Arxaizm—köhnəlmiş, yaxud istifadədən çıxmış söz, ifadə, qrammatik forma.
Arxaizmlər xalq dilində indi də işlənir. Arxaizm savad bilik demekdir Dilin lüğət tərkibində xalqın tarixi əks olunur. Sözlər elmdə, texnikada, mədəniyyətdə baş verən dəyişikliklərin, tarixi hadisələrin canlı şahidləridir. Zaman keçdikcə bəzi məfhumlar dəyişir, yox olur və belə məfhumları bildirən sözlər də köhnəlir, öz ümumişlək xüsusiyyətini itirir. Belə sözlər köhnəlmiş sözlər adlanır. Köhnəlmiş sözlər iki yerə bölünür: arxaizmlər, tarixizmlər.
Arxaizm deyəndə bu gün işlənməyən sözlər nəzərdə tutulur. Söz özü dildən çıxmış, həmin sözlərin əvəzinə onların mənasını verən sözlər yaranmışdır. Yəni anlayış qalır, onu ifadə edən söz dəyişir. Arxaizmlər adətən aradan çıxan məişət əşyalarının adından ibarət olur. Məsələn: ayıtmaq (demək), əsən (sağ, salamat), uçmaq (cənnət), ayaq (qədəh), nəsnə (əşya), us (ağıl) və s. Arxaizmlər müasir dildə az işlənən və köhnə adət-ənənə, həyat tərzi ilə bağlı sözlərə deyilir. Məsələn traktorların tətbiqindən əvvəl əkinçilikdə işlənən xış, xırman, vəl kimisözlər müasir dil baxımından arxaizm sayıla bilər. Nəsr əsərində qədim dövrləri və o zamanların məişətini təsvir edəndə arxaizmlərdən istifadə etmək qaçılmaz olur. Arxaizmlər adətən aradan çıxan məişət əşyalarının adından ibarət olur.
Nümunələr
Arxaizm
Mənası
Batman
çəki vahidi
Baqqal
ərzaq malları satan dükançı
Abbası
qədim pul vahidi
Çarıq
gön ayaqqabı
Güyüm
iri mis qab
Təknə
çörək saxlamaq üçün ağac kötüyündən hazırlanmış iri qab
↑ Rəhim Əliyev (10.07.2017). "Arxaizm və neologizmlər" (aze). azkurs.org. İstifadə tarixi: 2021-02-27.
Əliquliyev R.M., Şükürlü S.F., Kazımova S.İ., Elmi fəaliyyətdə istifadə olunan əsas terminlər // Bakı. İnformasiya Texnologiyaları nəşriyyatı. 2009. 201 s.
Bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyaya kömək edə bilərsiniz. Əgər mümkündürsə, daha dəqiq bir şablondan istifadə edin. Bu məqalə sonuncu dəfə 2 ay əvvəl 91.191.198.201 tərəfindən redaktə olunub. (Yenilə)
Avqust 05, 2021
arxaizm, köhnəlmiş, yaxud, istifadədən, çıxmış, söz, ifadə, qrammatik, forma, lər, xalq, dilində, indi, işlənir, savad, bilik, demekdir, dilin, lüğət, tərkibində, xalqın, tarixi, əks, olunur, sözlər, elmdə, texnikada, mədəniyyətdə, baş, verən, dəyişikliklərin,. Arxaizm kohnelmis yaxud istifadeden cixmis soz ifade qrammatik forma Arxaizmler xalq dilinde indi de islenir Arxaizm savad bilik demekdir Dilin luget terkibinde xalqin tarixi eks olunur Sozler elmde texnikada medeniyyetde bas veren deyisikliklerin tarixi hadiselerin canli sahidleridir Zaman kecdikce bezi mefhumlar deyisir yox olur ve bele mefhumlari bildiren sozler de kohnelir oz umumislek xususiyyetini itirir Bele sozler kohnelmis sozler adlanir Kohnelmis sozler iki yere bolunur arxaizmler tarixizmler Arxaizm deyende bu gun islenmeyen sozler nezerde tutulur Soz ozu dilden cixmis hemin sozlerin evezine onlarin menasini veren sozler yaranmisdir Yeni anlayis qalir onu ifade eden soz deyisir Arxaizmler adeten aradan cixan meiset esyalarinin adindan ibaret olur Meselen ayitmaq demek esen sag salamat ucmaq cennet ayaq qedeh nesne esya us agil ve s 1 Arxaizmler muasir dilde az islenen ve kohne adet enene heyat terzi ile bagli sozlere deyilir Meselen traktorlarin tetbiqinden evvel ekincilikde islenen xis xirman vel kimisozler muasir dil baximindan arxaizm sayila biler Nesr eserinde qedim dovrleri ve o zamanlarin meisetini tesvir edende arxaizmlerden istifade etmek qacilmaz olur 2 Arxaizmler adeten aradan cixan meiset esyalarinin adindan ibaret olur 2 Numuneler RedakteArxaizm MenasiBatman ceki vahidiBaqqal erzaq mallari satan dukanciAbbasi qedim pul vahidiCariq gon ayaqqabiGuyum iri mis qabTekne corek saxlamaq ucun agac kotuyunden hazirlanmis iri qabYasavul car dovrunde polis neferiTarixizm Komendant xis dinar baqqal vezir komsomol pioner katta darga qaraduvay feodal nacalnik pristav sovet kotan sahi mac cuka kolxoz konka girkenke sahi abbas xurcun toppuz tehne guyum Naib Istinadlar Redakte https language az az 06291917 html 1 2 Rehim Eliyev 10 07 2017 Arxaizm ve neologizmler aze azkurs org Istifade tarixi 2021 02 27 Eliquliyev R M Sukurlu S F Kazimova S I Elmi fealiyyetde istifade olunan esas terminler Baki Informasiya Texnologiyalari nesriyyati 2009 201 s Bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyaya komek ede bilersiniz Eger mumkundurse daha deqiq bir sablondan istifade edin Bu meqale sonuncu defe 2 ay evvel 91 191 198 201 terefinden redakte olunub Yenile Menbe https az wikipedia org w index php title Arxaizm amp oldid 5960948, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
