Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Valent rabitələr nəzəriyyəsi (VRN) - kompleks birləşmələrin öyrənilməsinə tətbiq edilən ilk kvant mexaniki nəzəriyyədir.
İzahı
Valent rabitələr nəzəriyyəsinin əsası əsrimizin 30-cu illərində Amerika kimya alimi tərəfindən qoyulmuşdur. VRN bütün digər kvant mexaniki nəzəriyyələr kimi dəqiq olmayıb, məsələni müəyyən yaxınlaşmalarla həll edir. Bu nəzəriyyə kimyəvi rabitəni adi hallarda olduğu kimi iki elektronlu rabitə kimi qəbul edir və bunu kompleks birləşmələrə də aid edir.
Kompleks birləşmələrdə rabitə
Kompkleks birləşmələrdə kimyəvi rabitə bir qayda olaraq, kompleksəmələgətiricinin müxtəlif yarımsəviyyələrinin (s-, p- və d-yarımsəviyyələrin) iştirakı ilə əmələ gəlir. Buna əsasən bir kompleks birləşmədə hətta eyni növ liqandlar olduğu halda belə kimyəvi rabitələr eyni təbiətə malik olmamalıdır. Məsələn, sferik simmetriyaya malik olan s- elektronun əmələ gətirdiyi rabitə, elektron buludunun sıxlığı tamamilə başqa cür paylanan p-elektronun əmələ gətirdiyi rabitə ilə eyni olmamalıdır. Lakin təcrübədə əldə edilən nəticələr bunun əksini göstərir. Müəyyən edilmişdir ki, liqandlar eyni olduğu halda onların kompleksəmələgətirici ilə əmələ gətirdiyi bütün eyni təbiətə malik olur. Yəni rabitələr , valentlik bucağı və uzunluğuna görə bir-birindən fərqlənmir. Nəzəri gözlənilən və təcrübədə alınan nəticələr arasındakı bu fərq valent rabitələr nəzəriyyəsinə əsasən irəli sürülmüş hibridləşmə anlayışı ilə izah edilir. Liqandlar ilə kompleksəmələgətirici arasındakı rabitələr onun hibridləşmə orbitalları əsasında yaranır. Kompleks birləşmələr üçün d2sp3-, sp3(d3s)- və dsp2-hibrid formaları xarakterdir. Lakin sp- və sp2-hibrid hallara müvafiq gələn kompleks birləşmələr də məlumdur.
Valent rabitələr nəzəriyyəsi CH4+ - ionun əmələ gəlməsini sp3-hibridləşmə ilə əlaqələndirir.
Mənbə
- Z.Qarayev "Qeyri-üzvi kimya", Maarif-1975.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Valent rabiteler nezeriyyesi VRN kompleks birlesmelerin oyrenilmesine tetbiq edilen ilk kvant mexaniki nezeriyyedir IzahiValent rabiteler nezeriyyesinin esasi esrimizin 30 cu illerinde Amerika kimya alimi terefinden qoyulmusdur VRN butun diger kvant mexaniki nezeriyyeler kimi deqiq olmayib meseleni mueyyen yaxinlasmalarla hell edir Bu nezeriyye kimyevi rabiteni adi hallarda oldugu kimi iki elektronlu rabite kimi qebul edir ve bunu kompleks birlesmelere de aid edir Kompleks birlesmelerde rabitesiqma rabite Kompkleks birlesmelerde kimyevi rabite bir qayda olaraq kompleksemelegetiricinin muxtelif yarimseviyyelerinin s p ve d yarimseviyyelerin istiraki ile emele gelir Buna esasen bir kompleks birlesmede hetta eyni nov liqandlar oldugu halda bele kimyevi rabiteler eyni tebiete malik olmamalidir Meselen sferik simmetriyaya malik olan s elektronun emele getirdiyi rabite elektron buludunun sixligi tamamile basqa cur paylanan p elektronun emele getirdiyi rabite ile eyni olmamalidir Lakin tecrubede elde edilen neticeler bunun eksini gosterir Mueyyen edilmisdir ki liqandlar eyni oldugu halda onlarin kompleksemelegetirici ile emele getirdiyi butun eyni tebiete malik olur Yeni rabiteler valentlik bucagi ve uzunluguna gore bir birinden ferqlenmir Nezeri gozlenilen ve tecrubede alinan neticeler arasindaki bu ferq valent rabiteler nezeriyyesine esasen ireli surulmus hibridlesme anlayisi ile izah edilir Liqandlar ile kompleksemelegetirici arasindaki rabiteler onun hibridlesme orbitallari esasinda yaranir Kompleks birlesmeler ucun d2sp3 sp3 d3s ve dsp2 hibrid formalari xarakterdir Lakin sp ve sp2 hibrid hallara muvafiq gelen kompleks birlesmeler de melumdur Valent rabiteler nezeriyyesi CH4 ionun emele gelmesini sp3 hibridlesme ile elaqelendirir CH4 ionun emele gelmesi sp3 hibridlesme ile elaqelidirMenbeZ Qarayev Qeyri uzvi kimya Maarif 1975