Wikipedia
Unix utilitlərinin siyahısı
Aşağıdakı siyahı IEEE Std 1003.1-2008 tərəfindən Unix utilit kimi müəyyən edilib. Bu utilitlərinə Unix və *nix əməliyyat sistemlərinin çoxunda rast gəlmək mümkündür.
Siyahı
| Ad | Kateqoriya | İzah | İlk dəfə görünüb |
|---|---|---|---|
| admin | MKİS | MKİS fayllarının yaradılması və idarə edilməsi | |
| alias | Misc | aliasların təyin olunması və göstərilməsi | |
| ar | Misc | kitabxana arxivlərinin yaradılması və saxlanması (qorunması) | |
| asa | Mətn emalı | ||
| at | Proseslərin idarə edilməsi | komandaları (əmrləri) sonradan çağırmaq üçün | AT&T UNIX 7-ci versiyada |
| awk | Mətn emalı | Nümunələrin (pattern) axtarılması | AT&T UNIX 7-ci versiyada |
| basename | Fayl sistemi | yolun (path) kataloq (qovluq) olmayan hissəsini qaytarır | |
| batch | Proseslərin idarə edilməsi | Schedule commands to be executed in a batch növbəsində (queue) komandların çağrılması qrafikini hazırlamaq | |
| bc | Misc | İxtiyari-dəqiqlikdə riyazi dil | |
| bg | Proseslərin idarə edilməsi | İşlərin (job) arxa planda çağrılması | |
| c99 | C proqramlaşdırma | standard C-də yazılmış proqramların kompilyatoru | |
| cal | Misc | kalendarın çap edilməsi | AT&T UNIX 5-ci versiyada |
| cat | Fayl sistemi | Faylların çap edilməsi və birləşdirilməsi | AT&T UNIX 7-ci versiyada |
| cd | Fayl sistemi | Başqa kataloqa keçmək | |
| cflow | C proqramlaşdırma | C-dili üçün flowgraph yaratmaq | |
| chgrp | Fayl sistemi | Faylın daxil olduğu qrupu dəyişdirmək | |
| chmod | Fayl sistemi | Faylın istifadə hüquqlarını dəyişdirmək | AT&T UNIX 1-ci versiyada |
| chown | Fayl sistemi | Faylın sahibini dəyişdirmək | AT&T UNIX 1-ci versiyada |
| cksum | Fayl sistemi | Faylın checksumının və ölçüsünün yazılması | 4.4BSD |
| clear | Ekranı (terminalı) təmizləmək | ||
| cmp | Fayl sistemi | İki faylı müqayisə etmək | AT&T UNIX 1-ci versiyada |
| comm | Mətn emalı | İki faylın ortaq sətrlərinin seçmək və ya ləğv etmək | AT&T UNIX 4-cÜ versiyada |
| command | Shell proqramlaşdırma | Sadə komandanı çağırmaq | |
| compress | Fayl sistemi | Verilənləri (data) sıxmaq | 4.3BSD |
| cp | Fayl sistemi | Faylları kopyalamaq | AT&T UNIX 1-ci versiyada |
| crontab | Misc | Peryodik olaraq çalışan arxa plan işlərinin qrafikləşdirmək | |
| csplit | Mətn emalı | Tərkibinə görə faylları bölmək | PWB UNIX |
| ctags | C proqramlaşdırma | Faylın teqlərinin yaradılması | 3.0BSD |
| cut | Shell proqramlaşdırma | Fayıldan seçilmiş hissənin çıxardılması (kəsilməsi) | |
| cxref | C proqramlaşdırma | ||
| date | Misc | Tarix və vaxtı göstərmək | AT&T UNIX 1-ci versiyada |
| dd | Fayl sistemi | Faylı çevirmək (convert) və köçürmək | |
| delta | MKİS | ||
| df | Fayl sistemi | Boş disk sahəsini bildirir | AT&T UNIX 1-ci versiyada |
| diff | Mətn emalı | İki faylı müqayisə edir | |
| dirname | Fayl sistemi | Yolun (path) kataloq hissəsini qaytarır | |
| du | Fayl sistemi | Fayl sahəsinin istifadəsin müəyyənləşdirir | AT&T UNIX 1-ci versiyada |
| echo | Shell proqramlaşdırma | Arqumentlərin çıxışa yazılması | |
| ed | Mətn emalı | Standart mətn redaktoru | AT&T UNIX 1-ci versiyada |
| env | Misc | Mühitin təyin edilməsi | |
| ex | Mətn emalı | Mətn redaktoru | BSD |
| expand | Mətn emalı | Tabları boşluqlara çevririr | |
| expr | Shell proqramlaşdırma | Arqumentləri ifadə kimi qiymətləndirir | |
| false | Shell proqramlaşdırma | Yanlış (false) qiyməti qaytarır | |
| fc | Misc | Komandların tarixi siyahısını emal edir | |
| fg | Proseslərin idarə edilməsi | İşləri ön planda çağırır | |
| file | Fayl sistemi | Faylın tipini müəyyən edir | AT&T UNIX 7-ci versiyada |
| find | Fayl sistemi | Faylları tapır | AT&T UNIX 1-ci versiyada |
| fold | Mətn emalı | ||
| fort77 | FORTRAN77 proqramlaşdırma | FORTRAN kompilyatoru | |
| fuser | Proseslərin idarə edilməsi | ||
| gencat | Misc | Formatlaşdırılmış mesaj kataloqu yaradır | |
| get | MKİS | MKİS faylının versiyasını qaytarır | |
| getconf | Misc | Konfiqurasiya dəyərlərini qaytarır | |
| getopts | Shell proqramlaşdırma | ||
| grep | Misc | Nümunəyə görə mətni axtarır | |
| hash | Misc | hash bazasına giriş metodu | |
| head | Mətn emalı | Faylların ilk hissəni göstərir (kopyalayır) | PWB UNIX |
| iconv | Mətn emalı | ||
| id | Misc | İstifadəçinin id-ni qaytarır | 4.4BSD |
| ipcrm | Misc | ||
| ipcs | Misc | ||
| jobs | Proseslərin idarə edilməsi | Cari sesiyada işlərin statusunu göstərir | |
| join | Mətn emalı | İki nizamlanmış (sıralanmış) faylı ortaq sahəyə görə birləşdirir | |
| kill | Proseslərin idarə edilməsi | Siqnal və ya prosesi dayandırır | AT&T UNIX 3-cü versiyada |
| lex | C proqramlaşdırma | Leksik tapşırıqlar üçün proqramlar yaradır | |
| link | Fayl sistemi | Fayla sərt (hard) link yaradır | AT&T UNIX 1-ci versiyada |
| ln | Fayl sistemi | Faylları əlaqələndirir (link yaradır) | AT&T UNIX 1-ci versiyada |
| locale | Misc | ||
| localedef | Misc | ||
| logger | Shell proqramlaşdırma | mesajları loqlayır | |
| logname | Misc | İstifadəçi adını qaytarır | 4.4BSD |
| lp | AT&T UNIX 1-ci versiyada | Faylları printerə göndərir | |
| ls | Fayl sistemi | Kataloqun içindəkiləri siyahı şəklində göstərir | AT&T UNIX 1-ci versiyada |
| m4 | Misc | Macro proses | PWB UNIX |
| mailx | Misc | Mesajları emal edir | AT&T UNIX 1-ci versiyada |
| make | Proqramlaşdırma | Proqramlar qrupunun yenidən yaradılması (generasiyası), yenilənməsi və qorunması (maintain) | |
| man | Misc | Sistem dokumentasiyası | |
| mesg | Misc | Mesajların icazə və ya qadağası | AT&T UNIX 1-ci versiyada |
| mkdir | Fayl sistemi | Kataloq yaradır | AT&T UNIX 1-ci versiyada |
| mkfifo | Fayl sistemi | FIFO xüsus faylları yaradır | 4.4BSD |
| more | Mətn emalı | Səhifə-səhifə faylları göstərir | |
| mv | Fayl sistemi | Faylları köçürür (daşıyır) | AT&T UNIX 1-ci versiyada |
| newgrp | Misc | Yeni qrupa dəyişir | AT&T UNIX 1-ci versiyada |
| nice | Proseslərin idarə edilməsi | AT&T UNIX 4-cü versiyada | |
| nl | Mətn emalı | ||
| nm | C proqramlaşdırma | ||
| nohup | Proseslərin idarə edilməsi | ||
| od | Misc | Müxtəlif formatlarda faylların dumpının yaradılması | AT&T UNIX 1-ci versiyada |
| paste | Mətn emalı | Faylın uyğun sətrlərini birləşdirir | |
| patch | Mətn emalı | ||
| pathchk | Fayl sistemi | Yolun (path) adını yoxlayır | |
| pax | Misc | 4.4BSD | |
| pr | Mətn emalı | Faylları print edir | AT&T UNIX 1-ci versiyada |
| printf | Shell proqramlaşdırma | Formatlaşdırılmış çıxış yazır | 4.3BSD-Reno |
| prs | MKİS | MKİS faylını print edir | |
| ps | Proseslərin idarə edilməsi | Prosesin statusunu bildirir | AT&T UNIX 4-cü versiyada |
| pwd | Fayl sistemi | işlədiyin (cari olduğun yer) kataloqu qaytarır (çap edir) | |
| qalter | Batch Utilit | Batch işini dəyişdirir | |
| qdel | Batch Utilit | Batch işlərini silir | |
| qhold | Batch Utilit | Batch işlərini saxlayır | |
| qmove | Batch Utilit | Batch işlərini köçürür | |
| qmsg | Batch Utilit | Batch işlərinə mesaj göndərir | |
| qrerun | Batch Utilit | Batch işlərini yenidən çağırır | |
| qrls | Batch Utilit | Batch işlərini istifadəyə buraxır | |
| qselect | Batch Utilit | Batch işlərini seçir | |
| qsig | Batch Utilit | Batch işlərinə siqnal verir | |
| qstat | Batch Utilit | Batch işlərinin statusunu göstərir | |
| qsub | Batch Utilit | Script göndərmək | |
| read | Shell proqramlaşdırma | Standart girişdən sətri oxuyur | |
| renice | Proseslərin idarə edilməsi | 4.0BSD | |
| rm | Fayl sistemi | Kataloqun içindəkiləri silir | AT&T UNIX 1-ci versiyada |
| rmdel | MKİS | ||
| rmdir | Fayl sistemi | Kataloqları silir | AT&T UNIX 1-ci versiyada |
| sact | MKİS | Cari MKİS redaktələrini göstərir | |
| sed | Mətn emalı | Axın (stream) redaktoru | AT&T UNIX 1-ci versiyada |
| sh | Shell proqramlaşdırma | Shell | AT&T UNIX 7-ci versiyada |
| sleep | Shell proqramlaşdırma | Çağrılmanı intervallara görə dayandırır | AT&T UNIX 4-cü versiyada |
| sort | Mətn emalı | Faylları sıralayır (sort), birləşdirir | |
| split | Misc | Faylları hissələrə ayırır | AT&T UNIX 3-cü versiyada |
| strings | C proqramlaşdırma | Faylda çap edilə bilən sətrləri tapır | |
| strip | C proqramlaşdırma | Çağrıla bilən fayllarda lazımsız informasiyanı silir | |
| stty | Misc | Terminal üçün əlavələri təyin edir | |
| tabs | Misc | Terminalın tablarını təyin edir | PWB UNIX |
| tail | Mətn emalı | Faylın sonuncu hissəni göstərir (kopyalayır) | PWB UNIX |
| talk | Misc | Başqa istifadəçi ilə danışmaq | 4.2BSD |
| tee | Shell proqramlaşdırma | ||
| test | Shell proqramlaşdırma | İfadələri qiymətləndirir | |
| time | Proseslərin idarə edilməsi | Sadə komandaların vaxtını göstərir | AT&T UNIX 3-cü versiyada |
| touch | Fayl sistemi | Boş fayl yaradır | AT&T UNIX 7-ci versiyada |
| tput | Misc | System V | |
| tr | Mətn emalı | Simvolları tərcümə edir | AT&T UNIX 4-cü versiyada |
| true | Shell proqramlaşdırma | Doğru dəyəri qaytarır | |
| tsort | Mətn emalı | Topologiyaya görə sıralama | AT&T UNIX 7-ci versiyada |
| tty | Misc | İstifadəçinin terminalının adını qaytarır | AT&T UNIX 1-ci versiyada |
| type | Misc | ||
| ulimit | Misc | Faylın həcminin limitini qaytarır | |
| umask | Misc | ||
| unalias | Misc | Aliası silir | |
| uname | Misc | Sistemin adını qaytarır | PWB UNIX |
| uncompress | Misc | Sıxılmış veriləni (data) açır | 4.3BSD |
| unexpand | Mətn emalı | Boşluqları tablara çevirir | 3.0BSD |
| unget | MKİS | ||
| uniq | Mətn emalı | Faylda təkrarlanan sətrləri bildirir | AT&T UNIX 1-ci versiyada |
| unlink | Fayl sistemi | AT&T UNIX 1-ci versiyada | |
| uucp | Şəbəkə | Sistemdən sistemə kopyalayır | |
| uudecode | Şəbəkə | İkili (binary) faylı decode edir | 4.0BSD |
| uuencode | Şəbəkə | İkili (binary) faylı encode edir | 4.0BSD |
| uustat | Şəbəkə | ||
| uux | Proseslərin idarə edilməsi | Uzaqdan komandanın çağrılması | |
| val | MKİS | MKİS fayllarını təsdiq edir (validate) | |
| vi | Mətn emalı | Mətn redaktoru | BSD |
| wait | Proseslərin idarə edilməsi | Prosesin tamamlanmasını gözləyir | |
| wc | Mətn emalı | simvol, bayt, söz və ya sətrləri sayır | AT&T UNIX 1-ci versiyada |
| what | MKİS | MKİS fayllarını müəyyənləşdirir | |
| who | Sistem administratorluq | Sistemdə kimin olduğunu göstərir | AT&T UNIX 1-ci versiyada |
| write | Misc | Başqa istifadəçinin terminalına yazmaq | AT&T UNIX 1-ci versiyada |
| xargs | Shell proqramlaşdırma | PWB UNIX | |
| yacc | C proqramlaşdırma | Kompilyator | PWB UNIX |
| zcat | Mətn emalı |