Uzunsaplaq palıd
| Uzunsaplaq palıd | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Quercus pubescens | |||||||||||||||||
| Elmi təsnifat | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| Elmi adı | |||||||||||||||||
| Quercus pubescens | |||||||||||||||||
Ümumi yayılması
Qafqaz (Gürcüstan) və Qərbi Avropada təbii halda yayılmışdır.
Azərbaycanda yayılması:
Samur-Dəvəçi, Kür-Araz düzənliyi, Alazan-Əyriçay dərəsi, Lənkəran və Kür düzənliklərində rast gəlinir.
Statusu:
Azərbaycanın nadir bitkisidir. LC.
Bitdiyi yer:
Dağ yamaclarında qarışıq meşələrdə çay sahillərindən kə¬narda rast gəlinir.
Təbii ehtiyatı:
Arealı genişdir, ancaq fərdərin populyasiyada yerləşməsi seyrəkdir.
Bioloji xüsusiyyətləri:
Hündürlüyü 40 m olan geniş çətirli ağacdır. Yar-paqları qalın dərivıarı, uzunsov olub, kənarları oyuqvarı qeyri-bərabər də¬rin dilimlidir. Zoğları çılpaq, bozumtul-qəhvəyi rəngdədir. Yarpaqlarının uzunluğu 5-15 sm, eni 5-9 sm, tərs yumurtavarı, uzun-sov olub, uc tərəfdən sıxılmış (daralmış), dərivarı, bərk, üst tərəfdən tünd-yaşıl, çılpaq və ya nazik sıx tüklərlə örtülmüş, oturacaqdan çox da iri olmayan qulaqcığa malik olub, ürəkvarı və ya zəif pazvarıdır. Kənarları oyuqvarı qeyri-bərabər dərin dilimlidir Üç tərəfdən enli, küt, gödək, dilimli, hər tərəfdən 3-7, enli, küt, gödək və ya uzun, forma və ölçücə bir-birinə oxşamayan dilimlərə malikdir. Oyuqların arası yarpaqların eninə görə 1/4-dən 3/4-ə qədər çatır. Yarpaqların saplağı 0,5-1,5 sm uzun-luqdadır. Meyvələr 3-8 sm uzunluqda, yoğun saplaqlar üzərindədir. Qozalar 3-4 sm uzunluqda, dar silindr formalı, çanaqcıqlardan çölə çıxandır. Çanaqcıqlar kasa formalı, yoğun və dərindir. Pulcuqlar qısa, küt, enli üçbucaqşəkilli və ya dairəvi olub, çanaqcıqların ətrafına düzülmüşdür. Çanaqcıqlar və pulcuqlar sıx qonur tüklərlə örtülmüşdür. Çiçəkləməsi yarpaqlanma ilə birgə mart-aprel ayında başlayır. Qozası oktyabr-noyabr aylarında yetişir.
Çoxalması:
Təbiətdə toxumla çoxalır.
Təbii ehtiyatının dəyişilməsi səbəbləri:
Başlıca olaraq insan fəaliyyətidir.
Becərilməsi:
Mədəni şəraitdə becərilir.
Qəbul edilmiş qoruma tədbirləri:
Qəbul edilmiş qoruma tədbiri yoxdur.
Zəruri qoruma tədbirləri:
Azərbaycanın “Qırmızı Kitabı”na daxil edilməsi tövsiyə olunur.
Məlumat mənbələri:
- Деревья и кустарники СССР. т.2. 1951;
- Флора Азербайджана. т.3. 1952;
- Azərbaycanın ağac və kolları. II cild. 1964;
- Azərbaycanın “Qırmızı” və “Yaşıl Кitabları”na tövsiyə olunan bitki və bitki formasiyaları. 1996;
- Azərbaycanın “Qırmızı Kitabı”. 1989;
- Azər-baycan florasının konspekti. I-III cildlər. 2005; 2006; 2008;
- Naxçıvan Muxtar Respublikası florasının taksonomik spektri. 2008;
- Naxçıvan MR-nın flora müxtəlifliyi və onun nadir növlərinin qorunması. 2011.
- Tofiq Məmmədov, Elman İsgəndər, Tariyel Talıbov. "Azərbaycanın Nadir Ağac və kol bitkiləri", Bakı: "Elm", 2014, 380 səh.