Təteşle rayonu

Təteşle rayonu (başq. Тәтешле районы) — Rusiya Federasiyası, Başqırdıstan Respublikasının ərazisinə daxil olan inzibati rayon. İnzibati mərkəzi Yuxarı Təteşle kəndidir.

Təteşle rayonu
Bayraq^[d] Gerb
56°20′ şm. e. 55°51′ ş. u.
Ölkə	Rusiya
Tarixi və coğrafiyası
Yaradılıb	31 yanvar 1935
Sahəsi	1.376,16 km²
Əhalisi
Əhalisi	▼22.365 nəf. (1 yanvar 2019)
Rəsmi sayt
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Coğrafiyası

Rayon Başqırdıstanın şimal hissəsində, Perm vilayəti ilə sərhəddə yerləşir. 1935-ci ildə qurulan rayonun ərazisi 1376 km²-dir.

Rayonun ərazisi Pribelskaya təpəli düzənliyi daxilindədir. İqlimi mülayim kontinental, rütubətlidir. Rayonun şərq kənarından Bıstrı Tanıl çayı, şimal-qərbdən isə Arey çayı ilə axır. Açıq boz meşə torpaqları 51,6 min ha (rayonun 37%) ərazisini əhatə edən enliyarpaqlı və iynəyarpaqlı meşələr üstünlük təşkil edir. Faydalı qazıntıları neft, kərpic gili, qum yataqları ilə təmsil olunur.

Tarixi

31 yanvar 1935-ci ildə Yanaul və Baltas rayonlarının bir hissəsindən meydana gəlir. 1 fevral 1963-cü ildə ləğv edilir və Yanaul rayonua birləşdirilir. 30 dekabr 1966-cı ildə yenidən bərpa edilir.

Rayonun mövcud olduğu ilk aylarda partiya və sovet orqanları quruluir. 24 fevral 1935-ci ildə tatar dilində regional qəzet və həmin ilin oktyabrın 1-dən udmurt dilində başqa bir qəzet nəşr olunmağa başlayır.

Əhalisi

Rusiya İqtisadi İnkişaf Nazirliyinin proqnozuna görə:

2024 - 21,32 min nəfər.

2035 - 18,04 min nəfər.

Milli tərkib

2010-cu il Ümumrusiya siyahıyaalmasına görə: başqırdlar - 60,1 %, udmurdlar - 21,5 %, tatarlar - 14,9 %, ruslar - 1,9 %, maerilər — 1,3 %, digər millətlərdən olanlar - 0,3 %. 2010-cu il siyahıyaalmasına görə əhalinin 62,8% -i üçün ana dili tatar, 21.1% udmurt, 11.5% başqırd, 3.1% rus və 1.2% maridir.

Yerli özünü idarəetmə

Təteşle rayonu ərazisinə 14 kənd inzibati vahidliyinə ümumilikdə 75 yaşayış məntəqəsi daxildir.

Sosial sfera

Rayonda 53 ümumtəhsil məktəbi, o cümlədən 16 orta, 26 kütləvi kitabxana, 51 klub müəssisəsi, mərkəzi rayon və 2 kənd xəstəxanası fəaliyyət göstərir. Tatar dilində - "Tәтəşле хәбәрләре" , udmurt dilində "Oşmes" qəzetlər nəşr olunur.

İqtisadiyyat

Rayonda kənd təsərrüfatı inkişaf etmişdir. Kənd təsərrüfatına yararlı torpaqların sahəsi 75,4 min ha-dır (rayon ərazisinin 54,7% -i):əkin sahələri - 60,9 min ha, biçənək sahələri - 1.7 min ha, otlaqlar - 12.6 min ha. Kənd təsərrüfatının əsas ixtisaslaşma sahəsi: maldarlıq və taxılçılıq. Rayon ərazisində respublikada 4000 başlıq böyük mal-qara yemləmə kompleksi var.

İstinadlar

1. Численность населения муниципальных образований Республики Башкортостан. 2019. səh. 62.
2. Стратегия пространственного развития Российской Федерации на период до 2025 года (проект)
3. "Итоги Всероссийской переписи населения по Республике Башкортостан. Т.5" (pdf). Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республике Башкортостан. 2013-03-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-08-20.
4. Итоги переписи населения 2010 года.^{[ölü keçid]}
5. Закон Республики Башкортостан от 20.04.2005 № 178-з (ред. от 01.06.2015) «Об административно-территориальном устройстве Республики Башкортостан»
6. Постановление Правительства Республики Башкортостан от 29.12.2006 № 391 (ред. от 09.02.2015) «Об утверждении реестра административно-территориальных единиц и населённых пунктов Республики Башкортостан»