Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Türkiyə Böyük Millət Məclisi (türk. Türkiye Büyük Millet Meclisi) və ya TBMM — Türkiyə Respublikasının 23 aprel 1920-ci ildə qurulan qanunvericilik orqanı. Türkiyə Konstitusiyasının 108-ci maddəsinə görə, qanunvericilik səlahiyyəti Türk Milləti adından TBMM Millət vəkili ümumi seçkiləri, beş ildə bir, sərbəst, bərabər, tək dərəcəli, ümumi səs əsaslarına görə, məhkəmə orqanlarının ümumi rəhbərlik və nəzarəti altında həyata keçirilir. Türkiyə Böyük Millət Məclisinin üzvləri seçildiyi dövrdə toxunulmazlıq statusuna malikdirlər.
| Türkiyə Böyük Millət Məclisi | |
|---|---|
| Türkiye Büyük Millet Meclisi | |
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Qısaltma adı | TBMM, GNAT |
| Növü | təkpalatalı parlament |
| Təsis tarixi | 23 aprel 1920 |
| Əvvəlki orqan | Məclis-i Məbusan |
| İdarə heyəti | |
| Sədr | , 7 iyun 2023 tarixindən |
| Quruluşu | |
| Üzvlərin sayı | 600 |
 | |
| Siyasi partiyalar | Hökumət (266)
Hökumətə dəstək (55) Müxalifət (266)
Bitərəf (7)
Vakant (7)
|
| Seçkilər | |
| Səsvermə sistemi | proporsional |
| Sonuncu seçkilər | 14 may 2023 |
| Məclis zalı | |
 {{{konfrans zalı}}} | |
| Sayt | |
| tbmm.gov.tr | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Hazırda təsisçi güc olan Türkiyə Böyük Millət Məclisi digər konstitusyon dövlət orqanlarından üstün deyil. Qanunvericilik hakimiyyəti qanun qəbul etmək səlahiyyətidir. Qanunlar Konstitusiyaya zidd ola bilməz. Türkiyə Böyük Millət Məclisinin Konstitusiyaya dəyişiklik etmək səlahiyyəti olsa da, bu səlahiyyət Konstitusiyanın Preambulasında yer alan anlayışa uyğun olaraq və Konstitusiya bütövlüyünə uyğun hərəkət etməklə və yalnız bu çərçivədə Konstitusiyaya dəyişiklik etməklə məhdudlaşır.
Konstitusiyanın 6-cı maddəsində deyilir ki, “Güfünü Konstitusiyadan almayan heç bir şəxs və ya orqan dövlətin səlahiyyətlərini həyata keçirə bilməz”heç bir səlahiyyətə malik deyildir.
Konstitusiyaya sədaqət andı içmiş millət vəkilləri və ya partiyalar tərəfindən edilən bu cəhdlər, səlahiyyət həddini aşmaq və səlahiyyəti qəsb etmək cəhdi baxımından cinayət sayılır və bu, millət vəkillərinin legitimliyini şübhə altına alır və qanunu dəyişdirməyə cəhdlə nəticələnə bilər. Konstitusiya Məhkəməsi qanuna və Konstitusiyaya edilən dəyişikliklərin Konstitusiyaya zidd olub-olmamasına nəzarət edir ki, bu da xalqın suveren hüquqlarını da qoruyan sosial müqavilədir.
Konstitusiyada deyilir ki, millətin suveren səlahiyyətlərinin hakimiyyət bölgüsü prinsipi əsasında verilməsi dövlət orqanları arasında üstünlük dərəcələri deyil, müəyyən dövlət səlahiyyət və vəzifələrindən istifadə etməklə məhdudlaşan sivil əmək bölgüsü və əməkdaşlıq deməkdir, Üstünlüyün yalnız Konstitusiyada və qanunlarda olduğu qeyd olunur.
Konstitusiyanın 108-ci maddəsinə əsasən, Türkiyə Böyük Millət Məclisinin qanunvericilik səlahiyyətinə malik millət vəkili üçün ümumi seçkilər hər beş ildən bir azad, bərabər, tək mərhələli ümumi seçki hüququ prinsiplərinə uyğun olaraq, ümumi məhkəmə orqanlarına rəhbərlik və nəzarət. Millət vəkili seçilən namizədlər konstitusiyaya əməl edəcəkləri üçün türk milləti qarşısında şərəf və ləyaqətlərinə and içərək 5 il müddətinə Türkiyə Böyük Millət Məclisinin üzvü (deputat) olmaq hüququ qazanırlar. Türkiyə Böyük Millət Məclisinin üzvləri (millət vəkilləri) qanunvericilik toxunulmazlığına malikdirlər.
Qeydlər
- Yaşıllar və Sol Gələcək Partiyası siyahısından Sosial Azadlıq Partiyası sədri millət vəkili seçilmişdir. O, partiyasına dönməmişdir.
- 10 millət vəkili Səadət Partiyası ilə ortaq fraksiya qurmaq üçün Səadət Partiyası sıralarına qatılmışdır. Cümhuriyyət Xalq Partiyasından da 1 deputat fraksiyanın mövcudiyyəti üçün müvəqqəti olarak fraksiyaya qatılmışdır.
İstinadlar
Xarici keçidlər
 | Türkiyə ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Turkiye Boyuk Millet Meclisi turk Turkiye Buyuk Millet Meclisi ve ya TBMM Turkiye Respublikasinin 23 aprel 1920 ci ilde qurulan qanunvericilik orqani Turkiye Konstitusiyasinin 108 ci maddesine gore qanunvericilik selahiyyeti Turk Milleti adindan TBMM Millet vekili umumi seckileri bes ilde bir serbest beraber tek dereceli umumi ses esaslarina gore mehkeme orqanlarinin umumi rehberlik ve nezareti altinda heyata kecirilir Turkiye Boyuk Millet Meclisinin uzvleri secildiyi dovrde toxunulmazliq statusuna malikdirler Turkiye Boyuk Millet MeclisiTurkiye Buyuk Millet MeclisiUmumi melumatlarQisaltma adi TBMM GNATNovu tekpalatali parlamentTesis tarixi 23 aprel 1920Evvelki orqan Meclis i MebusanIdare heyetiSedr 7 iyun 2023 tarixindenQurulusuUzvlerin sayi 600Siyasi partiyalar Hokumet 266 AK Partiya 266 Hokumete destek 55 MHP 50 HUDAPAR 4 DSP 1 Muxalifet 266 CXP 128 DEM Partiya 57 IYI Partiya 31 SAADET 20 DEVA 15 YRP 4 TIP 4 DP 3 EMEP 2 DBP 2 Biteref 7 Biteref 7 Vakant 7 Vakant 7 SeckilerSesverme sistemi proporsionalSonuncu seckiler 14 may 2023Meclis zali konfrans zali Sayttbmm gov tr Vikianbarda elaqeli mediafayllar Hazirda tesisci guc olan Turkiye Boyuk Millet Meclisi diger konstitusyon dovlet orqanlarindan ustun deyil Qanunvericilik hakimiyyeti qanun qebul etmek selahiyyetidir Qanunlar Konstitusiyaya zidd ola bilmez Turkiye Boyuk Millet Meclisinin Konstitusiyaya deyisiklik etmek selahiyyeti olsa da bu selahiyyet Konstitusiyanin Preambulasinda yer alan anlayisa uygun olaraq ve Konstitusiya butovluyune uygun hereket etmekle ve yalniz bu cercivede Konstitusiyaya deyisiklik etmekle mehdudlasir Konstitusiyanin 6 ci maddesinde deyilir ki Gufunu Konstitusiyadan almayan hec bir sexs ve ya orqan dovletin selahiyyetlerini heyata kecire bilmez hec bir selahiyyete malik deyildir Konstitusiyaya sedaqet andi icmis millet vekilleri ve ya partiyalar terefinden edilen bu cehdler selahiyyet heddini asmaq ve selahiyyeti qesb etmek cehdi baximindan cinayet sayilir ve bu millet vekillerinin legitimliyini subhe altina alir ve qanunu deyisdirmeye cehdle neticelene biler Konstitusiya Mehkemesi qanuna ve Konstitusiyaya edilen deyisikliklerin Konstitusiyaya zidd olub olmamasina nezaret edir ki bu da xalqin suveren huquqlarini da qoruyan sosial muqaviledir Konstitusiyada deyilir ki milletin suveren selahiyyetlerinin hakimiyyet bolgusu prinsipi esasinda verilmesi dovlet orqanlari arasinda ustunluk dereceleri deyil mueyyen dovlet selahiyyet ve vezifelerinden istifade etmekle mehdudlasan sivil emek bolgusu ve emekdasliq demekdir Ustunluyun yalniz Konstitusiyada ve qanunlarda oldugu qeyd olunur Konstitusiyanin 108 ci maddesine esasen Turkiye Boyuk Millet Meclisinin qanunvericilik selahiyyetine malik millet vekili ucun umumi seckiler her bes ilden bir azad beraber tek merheleli umumi secki huququ prinsiplerine uygun olaraq umumi mehkeme orqanlarina rehberlik ve nezaret Millet vekili secilen namizedler konstitusiyaya emel edecekleri ucun turk milleti qarsisinda seref ve leyaqetlerine and icerek 5 il muddetine Turkiye Boyuk Millet Meclisinin uzvu deputat olmaq huququ qazanirlar Turkiye Boyuk Millet Meclisinin uzvleri millet vekilleri qanunvericilik toxunulmazligina malikdirler QeydlerYasillar ve Sol Gelecek Partiyasi siyahisindan Sosial Azadliq Partiyasi sedri millet vekili secilmisdir O partiyasina donmemisdir 10 millet vekili Seadet Partiyasi ile ortaq fraksiya qurmaq ucun Seadet Partiyasi siralarina qatilmisdir Cumhuriyyet Xalq Partiyasindan da 1 deputat fraksiyanin movcudiyyeti ucun muveqqeti olarak fraksiyaya qatilmisdir Istinadlarhttps www mevzuat gov tr mevzuatmetin 1 5 2709 pdf cite web url Xarici kecidler Turkiye ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin