Vadim Petroviç Getman (ukr.Вадим Петрович Гетьман; 12 iyul1935, Snitin[d], Xarkov vilayəti – 22 aprel1998, Kiyev) — Ukraynalı sovet iqtisadçı, maliyyəçi və siyasətçisi. Ukrayna Milli Bankının ikinci rəhbəri (1992–1993), "Ukrayna Qəhrəmanı" (2005) mükafatı laureatı.
Həyatı
| ]
Məktəbi bitirdikdən sonra universitetin coğrafiya fakültəsinə daxil olmaq üçün Kiyevə gedə Vadim, imtahanları əla qiymətlərlə versə də Universitetə qəbul olunmadı.
1975-ci ildə Getman Ukrayna SSR Qiymətlər üzrə Dövlət Komitəsi rəhbərinin birinci müavini təyin edilib. 1987-ci ildə Ukrayna SSR Aqrar-Sənaye Bankının (1990-cı ildən — "Ukrayna" bankı) idarə heyətinin rəhbəri olub. (SSRİ-nin dağılmasından sonra Getman Ukrayna Aqroprombankının Ümumittifaq Bankından ayrılmasına nail oldu və bununla da Ukraynada ilk kommersiya bankını təsis etdi). Milli valyutanın yaradılmasının təşəbbüskarlarından biri olub. Getman bu vəzifədə 1992-ci ilin martına qədər, Ukrayna Milli Bankının idarə heyətinin rəhbəri seçilənə qədər qaldı. 1993-cü ildə rəhbəri olduğu Ukrayna Banklararası Valyuta Birjasının (UICE) yaradılması ilə məşğul olan Getman 1993-cü ilin yanvarında köhnə vəzifəsindən istefa verib. Milli Bankın rəhbəri kimi onun varisi Viktor Yuşşenko olub. Getman 1998-ci ilin aprelində öldürülənə qədər UICE Mübadilə Komitəsinin rəhbəri vəzifəsini tutub.
1990-cı illərin əvvəllərində Getman fəal siyasətlə məşğul olmağa başlayıb. 1990-cı ildə Uman (№ 425) birmandatlı seçki dairəsindən (ikinci turda səslərin 90,10%-i) Ukrayna Ali Radasına xalq deputatı seçilib. Onda Getman hələ də Ukrayna Kommunist Partiyasının üzvü idi.
1994-cü ilin martında keçirilən parlament seçkilərində Getman ikinci dəfə Ali Radaya deputat seçildi, bu dəfə isə Talnovski (№ 426) birmandatlı seçki dairəsindən (birinci turda səslərin 50,97 faizi) bitərəf olaraq seçildi.
1996-cı ildə namizədlik dissertasiyasını müdafiə edib. 1996-cı ildə isə "İlin Parlamentarisi", 1997-ci ildə isə "1997-ci ilin maliyyəçisi" mükafatları laureatı olub.
General Aleksandr Skipalski Getmanın onu Viktor Yuşşenko ilə tanışlığını belə xatırlayır: "Bir dəfə Ali Radada mənimlə Ukraynanın gələcəyi, cəmiyyətimizə ölkə üçün gecə-gündüz çalışacaq Prezidentə ehtiyac olması barədə söhbətə başladı… Vadim Getman Viktor Yuşşenkonu belə bir insan kimi görürdü". Skipalskinin fikrincə, Getmanın qətlinin ən çox ehtimal olunan motivi onun siyasi və maliyyə fəaliyyəti, xüsusən də Viktor Yuşşenkoya açıq dəstəyi olub.
1998-ci ilin martında keçirilən parlament seçkilərində Getman yenidən 198 saylı birmandatlı seçki dairəsindən (keçmiş Talnovski) namizədliyini irəli sürdü. Lakin bu dəfə o, cəmi 21,85% səs toplayaraq qalibdən 3,87% geri qalaraq məğlub oldu. Bu seçkilərlə bağlı qalmaqal yaşan. Belə ki, Getman "1997-ci ilin maliyyəçisi" mükafatına layiq görüldü. Bu mükafatın ona təqdim edilməsi zamanı onun seçki dairəsinin yerləşdiyi Çerkası vilayətində televiziya yayımı kəsildi. Getmanın əsas rəqibi və son qalibi Ukrayna İnformasiya nazirinin birinci müavini Mixail Onufriyçuk idi.
Qətli
| ]
1998-ci il aprelin 23-də Getman Kiyevdə yaşadığı binanın liftində güllələnib. Getman cangüdənləri sevmirdi və onların xidmətindən istifadə etmirdi. Qeyri-rəsmi məlumata görə, o, Ukrayna əmlakının özəlləşdirilməsi ilə bağlı olduğu və özəlləşdirənlərin planlarını bilənlərdən biri olduğu üçün öldürülüb. Onun qətlində şübhəli bilinən şəxs yalnız 2002-ci ildə saxlanılıb. Qətli törədənin 29 yaşlı, Donbassdakı cinayətkar qruplaşmanın "Kuşnir dəstəsi"nin üzvü Sergey Kulev olduğu üzə çıxıb. Uzun sürən məhkəmə prosesindən sonra Luqansk Apellyasiya Məhkəməsi 2003-cü ilin aprelində Sergey Kulevi ömürlük həbsə və əmlakının müsadirəsinə məhkum edib. 2005-ci ilin avqustunda Sergey Kulev Ukrayna Ali Məhkəməsinə məktub göndərərək əfv olunmasını xahiş etsə də, o, hələ də həbsdədir.
Xatirəsi
| ]
Xarici şəkil
Xatirə lövhəsi, Kiyev, Mejiqorskaya, küç.1
Xatirə lövhəsi, Киев, Suvorov, küç. 13
Xatirə lövhəsi, Zaporojye, Turgenyev, küç.
11 iyul 2005-ci ildə Vadim Getman ölümündən sonra Ukrayna Qəhrəmanı adına layiq görülüb (milli maliyyə sisteminin yaradılmasında, bank və pul-maliyyə bazarının formalaşmasında və inkişafında, səmərəli sosial sahədə Ukrayna dövlətinə müstəsna xidmətlərinə görə) və siyasi fəaliyyətlər.
12 iyul 2005-ci ildə Vadim Getmanın yaşadığı və öldürüldüyü Suvorov küçəsindəki 13 saylı evin fasadında onun şərəfinə xatirə lövhəsi qoyulmuşdur.
Kiyevdə Podildə Vadim Getmanın xatirə lövhəsi 2005-ci ildə Vadim Getmanın adı 1950-ci illərdə təhsil aldığı Kiyev Milli İqtisadiyyat Universitetinə verilmişdir.
19 aprel 2006 Kiyev şəhərindəki Sənaye küçəsinə Vadim Getmanın adı verildi.
Yelkənli regatta yarışı kuboku Vadim Getmanın adını daşıyır.
Zaporojye şəhərində onun yaşadığı evə xatirə lövhəsi vurulmuşdur.
Ukrayna SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin fəxri fərmanı.
"1996-cı ilin parlamentarisi" və "1997-ci ilin maliyyəçisi" mükafatları laureatı.
İstinadlar
| ]
"У него было два дня рождения: официальный, 11 июля, записанный в паспорте, и настоящий, 18 января, о котором знали только родственники и ближайшие друзья. Говорят, что дату рождения поменял ему отец в 1953 году, помогая сыну избежать призыва на войну в Корею".
"У К А З ПРЕЗИДЕНТА УКРАЇНИ Про присвоєння В. Гетьману звання Герой України". 25 aprel 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 mart 2024.
Охрану должны иметь только три человека в государстве… // Газета "Факты и комментарии"
"У этой страны стало меньше выбора". 15 noyabr 2005 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 mart 2024.
Центральна виборча комісія. Вибори народних депутатів України : 29.03.1998
"Кубок Вадима Гетьмана". 5 aprel 2007 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 aprel 2007.
"У К А З ПРЕЗИДЕНТА УКРАЇНИ Про нагородження Почесною відзнакою Президента України". 26 aprel 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 mart 2024.
Xarici keçidlər
| ]
Гетьман Вадим Петрович. (ukr.)
Вадим Гетьман — ЛІГА:Досье. Arxiv surəti 18 iyun 2010 tarixindən (Wayback Machine) saytında
Биография на официальном сайте Верховной рады Украины. Arxiv surəti 11 iyun 2012 tarixindən (Wayback Machine) saytında
Vikipediya azad ensiklopediya Vadim Getmanukr Vadim Petrovich GetmanUkrayna Milli Bankinin 2 ci rehberi24 mart 1992 26 yanvar 1993EvvelkiVladimr MatviyenkoSonrakiViktor YussenkoSexsi melumatlarDogum tarixi 12 iyul 1935 1935 07 12 Dogum yeri Snitin d Lubni rayonu d Xarkov vilayeti Ukrayna SSR SSRIVefat tarixi 22 aprel 1998 1998 04 22 62 yasinda Vefat yeri Kiyev UkraynaDefn yeri Baykovo qebiristanligiTehsili Vadim Getman adina Kiyev Milli Iqtisadiyyat UniversitetiFealiyyeti siyasetci iqtisadci bankir d bank meneceri d Elmi fealiyyetiElmi derecesi iqtisad elmleri namizediTeltifleri Vikianbarda elaqeli mediafayllar Vadim Petrovic Getman ukr Vadim Petrovich Getman 12 iyul 1935 Snitin d Xarkov vilayeti 22 aprel 1998 Kiyev Ukraynali sovet iqtisadci maliyyeci ve siyasetcisi Ukrayna Milli Bankinin ikinci rehberi 1992 1993 Ukrayna Qehremani 2005 mukafati laureati Heyati span Mektebi bitirdikden sonra universitetin cografiya fakultesine daxil olmaq ucun Kiyeve gede Vadim imtahanlari ela qiymetlerle verse de Universitete qebul olunmadi 1956 ci ilde Vadim Getman adina Kiyev Milli Iqtisadiyyat Universitetini bitirmis sonra Zaporojya vilayetinin muxtelif maliyye ve planlasdirma orqanlarinda calismisdir 1975 ci ilde Getman Ukrayna SSR Qiymetler uzre Dovlet Komitesi rehberinin birinci muavini teyin edilib 1987 ci ilde Ukrayna SSR Aqrar Senaye Bankinin 1990 ci ilden Ukrayna banki idare heyetinin rehberi olub SSRI nin dagilmasindan sonra Getman Ukrayna Aqroprombankinin Umumittifaq Bankindan ayrilmasina nail oldu ve bununla da Ukraynada ilk kommersiya bankini tesis etdi Milli valyutanin yaradilmasinin tesebbuskarlarindan biri olub Getman bu vezifede 1992 ci ilin martina qeder Ukrayna Milli Bankinin idare heyetinin rehberi secilene qeder qaldi 1993 cu ilde rehberi oldugu Ukrayna Banklararasi Valyuta Birjasinin UICE yaradilmasi ile mesgul olan Getman 1993 cu ilin yanvarinda kohne vezifesinden istefa verib Milli Bankin rehberi kimi onun varisi Viktor Yussenko olub Getman 1998 ci ilin aprelinde oldurulene qeder UICE Mubadile Komitesinin rehberi vezifesini tutub 1990 ci illerin evvellerinde Getman feal siyasetle mesgul olmaga baslayib 1990 ci ilde Uman 425 birmandatli secki dairesinden ikinci turda seslerin 90 10 i Ukrayna Ali Radasina xalq deputati secilib Onda Getman hele de Ukrayna Kommunist Partiyasinin uzvu idi 1994 cu ilin martinda kecirilen parlament seckilerinde Getman ikinci defe Ali Radaya deputat secildi bu defe ise Talnovski 426 birmandatli secki dairesinden birinci turda seslerin 50 97 faizi biteref olaraq secildi 1996 ci ilde namizedlik dissertasiyasini mudafie edib 1996 ci ilde ise Ilin Parlamentarisi 1997 ci ilde ise 1997 ci ilin maliyyecisi mukafatlari laureati olub General Aleksandr Skipalski Getmanin onu Viktor Yussenko ile tanisligini bele xatirlayir Bir defe Ali Radada menimle Ukraynanin geleceyi cemiyyetimize olke ucun gece gunduz calisacaq Prezidente ehtiyac olmasi barede sohbete basladi Vadim Getman Viktor Yussenkonu bele bir insan kimi gorurdu Skipalskinin fikrince Getmanin qetlinin en cox ehtimal olunan motivi onun siyasi ve maliyye fealiyyeti xususen de Viktor Yussenkoya aciq desteyi olub 1998 ci ilin martinda kecirilen parlament seckilerinde Getman yeniden 198 sayli birmandatli secki dairesinden kecmis Talnovski namizedliyini ireli surdu Lakin bu defe o cemi 21 85 ses toplayaraq qalibden 3 87 geri qalaraq meglub oldu Bu seckilerle bagli qalmaqal yasan Bele ki Getman 1997 ci ilin maliyyecisi mukafatina layiq goruldu Bu mukafatin ona teqdim edilmesi zamani onun secki dairesinin yerlesdiyi Cerkasi vilayetinde televiziya yayimi kesildi Getmanin esas reqibi ve son qalibi Ukrayna Informasiya nazirinin birinci muavini Mixail Onufriycuk idi Qetli span 1998 ci il aprelin 23 de Getman Kiyevde yasadigi binanin liftinde gullelenib Getman cangudenleri sevmirdi ve onlarin xidmetinden istifade etmirdi Qeyri resmi melumata gore o Ukrayna emlakinin ozellesdirilmesi ile bagli oldugu ve ozellesdirenlerin planlarini bilenlerden biri oldugu ucun oldurulub Onun qetlinde subheli bilinen sexs yalniz 2002 ci ilde saxlanilib Qetli toredenin 29 yasli Donbassdaki cinayetkar qruplasmanin Kusnir destesi nin uzvu Sergey Kulev oldugu uze cixib Uzun suren mehkeme prosesinden sonra Luqansk Apellyasiya Mehkemesi 2003 cu ilin aprelinde Sergey Kulevi omurluk hebse ve emlakinin musadiresine mehkum edib 2005 ci ilin avqustunda Sergey Kulev Ukrayna Ali Mehkemesine mektub gondererek efv olunmasini xahis etse de o hele de hebsdedir Xatiresi span Xarici sekilXatire lovhesi Kiyev Mejiqorskaya kuc 1Xatire lovhesi Kiev Suvorov kuc 13Xatire lovhesi Zaporojye Turgenyev kuc 11 iyul 2005 ci ilde Vadim Getman olumunden sonra Ukrayna Qehremani adina layiq gorulub milli maliyye sisteminin yaradilmasinda bank ve pul maliyye bazarinin formalasmasinda ve inkisafinda semereli sosial sahede Ukrayna dovletine mustesna xidmetlerine gore ve siyasi fealiyyetler 12 iyul 2005 ci ilde Vadim Getmanin yasadigi ve oldurulduyu Suvorov kucesindeki 13 sayli evin fasadinda onun serefine xatire lovhesi qoyulmusdur Kiyevde Podilde Vadim Getmanin xatire lovhesi 2005 ci ilde Vadim Getmanin adi 1950 ci illerde tehsil aldigi Kiyev Milli Iqtisadiyyat Universitetine verilmisdir 19 aprel 2006 Kiyev seherindeki Senaye kucesine Vadim Getmanin adi verildi Yelkenli regatta yarisi kuboku Vadim Getmanin adini dasiyir Zaporojye seherinde onun yasadigi eve xatire lovhesi vurulmusdur Mukafatlari span Ukrayna Qehremani 2005 mukafati olumunden sonra Seref Nisani ordeni ve medallari Ukrayna Prezidentinin fexri nisani 1995 Ukrayna SSR Ali Soveti Reyaset Heyetinin fexri fermani 1996 ci ilin parlamentarisi ve 1997 ci ilin maliyyecisi mukafatlari laureati Istinadlar span U nego bylo dva dnya rozhdeniya oficialnyj 11 iyulya zapisannyj v pasporte i nastoyashij 18 yanvarya o kotorom znali tolko rodstvenniki i blizhajshie druzya Govoryat chto datu rozhdeniya pomenyal emu otec v 1953 godu pomogaya synu izbezhat prizyva na vojnu v Koreyu U K A Z PREZIDENTA UKRAYiNI Pro prisvoyennya V Getmanu zvannya Geroj Ukrayini 25 aprel 2023 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 20 mart 2024 Ohranu dolzhny imet tolko tri cheloveka v gosudarstve Gazeta Fakty i kommentarii U etoj strany stalo menshe vybora 15 noyabr 2005 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 20 mart 2024 Centralna viborcha komisiya Vibori narodnih deputativ Ukrayini 29 03 1998 Kubok Vadima Getmana 5 aprel 2007 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2 aprel 2007 U K A Z PREZIDENTA UKRAYiNI Pro nagorodzhennya Pochesnoyu vidznakoyu Prezidenta Ukrayini 26 aprel 2023 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 20 mart 2024 Xarici kecidler span Getman Vadim Petrovich ukr Vadim Getman LIGA Dose Arxiv sureti 18 iyun 2010 tarixinden Wayback Machine saytinda Biografiya na oficialnom sajte Verhovnoj rady Ukrainy Arxiv sureti 11 iyun 2012 tarixinden Wayback Machine saytinda Ukrainskaya mezhbankovaya valyutnaya birzha Nacionalnyj bank Ukrainy Memorialnaya doska Getmanu Vadimu Petrovichu Lugetler ve ensiklopediyalarLiqa Dosye Muasir UkraynaSecere ve nekropolistikaFind a GraveNormativ yoxlamaGND 122391071 ISNI 0000000056975529 LCCN no97051195 LNB 000065629 NTA 162626541 NUKAT n97084066 SUDOC 118431374 VIAF 79463937 WorldCat VIAF 79463937 Kateqoriyalar 12 iyulda dogulanlar1935 ci ilde dogulanlarXarkov vilayetinde dogulanlar22 aprelde vefat edenler1998 ci ilde vefat edenler62 yasinda vefat edenlerKiyevde vefat edenlerBaykovo qebiristanliginda defn olunanlarUkrayna Qehremanlari Seref nisani ordeni ile teltif edilenlerUkrayna Prezidentinin fexri ferqlenme nisani ile teltif edilenlerElifba sirasina gore vezifeli sexslerUkrayna Ali Radasinin I cagiris deputatlariUkrayna Ali Radasinin II cagiris deputatlariVadim Getman adina Kiyev Milli Iqtisadiyyat Universitetinin mezunlariIqtisad elmleri namizedleri