fbpx
Wikipedia

Türkmənistan iqtisadiyyatı

September 18, 2021

Türkmənistan iqtisadiyatı

–ÜDM (2012 ilə olan) AQP (Alıcılıq qabiliyəti pariteti) görə dünyanın 97 iqtisadiyatıdır. Türkmənistanın nominal ÜDM 2012 il üçün $ 33, 47 mlrd., AQP yə görə $47,55 təşkil edir. Türkmənistan iqtisadiyatının əsasını təbii qaz təşkil edir ki, ölkənin gəlirinin çoxusu onun ixracı hesabına başa gəlir. Kənd təsərufatı ölkə əhalisinin yarısından çoxu üçün dolanışıq vasitələri qaynağıdır. Türkmənistanın dünyanın 10 ən böyük pambığ istehsalçısı sırasına daxildir ki, onun yetişdirilməsi üçün ayrılan ərazi ölkənin suvarılan torpaqlarının təxminən yarısını təşkil edir. Türkmənistan neft – qaz yataqları.

1990 ildə Türkmənistan 90 mlrd. kub metr qaz hasil edirdi, və bu həcmin 75%çoxu ittifaq cumhuriyətlərinə ötürülürdü. Baxmayaraq ki Türkmənistan qazı SSRİ nin hasil etdiyi qazın 12,5% təşkil edirdi, türkmən qazı Ukrayna, Qırğızıstan, Tcikistanın qaz təminatında mühüm rol oynayırdı. 2011 il oktyabrın 1 olan vəziyətə görə ölkənin ümümi qeoloji əhtiyatları 71,21 mlrd. ton şərti yanacaq kimi dəyərləndirilir ki, bunun 53,01 mlrd. tonu – quruda olan ehtiyat qaynaqların, 18,2 mlrd. ton isə - dəniz şelfinə aid ehtiyat qaynaqların payıdır. Bununla belə sübut olunmuş qaz ehtiyatlar 25,213 trln. kub-metr.təşkil edir.

Ancaq “Türkmənqaz” dövlət konserni 30 çox qaz və qazkondensat yatağla işləyir ki, bunlardan Dövlətabad, Kərpicli, Qaraşsızlayanın 10 illiyi, Qazlıtəpə, Baqaca, Qarabi, Qurrukbil, mərkəzi Qaraqumda yatağlar qrupu və sair. 2030 ilə qədər, Türkmənistan neft-qaz sənayesinin inkişafı proqramına görə, qaz hasilatı 250 mlrd. kub-metrə qədər, neft 110 mln.tona qədər artırılmalıdır. Həmçin qaz ixracı 180 mlrd. kub-metrə çatdırılmalıdır.

Quruda olan karbohidregenlərin işlənməsi əsasən türkmən dövlət konsernləri(“Türkmənneft”,”Türkmənqaz”,”Türkmənqeoloqiy”) tərəfindən həyata keçiriləcək, əsas xarici investisiyalar isə şelfdə işlənəcək. Türkmənistan hökuməti Xəzərin türkmən sektorunun lisenziyalaşması proqramını təsdiq edib ki, orada karbihedrogenlərin kəşfiyatı və hasilatı üçün 32 blok qeyd edilib. Bu gün(2012) Türkmənistanda qaz hasilatının həcmi 75 mlrd. kub-metrdən çox təşkil edir – ixracın 60 mlrd.kub-metr.

Qaza nisbətən ölkənin neft hasilatı olduqca azdır. İldə 10 mln. ton. Neftin bir hissəsi 1,5 mln ton ildə) Bakı-Ceyhan boru kəməri ilə ixrac edilir.

Elektroenerqetika

Türkmənistan elekrik stansiyalarının 2013 ilə təsdiq olunmuş gücü 4104 meqavat təşkil edir. Türkmən elektrik enerjisinin İrana və Əfqanıstana ixracı 2012 ilin yekunlarına görə 2713 meqavat təşkil edir.

Tekstil. Bu gün yeniləşdirilmiş və yeni tekstil müəssisələrinin ümumi gücü 135 min ton lif-pambıq təşkil edir. Dövlət səhmdar “Türkmənxalı” korporasiyası 10 bədii xalçaçılıq müəssisəsini birləşdirir, onların 100 xalçaçılıq sahəsi və sexi var, pambıq xammalından istehsal olunan məmulatlar: platel, jakkar, velvet, məxmər, batist, mitkal, portyer və başqaları. Kimya sənayesi.

Türkmənistanda mirabilit, daş duz, qlauber, mətbəx, kalium duzu, ozokerit, yod, brom, sulfat, natrium və başqa, kimya sənayesində kütləvi istifadə olunan, madələr var. Ölkənin kimya sənayesinin flaqmanları Türkmənabad kimya zavodu, Maraxdakı mineral kübrə zavodu, Qaurdaq kükürd zavodu, Bekdaş kimya kombinatı, Çələkəndəki kimya zavodlarıdır. 2014 ilə qədər Marı şəhərində ammiak və karbamid istehsal edən zavodlar komplekslərinin tikintisinin bitirilməsi planlaşdırılır. İllik karbamid istehsalı 640 min ton təşkil edəcək. Tikinti $1 mlrd. ba.a gələcək və yapon investorları tərəfindən aparılacaq.

Metallurqiya sənayesi

2009 ildə Ovdantəpədə ölkədə, tikintiyə (prokata, armatur, bucaq, şveller )hesablanmış ilk metalurji zavodu fəaliyətə başladı. 160 min ton prokat istehsal gücü olan Türkiyə şirkətləri konsorsiumu tərəfindən tikilmişdir. Tikinti 64, 5 mln. ABŞ dollara dəyərləndirilir. Polad metal qırıntıdan ya da gətirilmə yarımfabrikatdan əridilir. Gəmiqayırma.

2012 ilin mayında Dövlət dəniz və çay xidməti öz hesabına alman “İnros, Lacker AG” şirkəti ilə gəmi təmiri və qayırması zavodunun tikintisi üçün texniki məsləhət xidmətləri anlaşması bağlanıb. İlk sex artıq sınaqdan çıxıb. Orada qəmi –təmiri və kiçik aztonnajlı gəmilərin yığımı keçirilir. Türkiyənin “Dearsan Gəmi İnsaat San. A. Ş. Gülhan Den. Tic Ltd Sti.” Ilə Türkmənbaşı limanında 320 nəfərlik yüksəksürətli gəminin tikintisi üçün anlaşma bağlanıb.

September 18, 2021
türkmənistan, iqtisadiyyatı, məqaləni, vikiləşdirmək, lazımdır, lütfən, məqaləni, ümumvikipediya, redaktə, qaydalarına, uyğun, şəkildə, tərtib, edin, türkmənistan, iqtisadiyatı, üdm, 2012, ilə, olan, alıcılıq, qabiliyəti, pariteti, görə, dünyanın, iqtisadiyatı. Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Turkmenistan iqtisadiyati UDM 2012 ile olan AQP Aliciliq qabiliyeti pariteti gore dunyanin 97 iqtisadiyatidir Turkmenistanin nominal UDM 2012 il ucun 33 47 mlrd AQP ye gore 47 55 teskil edir Turkmenistan iqtisadiyatinin esasini tebii qaz teskil edir ki olkenin gelirinin coxusu onun ixraci hesabina basa gelir Kend teserufati olke ehalisinin yarisindan coxu ucun dolanisiq vasiteleri qaynagidir Turkmenistanin dunyanin 10 en boyuk pambig istehsalcisi sirasina daxildir ki onun yetisdirilmesi ucun ayrilan erazi olkenin suvarilan torpaqlarinin texminen yarisini teskil edir Turkmenistan neft qaz yataqlari 1990 ilde Turkmenistan 90 mlrd kub metr qaz hasil edirdi ve bu hecmin 75 coxu ittifaq cumhuriyetlerine oturulurdu Baxmayaraq ki Turkmenistan qazi SSRI nin hasil etdiyi qazin 12 5 teskil edirdi turkmen qazi Ukrayna Qirgizistan Tcikistanin qaz teminatinda muhum rol oynayirdi 2011 il oktyabrin 1 olan veziyete gore olkenin umumi qeoloji ehtiyatlari 71 21 mlrd ton serti yanacaq kimi deyerlendirilir ki bunun 53 01 mlrd tonu quruda olan ehtiyat qaynaqlarin 18 2 mlrd ton ise deniz selfine aid ehtiyat qaynaqlarin payidir Bununla bele subut olunmus qaz ehtiyatlar 25 213 trln kub metr teskil edir Ancaq Turkmenqaz dovlet konserni 30 cox qaz ve qazkondensat yatagla isleyir ki bunlardan Dovletabad Kerpicli Qarassizlayanin 10 illiyi Qazlitepe Baqaca Qarabi Qurrukbil merkezi Qaraqumda yataglar qrupu ve sair 2030 ile qeder Turkmenistan neft qaz senayesinin inkisafi proqramina gore qaz hasilati 250 mlrd kub metre qeder neft 110 mln tona qeder artirilmalidir Hemcin qaz ixraci 180 mlrd kub metre catdirilmalidir Quruda olan karbohidregenlerin islenmesi esasen turkmen dovlet konsernleri Turkmenneft Turkmenqaz Turkmenqeoloqiy terefinden heyata kecirilecek esas xarici investisiyalar ise selfde islenecek Turkmenistan hokumeti Xezerin turkmen sektorunun lisenziyalasmasi proqramini tesdiq edib ki orada karbihedrogenlerin kesfiyati ve hasilati ucun 32 blok qeyd edilib Bu gun 2012 Turkmenistanda qaz hasilatinin hecmi 75 mlrd kub metrden cox teskil edir ixracin 60 mlrd kub metr Qaza nisbeten olkenin neft hasilati olduqca azdir Ilde 10 mln ton Neftin bir hissesi 1 5 mln ton ilde Baki Ceyhan boru kemeri ile ixrac edilir ElektroenerqetikaTurkmenistan elekrik stansiyalarinin 2013 ile tesdiq olunmus gucu 4104 meqavat teskil edir Turkmen elektrik enerjisinin Irana ve Efqanistana ixraci 2012 ilin yekunlarina gore 2713 meqavat teskil edir Tekstil Bu gun yenilesdirilmis ve yeni tekstil muessiselerinin umumi gucu 135 min ton lif pambiq teskil edir Dovlet sehmdar Turkmenxali korporasiyasi 10 bedii xalcaciliq muessisesini birlesdirir onlarin 100 xalcaciliq sahesi ve sexi var pambiq xammalindan istehsal olunan memulatlar platel jakkar velvet mexmer batist mitkal portyer ve basqalari Kimya senayesi Turkmenistanda mirabilit das duz qlauber metbex kalium duzu ozokerit yod brom sulfat natrium ve basqa kimya senayesinde kutlevi istifade olunan madeler var Olkenin kimya senayesinin flaqmanlari Turkmenabad kimya zavodu Maraxdaki mineral kubre zavodu Qaurdaq kukurd zavodu Bekdas kimya kombinati Celekendeki kimya zavodlaridir 2014 ile qeder Mari seherinde ammiak ve karbamid istehsal eden zavodlar komplekslerinin tikintisinin bitirilmesi planlasdirilir Illik karbamid istehsali 640 min ton teskil edecek Tikinti 1 mlrd ba a gelecek ve yapon investorlari terefinden aparilacaq Metallurqiya senayesi2009 ilde Ovdantepede olkede tikintiye prokata armatur bucaq sveller hesablanmis ilk metalurji zavodu fealiyete basladi 160 min ton prokat istehsal gucu olan Turkiye sirketleri konsorsiumu terefinden tikilmisdir Tikinti 64 5 mln ABS dollara deyerlendirilir Polad metal qirintidan ya da getirilme yarimfabrikatdan eridilir Gemiqayirma 2012 ilin mayinda Dovlet deniz ve cay xidmeti oz hesabina alman Inros Lacker AG sirketi ile gemi temiri ve qayirmasi zavodunun tikintisi ucun texniki meslehet xidmetleri anlasmasi baglanib Ilk sex artiq sinaqdan cixib Orada qemi temiri ve kicik aztonnajli gemilerin yigimi kecirilir Turkiyenin Dearsan Gemi Insaat San A S Gulhan Den Tic Ltd Sti Ile Turkmenbasi limaninda 320 neferlik yukseksuretli geminin tikintisi ucun anlasma baglanib Menbe https az wikipedia org w index php title Turkmenistan iqtisadiyyati amp oldid 5044850, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.