Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Xəzər qarasolu (lat. Vimba vimba persa) — Qarasol növünə aid yarımnöv.
| Xəzər qarasolu | ||||
|---|---|---|---|---|
| Elmi təsnifat | ||||
| XƏTA: latin parametri doldurulmayıb. | ||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||
| XƏTA HAQQINDA MƏLUMAT Bu parametr doldurulmayıb: latin | ||||
| ||||
Yayılması
Əsasən Cənubi və Orta Xəzərdə yayılmışdır. Samur çayının aşağı axarında Vələmir və Qusar çaylarında, Kürün aşağı axarında, Azərbaycanın cənub çaylarından Viləş, Qumbaşı və Lənkəran çaylarında yayılmışdı. Böyük və Kiçik Qızılağac körfəzlərində nisbətən çoxsaylıdır. Aqraxan və Araqum su hövzələrində, Türkmənbaşı körfəzinə qədər Həsənqulu rayonunda, Xəzərin qərb sahili çaylarından Terekdə, Rubasçayda qeydə alınmışdır.
Morfoloji əlamətləri
Bədən nisbətən alçaqdır. Beli göyümtül-boz, qarnı gümüşü-ağ, bədənin aşağı hissəsindəki üzgəclər solğun-sarımtıldır. Ağzı alt aypara formasındadır. Bel üzgəcində 8, anal üzgəcində 16–19 şüa var. Bədəni orta hündürlükdə, başı və pulcuqları orta irilikdədir. Yan xətt orqanında 49–54 pulcuq vardır. Uzunluğu 12–30 sm, kütləsi 330 q-a qədərdir, 7 ilə qədər yaşayır.
Yaşayış yeri və həyat tərzi
Areal daxilində qarasol bir sıra morfoloji əlamətlərinə və bioloji xüsusiyyətlərinə görə bir-birindən fərqlənən 3 müstəqil populyasiya əmələ gətirir. Qarasol ölçüsünə görə xırda, keçici balıqdır. O, bütün vaxtı dənizdə yaşayır, kürütökmə vaxtı çaylara girir. Xəzərin Azərbaycan sahilləri boyu bu balıq Samurun aşağı axarında, Qusarçay, Kür, Viləşçay, Qumbaşı və Lənkərançayda yayılmışdır. Su bitkiləri, frlanğıclar, su cücülərindən ağcaqanad, gündəcə və başqalarının sürfələri ilə qidalanır. Sonralar qidaya ilbizlər, qurdlar və b. dib heyvanları əlavə olunur.
Çoxalması
Cinsi yetişkənliyə əsasən 4 yaşında, bəzi hallarda isə 3 yaşında çatır. Aprel-iyun aylarında suyun temperaturu 16–20 °C olduqda kürü verməyə başlayır. Çoxalmaq üçün çaylara girən qarasol balığının uzunluğu 14–22 sm, kütləsi isə 60–190 q olur. Ölçülərindən və yaşından asılı olaraq hər dişi balıq 10–55,7 min ədəd kürü verir. Kürüsü yapışqanlıdır. O, kürünü 0,2–1 m dərinlikdə, çay bitkilərinin gövdəsi və ya kökü üzərinə, bəzən isə çayda daşlar üzərinə tökür. Sürfələr mayda çıxır və tezliklə dənizə axışırlar.
Təsərrüfat əhəmiyyəti
Azsaylı olduğu üçün Kür-Xəzər zonasında onun vətəgə əhəmiyyəti azdır. Xəzər üzrə illik ovu min sentnerdən çox olmur. Azərbaycanda bir sıra illərdə Xəzər qarasolunun ovu 3–4-dən 138–150 sentnerə qədər olub. Son illərdə, ehtiyatının kəskin azalmasını nəzərə alaraq, zavod üsulu ilə artırılmasının texniki yolları işlənib hazırlanmışdır.
İstinadlar
- Əsgerov F. S., Zaytsev Y. Y., Qasımov R. Y., Quliyev Z."Biomüxtəliflik: Xəzərin əsrarəngiz balıqları" "Bəşər-XXI" nəşriyyatı, Bakı, 2003, səh66.
Ədəbiyyat
- Azərbaycan Heyvanlar aləmi III cild. Bakı, Elm 2004, s.116
- H. S. Abbasov, R. V. Hacıyev İxtiologiya. Bakı,2007, s.241
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Xezer qarasolu lat Vimba vimba persa Qarasol novune aid yarimnov Xezer qarasoluElmi tesnifatXETA latin parametri doldurulmayib Beynelxalq elmi adiXETA HAQQINDA MELUMAT Bu parametr doldurulmayib latinSeklin VikiAnbarda axtarisiYayilmasiEsasen Cenubi ve Orta Xezerde yayilmisdir Samur cayinin asagi axarinda Velemir ve Qusar caylarinda Kurun asagi axarinda Azerbaycanin cenub caylarindan Viles Qumbasi ve Lenkeran caylarinda yayilmisdi Boyuk ve Kicik Qizilagac korfezlerinde nisbeten coxsaylidir Aqraxan ve Araqum su hovzelerinde Turkmenbasi korfezine qeder Hesenqulu rayonunda Xezerin qerb sahili caylarindan Terekde Rubascayda qeyde alinmisdir Morfoloji elametleriBeden nisbeten alcaqdir Beli goyumtul boz qarni gumusu ag bedenin asagi hissesindeki uzgecler solgun sarimtildir Agzi alt aypara formasindadir Bel uzgecinde 8 anal uzgecinde 16 19 sua var Bedeni orta hundurlukde basi ve pulcuqlari orta irilikdedir Yan xett orqaninda 49 54 pulcuq vardir Uzunlugu 12 30 sm kutlesi 330 q a qederdir 7 ile qeder yasayir Yasayis yeri ve heyat terziAreal daxilinde qarasol bir sira morfoloji elametlerine ve bioloji xususiyyetlerine gore bir birinden ferqlenen 3 musteqil populyasiya emele getirir Qarasol olcusune gore xirda kecici baliqdir O butun vaxti denizde yasayir kurutokme vaxti caylara girir Xezerin Azerbaycan sahilleri boyu bu baliq Samurun asagi axarinda Qusarcay Kur Vilescay Qumbasi ve Lenkerancayda yayilmisdir Su bitkileri frlangiclar su cuculerinden agcaqanad gundece ve basqalarinin surfeleri ile qidalanir Sonralar qidaya ilbizler qurdlar ve b dib heyvanlari elave olunur CoxalmasiCinsi yetiskenliye esasen 4 yasinda bezi hallarda ise 3 yasinda catir Aprel iyun aylarinda suyun temperaturu 16 20 C olduqda kuru vermeye baslayir Coxalmaq ucun caylara giren qarasol baliginin uzunlugu 14 22 sm kutlesi ise 60 190 q olur Olculerinden ve yasindan asili olaraq her disi baliq 10 55 7 min eded kuru verir Kurusu yapisqanlidir O kurunu 0 2 1 m derinlikde cay bitkilerinin govdesi ve ya koku uzerine bezen ise cayda daslar uzerine tokur Surfeler mayda cixir ve tezlikle denize axisirlar Teserrufat ehemiyyetiAzsayli oldugu ucun Kur Xezer zonasinda onun vetege ehemiyyeti azdir Xezer uzre illik ovu min sentnerden cox olmur Azerbaycanda bir sira illerde Xezer qarasolunun ovu 3 4 den 138 150 sentnere qeder olub Son illerde ehtiyatinin keskin azalmasini nezere alaraq zavod usulu ile artirilmasinin texniki yollari islenib hazirlanmisdir IstinadlarEsgerov F S Zaytsev Y Y Qasimov R Y Quliyev Z Biomuxteliflik Xezerin esrarengiz baliqlari Beser XXI nesriyyati Baki 2003 seh66 EdebiyyatAzerbaycan Heyvanlar alemi III cild Baki Elm 2004 s 116 H S Abbasov R V Haciyev Ixtiologiya Baki 2007 s 241Xarici kecidler