fbpx
Wikipedia

Vətən, yaxud Silistrə (dram)

Avqust 12, 2021

Vətən, yaxud Silistrə— türk yazıçısı Namiq Kamalın 1873-cü ildə yazdığı dramı.

Məzmunu

"Vətən, yaxud Silistrə" əsəri Türkiyədə səhnəyə qoyulan ilk əsər olmasa da, Türkiyədə sensasiya doğuran və səs-küy gətirən ilk teatr nümunəsidir, deyə bilərik. Həqiqətən də, 1 aprel 1873-cü ildə İstanbulda səhnəyə qoyulan "Vətən, yaxud Silistrə", kütlənin həyəcanına və çalxalanmasına səbəb olduğu qədər, Namiq Kamalın həyatını dəyişdirmiş, onun 3 ildən artıq sürgün və zindan cəzası almasına səbəb olmuşdur.

Ölkəsində ilk dəfə Avropasayağı türk ədəbiyyatını yaradan və bu üslubun sevilməsinə səbəb olan yazıçı Namiq Kamaldır. Sənəti cəmiyyətin Qərbləşməsi üçün bir vasitə olaraq görən Namiq Kamal ümumiyyətlə bir çox ilklərə imza atmış sənətkardır. Məsələn, Türkiyədə ilk dəfə "Vətən şairi" deyə şöhrət qazanan şair məhz odur. Daha sonra 1865-ci ildən təkbaşına qəzet çıxaran yazıçı daha çox millətin gözünü açacaq, despotizmə qarşı, rejimi yıxacaq yazılar yazmağa başlamışdır. Yazılarında sadə xalqa xidmət edəcək məktəblərin açılması, qızların oxudulması, İstanbulun yanğınlardan qurtarması və tibb fakültəsində ancaq fransızca deyil, həm də türkcə dərslərin verilməsindən yazan ilk maarifçilərdəndir. Bu çox səs-küy doğuran məqalələrdən sonra hökumət belə yazıların yazılmasını qadağan etdi və qəzetin bağlanmasına müvəffəq oldu.

Tənzimat dövrü Türkiyəsində Namiq Kamal bir fikir və sənət inqilabçısı olaraq tanınmış və xalqın gözündə milli qəhrəman səviyyəsinə yüksəlmişdir. "Sənət xalq üçündür" düşüncəsini özünə yol seçən sənətkar qələmi ancaq sənət üçün deyil, eyni zamanda milli-sosial mücadilə vasitəsi olaraq istifadə etmiş və xalq arasında müsbət nəticə verən bir çox yazıları, romanları, dram əsərləri və sosial mübarizələri olmuşdur. Yazarın bu cür milli-sosial mübarizələrindən aşağıdakıların adını çəkə bilərik: Məsələn, xalqına milli kimliyini və dəyərlərini tanıtmaq, ona hürriyyət eşqi vermək və xüsusilə əcdadlarının qanıyla yoğrulmuş Vətən torpaqları uğrunda şüurlu surətdə can verə biləcək səviyyədə sevdirmək.

Daha sonra yazar əski türk dilində insan topluluğu, din, məzhəb və eyni məzhəbdə olan camaat mənasını verən millət kəlməsindən törəyən milliyyət kəliməsinə müasir bir məna qazandırmışdır. Yenə də əski türkcədə azad edilmiş kölə(qul) mənasını verən hür sözündən hürriyyət sözünü yaradan və bu kəlməni türkcəyə qazandıran şair də odur. Əsli ərəbcə olan və əski türk dilində bir hökmdarın bir qövmə hökm etməsi mənasını daşıyan istiqlal kəliməsini də türk dilinə N.Kamal gətirmişdir.

Yaradıcılığa gənclik illərindən başlayan Namiq Kamal ilk qələm təcrübələrini divan ədəbiyyatının təsiri altında yaratmış, şeirlərini onlara bənzətməyə çalışmışdır. Lakin 1867-ci ildə Parisə qaçan və orada yeni ədəbiyyatla tanış olan yazar artıq müasir ədəbiyyat yaratmaq mübarizəsinə başladı. Namiq Kamal şeirlərində də, romanlarında da, məqalələrində də qarşısına bir məqsəd qoymuşdu: hər kəsin anlayacağı dildə, yeni üslubda ədəbiyyat yaratmaq. Məhz buna görə Avropasayağı ədəbiyyat yaratmaq uğrunda ilk mübariz N.Kamal hesab olunur. Namiq Kamal həmçinin türk ədəbiyyat tarixində dindən kənar ədəbiyyat yaradan və bütün ədəbi priyomlardan ictimaiyyətə fayda vermək üçün istifadə edən ilk sənətkardır.

Namiq Kamal Avropadan Vətəninə qayıtdıqdan sonra başqaları kimi Qərbə heyranlıq içində onu mədh etmədi. Qərbləşmə, müasirləşmə ideyasından və Osmanlı tarixindən yararlanaraq əsərlər yaratmağa başladı. "Vətən, yaxud Silistrə" əsərində əsərin qəhramanlarından Zəkiyyənin oxuması, bir bəyi sevməsi, sevgisinin ardınca əsgər kimi geyinib döyüşə getməsi, qəhrəmanlıq göstərməsi və s. kimi davranışların kökü qədim türk dastanlarından gəlsə də, bu əsərdə məhz Qərbdən gəlmədir və Qərbləşmə, müasirləşmə ideyasının təbliği, aşılanması kimi qəbul edilə bilər.

O illərdə ədib xalqa Vətən sevgisini, millət sevgisini, milli əxlaq və qəhrəmanlıq duyğularını daha canlı şəkildə tanıdacaq yeni bir vasitə tapmışdı - teatr. Demək olar ki, N.Kamalın ən sevdiyi ədəbiyyat janrı dramaturgiyadır. Hələ Parisdə olarkən atasına yazdıgı məktublarda drama, dolayısı ilə teatra olan sevgisini aşkarca göstərən N.Kamal fürsət tapdıqca istər məqalələrində, istərsə də məktublarında xüsusilə teatr başlıqlı məqaləsi ilə "Müqəddimeyi-Cəlal"da teatrla bağlı düşüncələrini bölüşmüş, onun əhəmiyyətini izah etməyə çalışmışdır. Belə ki, "Müqəddimeyi-Cəlal"in 27 səhifəsini dram janrına, teatr sənətinə ayırmışdır. Yazarın teatrla bağlı bir çox yazıları, düşüncələri vardır. Lakin yalnız aşağıdakıları oxumaqla, onun teatra verdiyi qiyməti və önəmi anlamaq yetərlidir: "Bir millətin gözəl danışıq qüdrəti ədəbiyyatında, ədəbiyyatın da ən canlı ifadəsi teatrda bəlli olur"; "Teatr məram anlatmaqda həm gözə, həm də qulağa xitab etdiyi üçün təsirini iki vasitə ilə birdən icra edir"; "Teatr bir əyləncə vasitəsidir. Fəqət əyləncələrin ən faydalısıdır"; "Teatr eşqə(sevgiyə) bənzəyir. İnsanı qəmli-qəmli ağladar, fəqət verdiyi şiddətli təsirlərdə bir başqa ləzzət vardır"; "Qərb ölkələrində teatr ədəbiyyat növlərinin hamısından üstün hesab olunur" ...

N.Kamalın teatrı niyə romandan, hətta şeirdən üstün tutduğunu anlamaq çətin deyil. O, teatrın Qərb mədəniyyətində oynadığı rolu yaxından təqib etmişdir və məhz buna görə millətini oyatmaq, vətən sevgisini aşılamaq üçün teatrdan faydalanmışdır.

N.Kamal Fransada sürgün həyatı yaşadığı müddətdə Qərb ədəbiyyatını öyrənməklə, tədqiq etməklə yanaşı, fransız ədəbiyyatını örnək almış, romantizmin təsirində qalmışdır. N.Kamalın vətən fikri çağdaş Fransız və Alman vətənpərvərlərinin vətən anlayışlarının təsiri altındadır. Ancaq Namiq Kamalın vətənpərvərliyi oxşadılan, bənzədilən vətənpərvərlik deyil. O, Qərbdən aldığı fikirlərlə türk ruhunda və türk ədəbiyyatında mövcüd olan Vətən sevgisini bütünləşdirən və hərəkətə keçirən yazıçıdır. Namiq Kamala görə Vətən sadəcə üzərində doğulan və yaşanılan bir yer deyil. Vətən övladlarından ibarət insan toplusu arasında dil birliyi, mənfəət birliyi, fikir və sevgi qardaşlığı yaradan müqəddəs bir torpaqdır ki, hər daşı üçün bir can verilib, hər ovuc torpağı "əcdadların vücudundan yadigar qalıb". Namiq Kamala görə, "Osmanlı Vətənini qurtarmaq və fəda olurcasına qorumaq, İslam vətənini isə bir ideal olaraq ürəkdə yaşatmaq gərəkdir."

Namiq Kamalın millətçiliyi də yanlış anlaşıldığı kimi İslam və osmanlı millətçiliyi deyil. Onun əsərlərinin iç aləminə nüfuz edincə, kənardan osmanlı millətçiliyi kimi görünən yazılarının ruhunda bir türkçülük ortaya çıxır. N.Kamalın əsərlərində, xüsusilə də "Vətən yaxud Silistrə" əsərində osmanlı adını çox istifadə etməsinə rəğmən, hər fürsətdə də türk adını işlətməsi, türkün və türklüyün böyüklüyündən söz etməsi gözdən qaçacaq məqam deyil. Onun türkçülüyü Türkiyə hüdudları arasında qalmamış, şair Türkiyədən kənardakı türkləri də hər zaman düşünmüşdür.

Namiq Kamal 33 yaşında ikən ədəbiyyatın müxtəlif sahələrində qələm çalmışdı, amma dram janrını hələ sınamamışdı. O zamanlar "İbrət" qəzetində çalışan ədibi hakimiyyəti və dövrü tənqid edən yazılarına görə yarı sürgünə, yarı vəzifəyə - Geliboluya göndərdilər. Oraya getməzdən öncə məsləkdaşları yazara bu sahədə (dram) qələmini sınamağı məsləhət görmüşdülər, hətta bu mövzuda israr etmişdilər. Namiq Kamal "Vətən, yaxud Silistrə"ni də bu israr və istəklər üzündən məcburən göndərildiyi Geliboluda yazmaga başladı. Vəzifəsindən istefa verib İstanbula qayıtdıqdan sonra əsərini tamamladı. Əsərin yazılışı da, daha sonra çap edilməsi də tələsik başa gəldi. Məhz bu üzdəndir ki, "Vətən yaxud Silistrə"də bəzi dil-üslub qüsurlarına, hətta bəzi tutarsızlıqlara da rast gəlinir.

"Vətən yaxud, Silistrə"nin yazılışından və ilk səhnəyə qoyuluşundan 3 il sonra əsər rus dilinə tərcümə edildi. Ancaq ruslar mövzusu əleyilərinə olan əsəri bəyənmədilər. Bu səhnə əsərinin heç bir ədəbiyyat və sənət dəyəri olmadığını irəli sürən bəzi rus dərgiləri mövzusunun başqa əsərdən oğurlandığını irəli sürdülər. Həqiqətən də, fransız yazarlarından V.Sardonun eyni adlı səhnə əsəri vardır. Lakin rus tənqidçiləri haqsızlıq edirlər, Namiq Kamalın "Vətən yaxud Silistrə"si ilə V.Sardonun "Vətən" ("Patrie") əsərləri arasında mövzu və ruh baxımından heç bir bənzərlik yoxdur.

"Vətən, yaxud Silistrə" çox üstün əsər olmasa da, bir həqiqət var ki, bu əsər Türkiyədə olduğu qədər, ölkədən kənarda da böyük marağa səbəb olmuş və alman, ərəb, fars, fransız və serb dillərinə tərcümə edilmişdir. Bu pyes yazıldığı gündən bu günə qədər Türkiyədə də çox tənqidlərə məruz qalmışdır. Xüsusilə mövzunun və qəhrəmanların həddən artıq xəyali və romantik olması, məlum mövzuların davamlı olaraq təkrarlanması tənqidlərə səbəb olmuşdur. Uzun və eyni məzmunlu monoloqlar - Abdulla çavuş obrazından başqa - qəhrəmanların hamısının sanki Namiq Kamalın diliylə danışmaları da tənqid edilmişdir.

Canlılığı, igidliyi və özünəməxsus danışığı ilə hər kəsin sevimli obrazına çevrilən Abdulla çavuş əslində, çoxlarının sandığı kimi xəyali obraz deyil. Həqiqətən də, Krım müharibələri zamanı Silistrə qalası uğrunda gedən döyüşlərdə böyük igidlik göstərən, qorxmaz bir insan Abdulla adlı çavuş olmuşdur. Rəvayətlərə görə, Abdulla çavuş həyatda da hər sözün sonunda "qiyamət qopmaz ki?" deyərmiş. Belə danışıqlarına və igidliklərinə görə komandirlər, əsgərlər onu çox sevərmiş və hər yerdə çavuşdan danışarmışlar. Deyilənlərə görə, bunu Namiq Kamal da eşitmiş, əsərdə eyni adlı və təsvir edilən kimi bir obraz yaratmış və Abdulla çavuşu ölümsüzləşdirmişdir.

Bütün tənqidlərə, bəzi bölümlərdə hədsiz mübaliğələrə, İslam bəy, Sidqi bəy obrazlarının şişirdilmiş təsvirinə və davranış tərzinə baxmayaraq, əsərdə elə bir sonsuz vətən sevgisi və coşqusu, elə bir igidlik var ki, "Vətən, yaxud Silistrə" texniki, dil-üslub qüsurları yönündən daha sonra yazacağı beş səhnə əsərindən zəif olsa da, ən çox səs-küy gətirən, yazıçının simvolu halına gəlmiş, Namiq Kamal dedikdə ağla gələn ilk əsəri "Vətən yaxud Silistrə" olmuşdur. Hətta tanınmış tarixçilərdən Əbdürrəhman Şərəf bəy "Tarix müsahibələri" adlı kitabında "Vətən, yaxud Silistrə"nin ilk dəfə səhnəyə qoyulmasını təsvir edərkən tamaşaçıların alqış sədalarından az qala salonun yıxılacağını və tamaşa bitdikdən sonra kütlənin İstanbul küçələrində gecəyarıyadək "Yaşasın Kamal !" deyə hayqırdıqlarını yazırdı. Lakin Namiq Kamalın xalqın sevgisindən, istədiyi nəticəni əldə etməsindən dolayı duyduğu sevinc çox da uzun sürmədi, yazar ertəsi gün həbs edilib Kiprdəki Magosa adasına sürgün edilir. Yaxın dostu vəliəhd Y Muradın hakimiyyətə gəlməsiylə sürgündən azad edilən Namiq Kamalın, hakimiyyətin dəyişməsiylə İstanbuldan çıxarılıb sürgünə göndərilir və bir daha İstanbula dönə bilmədən 2 dekabr 1888-ci ildə vəfat edir.

Xarici keçidlər

Avqust 12, 2021
vətən, yaxud, silistrə, dram, məqalənin, bəzi, məlumatlarının, mənbəsi, göstərilməmişdir, daha, ətraflı, məlumat, üçün, məqalənin, müzakirə, səhifəsinə, baxa, məqaləyə, uyğun, formada, mənbələr, əlavə, edib, vikipediyanı, zənginləşdirə, bilərsiniz, avqust, 202. Bu meqalenin bezi melumatlarinin menbesi gosterilmemisdir Daha etrafli melumat ucun meqalenin muzakire sehifesine baxa ve meqaleye uygun formada menbeler elave edib Vikipediyani zenginlesdire bilersiniz avqust 2021 Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Veten yaxud Silistre turk yazicisi Namiq Kamalin 1873 cu ilde yazdigi drami Mezmunu Redakte Veten yaxud Silistre eseri Turkiyede sehneye qoyulan ilk eser olmasa da Turkiyede sensasiya doguran ve ses kuy getiren ilk teatr numunesidir deye bilerik Heqiqeten de 1 aprel 1873 cu ilde Istanbulda sehneye qoyulan Veten yaxud Silistre kutlenin heyecanina ve calxalanmasina sebeb oldugu qeder Namiq Kamalin heyatini deyisdirmis onun 3 ilden artiq surgun ve zindan cezasi almasina sebeb olmusdur Olkesinde ilk defe Avropasayagi turk edebiyyatini yaradan ve bu uslubun sevilmesine sebeb olan yazici Namiq Kamaldir Seneti cemiyyetin Qerblesmesi ucun bir vasite olaraq goren Namiq Kamal umumiyyetle bir cox ilklere imza atmis senetkardir Meselen Turkiyede ilk defe Veten sairi deye sohret qazanan sair mehz odur Daha sonra 1865 ci ilden tekbasina qezet cixaran yazici daha cox milletin gozunu acacaq despotizme qarsi rejimi yixacaq yazilar yazmaga baslamisdir Yazilarinda sade xalqa xidmet edecek mekteblerin acilmasi qizlarin oxudulmasi Istanbulun yanginlardan qurtarmasi ve tibb fakultesinde ancaq fransizca deyil hem de turkce derslerin verilmesinden yazan ilk maarifcilerdendir Bu cox ses kuy doguran meqalelerden sonra hokumet bele yazilarin yazilmasini qadagan etdi ve qezetin baglanmasina muveffeq oldu Tenzimat dovru Turkiyesinde Namiq Kamal bir fikir ve senet inqilabcisi olaraq taninmis ve xalqin gozunde milli qehreman seviyyesine yukselmisdir Senet xalq ucundur dusuncesini ozune yol secen senetkar qelemi ancaq senet ucun deyil eyni zamanda milli sosial mucadile vasitesi olaraq istifade etmis ve xalq arasinda musbet netice veren bir cox yazilari romanlari dram eserleri ve sosial mubarizeleri olmusdur Yazarin bu cur milli sosial mubarizelerinden asagidakilarin adini ceke bilerik Meselen xalqina milli kimliyini ve deyerlerini tanitmaq ona hurriyyet esqi vermek ve xususile ecdadlarinin qaniyla yogrulmus Veten torpaqlari ugrunda suurlu suretde can vere bilecek seviyyede sevdirmek Daha sonra yazar eski turk dilinde insan toplulugu din mezheb ve eyni mezhebde olan camaat menasini veren millet kelmesinden toreyen milliyyet kelimesine muasir bir mena qazandirmisdir Yene de eski turkcede azad edilmis kole qul menasini veren hur sozunden hurriyyet sozunu yaradan ve bu kelmeni turkceye qazandiran sair de odur Esli erebce olan ve eski turk dilinde bir hokmdarin bir qovme hokm etmesi menasini dasiyan istiqlal kelimesini de turk diline N Kamal getirmisdir Yaradiciliga genclik illerinden baslayan Namiq Kamal ilk qelem tecrubelerini divan edebiyyatinin tesiri altinda yaratmis seirlerini onlara benzetmeye calismisdir Lakin 1867 ci ilde Parise qacan ve orada yeni edebiyyatla tanis olan yazar artiq muasir edebiyyat yaratmaq mubarizesine basladi Namiq Kamal seirlerinde de romanlarinda da meqalelerinde de qarsisina bir meqsed qoymusdu her kesin anlayacagi dilde yeni uslubda edebiyyat yaratmaq Mehz buna gore Avropasayagi edebiyyat yaratmaq ugrunda ilk mubariz N Kamal hesab olunur Namiq Kamal hemcinin turk edebiyyat tarixinde dinden kenar edebiyyat yaradan ve butun edebi priyomlardan ictimaiyyete fayda vermek ucun istifade eden ilk senetkardir Namiq Kamal Avropadan Vetenine qayitdiqdan sonra basqalari kimi Qerbe heyranliq icinde onu medh etmedi Qerblesme muasirlesme ideyasindan ve Osmanli tarixinden yararlanaraq eserler yaratmaga basladi Veten yaxud Silistre eserinde eserin qehramanlarindan Zekiyyenin oxumasi bir beyi sevmesi sevgisinin ardinca esger kimi geyinib doyuse getmesi qehremanliq gostermesi ve s kimi davranislarin koku qedim turk dastanlarindan gelse de bu eserde mehz Qerbden gelmedir ve Qerblesme muasirlesme ideyasinin tebligi asilanmasi kimi qebul edile biler O illerde edib xalqa Veten sevgisini millet sevgisini milli exlaq ve qehremanliq duygularini daha canli sekilde tanidacaq yeni bir vasite tapmisdi teatr Demek olar ki N Kamalin en sevdiyi edebiyyat janri dramaturgiyadir Hele Parisde olarken atasina yazdigi mektublarda drama dolayisi ile teatra olan sevgisini askarca gosteren N Kamal furset tapdiqca ister meqalelerinde isterse de mektublarinda xususile teatr basliqli meqalesi ile Muqeddimeyi Celal da teatrla bagli dusuncelerini bolusmus onun ehemiyyetini izah etmeye calismisdir Bele ki Muqeddimeyi Celal in 27 sehifesini dram janrina teatr senetine ayirmisdir Yazarin teatrla bagli bir cox yazilari dusunceleri vardir Lakin yalniz asagidakilari oxumaqla onun teatra verdiyi qiymeti ve onemi anlamaq yeterlidir Bir milletin gozel danisiq qudreti edebiyyatinda edebiyyatin da en canli ifadesi teatrda belli olur Teatr meram anlatmaqda hem goze hem de qulaga xitab etdiyi ucun tesirini iki vasite ile birden icra edir Teatr bir eylence vasitesidir Feqet eylencelerin en faydalisidir Teatr esqe sevgiye benzeyir Insani qemli qemli agladar feqet verdiyi siddetli tesirlerde bir basqa lezzet vardir Qerb olkelerinde teatr edebiyyat novlerinin hamisindan ustun hesab olunur N Kamalin teatri niye romandan hetta seirden ustun tutdugunu anlamaq cetin deyil O teatrin Qerb medeniyyetinde oynadigi rolu yaxindan teqib etmisdir ve mehz buna gore milletini oyatmaq veten sevgisini asilamaq ucun teatrdan faydalanmisdir N Kamal Fransada surgun heyati yasadigi muddetde Qerb edebiyyatini oyrenmekle tedqiq etmekle yanasi fransiz edebiyyatini ornek almis romantizmin tesirinde qalmisdir N Kamalin veten fikri cagdas Fransiz ve Alman vetenperverlerinin veten anlayislarinin tesiri altindadir Ancaq Namiq Kamalin vetenperverliyi oxsadilan benzedilen vetenperverlik deyil O Qerbden aldigi fikirlerle turk ruhunda ve turk edebiyyatinda movcud olan Veten sevgisini butunlesdiren ve herekete keciren yazicidir Namiq Kamala gore Veten sadece uzerinde dogulan ve yasanilan bir yer deyil Veten ovladlarindan ibaret insan toplusu arasinda dil birliyi menfeet birliyi fikir ve sevgi qardasligi yaradan muqeddes bir torpaqdir ki her dasi ucun bir can verilib her ovuc torpagi ecdadlarin vucudundan yadigar qalib Namiq Kamala gore Osmanli Vetenini qurtarmaq ve feda olurcasina qorumaq Islam vetenini ise bir ideal olaraq urekde yasatmaq gerekdir Namiq Kamalin milletciliyi de yanlis anlasildigi kimi Islam ve osmanli milletciliyi deyil Onun eserlerinin ic alemine nufuz edince kenardan osmanli milletciliyi kimi gorunen yazilarinin ruhunda bir turkculuk ortaya cixir N Kamalin eserlerinde xususile de Veten yaxud Silistre eserinde osmanli adini cox istifade etmesine regmen her fursetde de turk adini isletmesi turkun ve turkluyun boyukluyunden soz etmesi gozden qacacaq meqam deyil Onun turkculuyu Turkiye hududlari arasinda qalmamis sair Turkiyeden kenardaki turkleri de her zaman dusunmusdur Namiq Kamal 33 yasinda iken edebiyyatin muxtelif sahelerinde qelem calmisdi amma dram janrini hele sinamamisdi O zamanlar Ibret qezetinde calisan edibi hakimiyyeti ve dovru tenqid eden yazilarina gore yari surgune yari vezifeye Geliboluya gonderdiler Oraya getmezden once meslekdaslari yazara bu sahede dram qelemini sinamagi meslehet gormusduler hetta bu movzuda israr etmisdiler Namiq Kamal Veten yaxud Silistre ni de bu israr ve istekler uzunden mecburen gonderildiyi Geliboluda yazmaga basladi Vezifesinden istefa verib Istanbula qayitdiqdan sonra eserini tamamladi Eserin yazilisi da daha sonra cap edilmesi de telesik basa geldi Mehz bu uzdendir ki Veten yaxud Silistre de bezi dil uslub qusurlarina hetta bezi tutarsizliqlara da rast gelinir Veten yaxud Silistre nin yazilisindan ve ilk sehneye qoyulusundan 3 il sonra eser rus diline tercume edildi Ancaq ruslar movzusu eleyilerine olan eseri beyenmediler Bu sehne eserinin hec bir edebiyyat ve senet deyeri olmadigini ireli suren bezi rus dergileri movzusunun basqa eserden ogurlandigini ireli surduler Heqiqeten de fransiz yazarlarindan V Sardonun eyni adli sehne eseri vardir Lakin rus tenqidcileri haqsizliq edirler Namiq Kamalin Veten yaxud Silistre si ile V Sardonun Veten Patrie eserleri arasinda movzu ve ruh baximindan hec bir benzerlik yoxdur Veten yaxud Silistre cox ustun eser olmasa da bir heqiqet var ki bu eser Turkiyede oldugu qeder olkeden kenarda da boyuk maraga sebeb olmus ve alman ereb fars fransiz ve serb dillerine tercume edilmisdir Bu pyes yazildigi gunden bu gune qeder Turkiyede de cox tenqidlere meruz qalmisdir Xususile movzunun ve qehremanlarin hedden artiq xeyali ve romantik olmasi melum movzularin davamli olaraq tekrarlanmasi tenqidlere sebeb olmusdur Uzun ve eyni mezmunlu monoloqlar Abdulla cavus obrazindan basqa qehremanlarin hamisinin sanki Namiq Kamalin diliyle danismalari da tenqid edilmisdir Canliligi igidliyi ve ozunemexsus danisigi ile her kesin sevimli obrazina cevrilen Abdulla cavus eslinde coxlarinin sandigi kimi xeyali obraz deyil Heqiqeten de Krim muharibeleri zamani Silistre qalasi ugrunda geden doyuslerde boyuk igidlik gosteren qorxmaz bir insan Abdulla adli cavus olmusdur Revayetlere gore Abdulla cavus heyatda da her sozun sonunda qiyamet qopmaz ki deyermis Bele danisiqlarina ve igidliklerine gore komandirler esgerler onu cox severmis ve her yerde cavusdan danisarmislar Deyilenlere gore bunu Namiq Kamal da esitmis eserde eyni adli ve tesvir edilen kimi bir obraz yaratmis ve Abdulla cavusu olumsuzlesdirmisdir Butun tenqidlere bezi bolumlerde hedsiz mubaligelere Islam bey Sidqi bey obrazlarinin sisirdilmis tesvirine ve davranis terzine baxmayaraq eserde ele bir sonsuz veten sevgisi ve cosqusu ele bir igidlik var ki Veten yaxud Silistre texniki dil uslub qusurlari yonunden daha sonra yazacagi bes sehne eserinden zeif olsa da en cox ses kuy getiren yazicinin simvolu halina gelmis Namiq Kamal dedikde agla gelen ilk eseri Veten yaxud Silistre olmusdur Hetta taninmis tarixcilerden Ebdurrehman Seref bey Tarix musahibeleri adli kitabinda Veten yaxud Silistre nin ilk defe sehneye qoyulmasini tesvir ederken tamasacilarin alqis sedalarindan az qala salonun yixilacagini ve tamasa bitdikden sonra kutlenin Istanbul kucelerinde geceyariyadek Yasasin Kamal deye hayqirdiqlarini yazirdi Lakin Namiq Kamalin xalqin sevgisinden istediyi neticeni elde etmesinden dolayi duydugu sevinc cox da uzun surmedi yazar ertesi gun hebs edilib Kiprdeki Magosa adasina surgun edilir Yaxin dostu veliehd Y Muradin hakimiyyete gelmesiyle surgunden azad edilen Namiq Kamalin hakimiyyetin deyismesiyle Istanbuldan cixarilib surgune gonderilir ve bir daha Istanbula done bilmeden 2 dekabr 1888 ci ilde vefat edir Xarici kecidler RedakteMenbe https az wikipedia org w index php title Veten yaxud Silistre dram amp oldid 5150564, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.