Vikipediya azad ensiklopediya XapsaqayхапсаҕайTam adı Xapsaqay Xapsaqay saxa хапсаҕай cəld bacarıqlı güclü Yakutlara məx

Vikipediya azad ensiklopediya XapsaqayhapsaҕajTam adi Xapsaqay Xapsaqay saxa hapsaҕaj celd bacariqli guclu Yakutlara mexsus milli gules novu Etmalogiya span Bu idman novunun adinin muxtelif etimalogiyasi vardlr N S Qriqoryevin fikirine gore yakutlarin frazoloji birlesmeler lugetine nezer yetirsen onda xapsa ovlaaq tutmaq yapismaq ve qedim monqol muraciet etiketi olan bey sozlerinin birlesmesinden yaranmisdir tut ve hereket ele menasini verir Yakutlarin etrafli lugetinde xapsabay hapsaҕaj kimi deyilir Xap celd ve guclu sabay ise at ve tulla menasini verir Tarixi span Xapsaqay qedim tarixe malikdir Bu idman novunun qaydalarinin ne zaman yaranmasi belli deyil Yakutlarin olonxo esatirine gore orta dunya bahadirinin qara quvvelerin uzerinde qalibiyyeti mehz Xapsaqay fendi ile qalib gelmisdir Ustaliq ve hazirliq yollari her aile terefinden qorunur ve sirr saxlaniiirdi Doyus novu haqqinda ilk yazili melumat Herhar Fridrix Millere mexsusdur O 31 may 1737 ci ilde Yakutskdan 14 verst aralida yerlesen erazide bas tutmus yarislar haqqinnda melumat vermisdir Sonraki melumatlar ise Boyuk Simal Ekpedisoyasi zamani Iohan Qmelin ve Aleksandr Bestujeve aiddir XIX esrin sonu ve XX esrin evvellerinde bu idman novunun butun indiki Yakutiya erazisinde yenide canlanmisdir 1932 ci ilde ilk resmi yarisma kecirilmisdir Bunfan sonra daimi yareslar teskil edilir 1944 iilden sonra ise artiq qadinlarda muxtariyyat spartakiyadalarda istirak edirler Soveler doneninde 18 25 35 40 40 45 ve 45 den yuxari yasli kisilerin yarismasi kecirilmisdir 25 oktyabr 2010 cu ilden FILA terefinden milli gules kimi qeyde alinmisdir Qaydalari span Pehlevanlar tuman geyinerek yarisirlar Geyim esasen Sigin derisinden olur ve qursaga qeder uzanir Evveller yarislar aciq olaq sahelerinde kecirlirdi Indi ise yarislar diametri 10 metr olan doseklerde kecirilir Ayagini ve ya elini dosekden kenara qoyan idmanci 1 cerime xali alir Gules yalniz ayaq uste kecirilir Parter veziyyeti deyilen bir anlayis yoxdur Bedenin el ve ya ayaq nahiyyesi istisna diger hissesinin yere deymesi meglubiyyat anlamina gelir Gules 10 deqiqe cekir 5 deqiqe ceken yarismada qalib gelen olmasa elave 5 deqiqe artirilir Asagi yas qruplari ucun ise 4 deqiqe artirilir Esasen 53 58 64 72 80 ve 80 den yuxari ceki dereceleri uzre yarismalar kecirilir Xapsaqay ve serbest gules span Serbest gulesle mesgul olan yakutlar cox zaman usaqliqda Xapsaqay qaydalari ile gulesirdiler Buna misal kimi Roman Dmitriev ve Pavel Piniqin ilk evveller Xapsaqay oyrenirdiler Roman Dmitriev Tiflisde kecirilen yarisda mehz Xapsaqaya aid fend ile reqibinine qalib gelmisdir Istinadlar span hapsaҕaj SakhaTyla Ru Sakha Dictionary 4 sentyabr 2013 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 8 aprel 2016 Xapsaqay Genc alim jurnali 4 sentyabr 2013 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 8 aprel 2016 pavlodar wrestling com 28 sentyabr 2010 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 8 aprel 2016 Sportivnaya i nacionalnaya borba narodov SSSR 4 sentyabr 2013 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 8 aprel 2016 Xapsaqay FILA terefinden milli gules kimi qeyde alinmisdir SakhaLife olu kecid Yakut milli gulesinin tarixi Xapsaqay Wrestsakha 4 sentyabr 2013 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 8 aprel 2016 Menbe span Mandzyak A S Artyomenko O L Dunyada milli gules novlerinin ensiklopediyasi Minsk 2010 il Kateqoriya Saxa milli idman novleri