Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tənbəki üsyanı — 9 mart 1891-ci ildə Nasirəddin şah Qacarın hakimiyyətinə qarşı xalq çıxışı.
Tarixi
1891-ci il Nasirəddin şah Qacar bütün İranda tütün almaq, satmaq və emal etmək üçün ingilislərə verilməsi barədə müqavilə imzalayır və bunun müqabilində şirkət əldə edəcəyi qazancdan ildə İran hökumətinə cüzi bir məbləği — 15 min funt sterlinqi ödəməyi öhdəsinə götürürdü. İranın bir çox mühüm şəhərlərində şirkətə məxsus idarələr təşkil edən ingilislər Hindistandan və digər müstəmləkə ölkələrindən işçi, qulluqçu adı ilə dəstə-dəstə öz təbəələrini gətirməyə başladılar ki, bu da həmin sahədə çalışan sahibkar, tacir, kəndli, sənətkar və fəhlələr arasında həyəcanın artmasına səbəb oldu, heç kəs öz tütün və tənbəkisini ingilislərə satmağa razı olmadı. Buna cavab olaraq 1891-ci ilin ortalarında ingilis şirkəti İran hökumətinin razılığı ilə tütün alverinin və emalının yalnız bu şirkətə məxsus olduğunu bildirdi. Buna cavab olaraq, 1891-ci il avqustun 19-da Təbriz əhalisinin böyük əksəriyyətinin imzası ilə şaha göndərilən petisiyada tütün və tənbəki inhisarının ləğv edilməsi tələb olundu. Təbriz bazarı bağlandı, 20 min adam silahlanaraq hərəkata qarşı baş verə biləcək hər hansı hadisəyə müqavimət göstərmək üçün hazır vəziyyətdə dayandı.
Təbrizin ardınca Şiraz, İsfahan və Məşhəddə şirkətə qarşı kəskin çıxışlar baş verdi. Tehranın özündə inhisarın ləğv edilməsi tələbi ilə əhali 1892-ci il yanvarın 4-də şah sarayına hücum etdi. Bütün bunlar şahı məcbur etdi ki, 1892-ci il yanvarın 5-də bağlanmış müqavilənin ləğv olunduğunu rəsmən elan etsin. İrana gəlmiş ingilis məmurları ölkəni tərk etməyə məcbur oldular. İranda ilk antiimperialist çıxış olan bu hərəkatda Cənubi Azərbaycanın ticarət burjuaziyası, sənətkarlar, ruhanilər, digər təbəqələrin nümayəndələri nəinki iştirak edirdilər, amma aparıcı rol oynayırdılar. Xarici kapitalın və yerli irtica qüvvələrinin ağalığına qarşı çevrilmiş "Tənbəki üsyanı" İranda və Cənubi Azərbaycanda milli-azadlıq hərəkatının ilk və çox təsirli mərhələsini təşkil etmiş və xalqın siyasi, milli şüurunun oyanmasına və formalaşmasına güclü təkan vermişdi.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Tenbeki usyani 9 mart 1891 ci ilde Nasireddin sah Qacarin hakimiyyetine qarsi xalq cixisi Tarixi1891 ci il Nasireddin sah Qacar butun Iranda tutun almaq satmaq ve emal etmek ucun ingilislere verilmesi barede muqavile imzalayir ve bunun muqabilinde sirket elde edeceyi qazancdan ilde Iran hokumetine cuzi bir meblegi 15 min funt sterlinqi odemeyi ohdesine gotururdu Iranin bir cox muhum seherlerinde sirkete mexsus idareler teskil eden ingilisler Hindistandan ve diger mustemleke olkelerinden isci qulluqcu adi ile deste deste oz tebeelerini getirmeye basladilar ki bu da hemin sahede calisan sahibkar tacir kendli senetkar ve fehleler arasinda heyecanin artmasina sebeb oldu hec kes oz tutun ve tenbekisini ingilislere satmaga razi olmadi Buna cavab olaraq 1891 ci ilin ortalarinda ingilis sirketi Iran hokumetinin raziligi ile tutun alverinin ve emalinin yalniz bu sirkete mexsus oldugunu bildirdi Buna cavab olaraq 1891 ci il avqustun 19 da Tebriz ehalisinin boyuk ekseriyyetinin imzasi ile saha gonderilen petisiyada tutun ve tenbeki inhisarinin legv edilmesi teleb olundu Tebriz bazari baglandi 20 min adam silahlanaraq herekata qarsi bas vere bilecek her hansi hadiseye muqavimet gostermek ucun hazir veziyyetde dayandi Tebrizin ardinca Siraz Isfahan ve Meshedde sirkete qarsi keskin cixislar bas verdi Tehranin ozunde inhisarin legv edilmesi telebi ile ehali 1892 ci il yanvarin 4 de sah sarayina hucum etdi Butun bunlar sahi mecbur etdi ki 1892 ci il yanvarin 5 de baglanmis muqavilenin legv olundugunu resmen elan etsin Irana gelmis ingilis memurlari olkeni terk etmeye mecbur oldular Iranda ilk antiimperialist cixis olan bu herekatda Cenubi Azerbaycanin ticaret burjuaziyasi senetkarlar ruhaniler diger tebeqelerin numayendeleri neinki istirak edirdiler amma aparici rol oynayirdilar Xarici kapitalin ve yerli irtica quvvelerinin agaligina qarsi cevrilmis Tenbeki usyani Iranda ve Cenubi Azerbaycanda milli azadliq herekatinin ilk ve cox tesirli merhelesini teskil etmis ve xalqin siyasi milli suurunun oyanmasina ve formalasmasina guclu tekan vermisdi Hemcinin baxNasireddin sah Qacar Mirze Mehemmedhesen Sirazi