeder evvel Internasionalin Marksist qanadinin hell olunmasi ve sonradan Marksin olumuyle Marksizm Simali Avropa olkelerinin parlamentlerine sixilmisdi Bolsevik inqilabinin yaratdigi dalgalanmaya qeder anarxizm daha dogrusu anarko sindikalizm dunya siyasetinde radikallarin esanlamisi halina gelecekdir Andersonun qeyd etdiyi kimi anarxizmin hegemonlugunu temin eden sadece esas axim Marksizmde tayi beraberi olmayan daha genc bir nesilden inandirici bir filosof a ve xarizmatik activist lider e sahib olmasi deyildi O hem de Avropa elmine tohfeler vermis bir dahidir Menbe https az wikipedia org w index php title Xeyali icmalar amp oldid 3789149, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.