Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Vettern (isv. Vättern) — Vanerndən sonra sahəsinə görə İsveçin ikinci böyük gölü.
| Vettern | |
|---|---|
| isv. Vättern | |
 Gölün üstündə sauna | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Mütləq hündürlüyü | 88 m |
| Eni | 31 km |
| Uzunluğu | 135 km |
| Sahil uzunluğu | 550 km |
| Sahəsi | 1886 km² |
| Həcmi | 73,5 km³ |
| Su tutumu | 4503 km² |
| Dərin yeri | 128 m |
| Orta dərinliyi | 41 m |
| Minerallaşma tipi | şirin |
| Yerləşməsi | |
| Ölkə |  İsveç |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Gölün ümumi sahəsi 1912 km², sahil zonası ilə birlikdə 4503 km, dəniz səviyyəsindən hündürlüyü isə 88 m. Ən dərin nöqtəsi adasından cənubda yerləşir və 128 metr dərinliyə malikdir. Gölün orta dərinliyi 40 metrdir. Sahil xəttinin uzunluğu təxminən 642 km. Həcmi 74 km³, əvvəllər suyun səviyyəsi tez-tez dəyişdiyi üçün göl suyunun səviyyəsi xüsusi avadanlıq tərəfindən tənzimlənir. Şərq və qərbdən dağlarla əhatə olunub; çox mənzərəli sahilə sahibdi: Orta Əsrlərdə krallar Visingsö adasında tez-tez qalırdılar.
Gölə xırda axınlar tökülür. Göta kanalı vasitəsilə göl Baltik dənizi və Vanern gölü (sonra Kattegat boğazı ilə) ilə birləşir.
Ehtimal olunur ki, Vettern adı isveç dillindən "Vatten" (su) sözündən əmələ gəlib, amma bu iddia mübahisəlidi. Başqa rəvayətə görə, bu adın "vätter" (meşə və ya ruhlu göl) arxaik termindən yaranıb.
Geologiya
Gölün geologiyası Baltik Dənizi ilə sıx bağlıdır, çünki bir zamanlar Vettern bu dənizin bir hissəsi idi. Yaxın geolojik keçmişdə Vettern və Vanern gölləri mərkəzi İsveçi Skagerrak boğazı ilə birləşdirən su sisteminin tərkib hissəsi idi.
Vetternin yer qabığı şərq-qərb istiqamətdə hərəkət etməsindən formalaşmış yerləşir. Son milyon il ərzində çoxsaylı donmalar gölü və onun ətrafını bürümüşdür, və onlar geri çəkildikdən sonra buzlaq zolaqlar və drumlin[ölü keçid] kimi qalıqlar peydə oldu..
Göl indiki vəziyyətini son buzlaşma dövründən sonra (10 million il əvvəl) Skandinaviya buzlağını tərk edib almağa başlamışdı. Sonra o, öncə Baltik buz gölünün boğazı oldu (gölün relikt heyvan növlərinin çoxusu məhz həmin vaxtdan burada məskunlaşmağa başladılar). Sonradan o, nin boğazına dönərək, Ancylus gölü ilə birləşdi. Təximinən 8000 il öncə nahamar Skandinaviya izostatik torpaq artması qəzası nəticəsində Vettern Ancylus-dan yuxarda yerləşməyə başladı, və beləcə onlar ayrıldılar.
Vettern post-buzlağın sürətlə artmasının nəticəsində hər il 1 mm (0.039) cənub tərəfə aşağı əyilir.
Müxtəlif sahələrdə istifadəsi
Göl
Vettern əla keyfiyyətli şəffaf suyu ilə məşhurdu. İsveçin vilayətlərində bələdiyyələrin bir çoxu birbaşa Vetterndən içməli su alır. Hətta təklif olunurdu ki, Vettern dünyada içməli suyun ən böyük mənbəsi sayılsın.
Vettern həmdə öz "Vetternrundan" adlı istirahət məqsədli velosiped yürüşü ilə tanınır, gölün sahilləri ətrafında 300 km səfəri başa çatma məqsədi hər il təxminən 20.000 nəfəri cəlb edir.
Burada olan balıqçılığa marağı da qeyd etmək lazımdı. Turistlər burada sərbəst balıq tuta bilərlər, amma tor istifadəsi qadağandır. Həmçinin, göldə kommersiya balıq ovu da təşkil olunur.
Drenaj hövzəsi
Drenaj hövzəsi bu sahələrin məşğulluğunu təmin edir: mədənçıxarma, emal sənayesi, meşəçilik və kağız. Əkinçilər daha çox qaramal, qoyun, donuz və quş ətlərinin istehsalı ilə məşğuldular.
İstinadlar
- (isveç dilində). 6 avqust 2009-cu il tarixində orijinaldan arxivləşdirilib
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vettern isv Vattern Vanernden sonra sahesine gore Isvecin ikinci boyuk golu Vetternisv VatternGolun ustunde saunaUmumi melumatlarMutleq hundurluyu 88 mEni 31 kmUzunlugu 135 kmSahil uzunlugu 550 kmSahesi 1886 km Hecmi 73 5 km Su tutumu 4503 km Derin yeri 128 mOrta derinliyi 41 mMinerallasma tipi sirinYerlesmesi58 24 sm e 14 36 s u Olke IsvecVettern Vikianbarda elaqeli mediafayllar Golun umumi sahesi 1912 km sahil zonasi ile birlikde 4503 km deniz seviyyesinden hundurluyu ise 88 m En derin noqtesi adasindan cenubda yerlesir ve 128 metr derinliye malikdir Golun orta derinliyi 40 metrdir Sahil xettinin uzunlugu texminen 642 km Hecmi 74 km evveller suyun seviyyesi tez tez deyisdiyi ucun gol suyunun seviyyesi xususi avadanliq terefinden tenzimlenir Serq ve qerbden daglarla ehate olunub cox menzereli sahile sahibdi Orta Esrlerde krallar Visingso adasinda tez tez qalirdilar Gole xirda axinlar tokulur Gota kanali vasitesile gol Baltik denizi ve Vanern golu sonra Kattegat bogazi ile ile birlesir ToponimikaEhtimal olunur ki Vettern adi isvec dillinden Vatten su sozunden emele gelib amma bu iddia mubahiselidi Basqa revayete gore bu adin vatter mese ve ya ruhlu gol arxaik terminden yaranib GeologiyaSiyasi xeritede yariq formali Vittern i asanliqla cenubda tapmaq olar Golun geologiyasi Baltik Denizi ile six baglidir cunki bir zamanlar Vettern bu denizin bir hissesi idi Yaxin geolojik kecmisde Vettern ve Vanern golleri merkezi Isveci Skagerrak bogazi ile birlesdiren su sisteminin terkib hissesi idi Vetternin yer qabigi serq qerb istiqametde hereket etmesinden formalasmis yerlesir Son milyon il erzinde coxsayli donmalar golu ve onun etrafini burumusdur ve onlar geri cekildikden sonra buzlaq zolaqlar ve drumlin olu kecid kimi qaliqlar peyde oldu Xeritede Gol indiki veziyyetini son buzlasma dovrunden sonra 10 million il evvel Skandinaviya buzlagini terk edib almaga baslamisdi Sonra o once Baltik buz golunun bogazi oldu golun relikt heyvan novlerinin coxusu mehz hemin vaxtdan burada meskunlasmaga basladilar Sonradan o nin bogazina donerek Ancylus golu ile birlesdi Teximinen 8000 il once nahamar Skandinaviya izostatik torpaq artmasi qezasi neticesinde Vettern Ancylus dan yuxarda yerlesmeye basladi ve belece onlar ayrildilar Vettern post buzlagin suretle artmasinin neticesinde her il 1 mm 0 039 cenub terefe asagi eyilir Muxtelif sahelerde istifadesiGol Vettern ela keyfiyyetli seffaf suyu ile meshurdu Isvecin vilayetlerinde belediyyelerin bir coxu birbasa Vetternden icmeli su alir Hetta teklif olunurdu ki Vettern dunyada icmeli suyun en boyuk menbesi sayilsin Vettern hemde oz Vetternrundan adli istirahet meqsedli velosiped yurusu ile taninir golun sahilleri etrafinda 300 km seferi basa catma meqsedi her il texminen 20 000 neferi celb edir Burada olan baliqciliga maragi da qeyd etmek lazimdi Turistler burada serbest baliq tuta bilerler amma tor istifadesi qadagandir Hemcinin golde kommersiya baliq ovu da teskil olunur Drenaj hovzesi Drenaj hovzesi bu sahelerin mesgullugunu temin edir medencixarma emal senayesi mesecilik ve kagiz Ekinciler daha cox qaramal qoyun donuz ve qus etlerinin istehsali ile mesguldular Istinadlar isvec dilinde 6 avqust 2009 cu il tarixinde orijinaldan arxivlesdirilib