Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tükcüklüçiçək gəvən (lat. Astragalus dasyanthus) — bitkilər aləminin paxlaçiçəklilər dəstəsinin paxlakimilər fəsiləsinin gəvən cinsinə aid bitki növü.
| Tükcüklüçiçək gəvən | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Triba: Yarımtriba: Cins: Növ: Tükcüklüçiçək gəvən | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
| ||||||||||
Botaniki xarakteristikası
Çoxillik ot bitkisidir. Gövdəsi çoxsaylı, yatmış, düzqalxan və ya azca qalxan olub, uzunluğu 40 sm-dir. Yarpaqları növbəli, cüt olmayan lələkyarpaqlı, saplaqlı, uzunluğu 12-20 sm olmaqla, 12-14 cüt yarpaqcıqlardan ibarətdir. Yarpaqcıqları demək olar ki, oturaq, uzunsov-oval və ya uzunsov-neştərşəkilli, uzunluğu 15-20 mm, eni isə 6 mm-dir. Yalançı zoğu neştərşəkilli və itiucludur. Hamaşçiçəkləri sıx, başcıqlı, adətən 15-20 mm, açıq sarı, kəpənəkçiçək taclı olmaqla, zəngvari kasacığı vardır. Bitkinin çiçək tacının bütün hissəciklərində ağımtıl və ya sarımtıl tükcüklər vardır.
Yuxarı və orta dağlıq ərazilərində, bozqır zonalarda və pöhrəliklərdə yayılmışdır.
Kütləvi çiçəkləmə dövründə (iyun-iyul), oraq və ya bıçaqla kəsmək lazımdır. Yabanı tükcüklü gəvən tam çiçəkləmə dövründə xammal olaraq bütöv çiçəkləri çiçək altlığı ilə birlikdə toplanılır. Xammal kölgəli yerlərdə brezent və çadır üzərində 5-7 sm qalınlığında sərilməli, yaxşı ventiliyasiyalı çardax və naveslərdə və ya 50-55оС-də quruducu şkafda qurudulmalıdır.
Yarpaqlı gövdəsinin uzunluğu 20 sm olub, çiçəklidir. Bitkinin bütün hissələri, xüsusən kasacığı uzun, yumşaq, ağımtıl tükcüklərdən ibarətdir. Gövdəsi qabırğalı, qalınlığı 3 mm-ə qədər olub, içiboş, oyuqdur. Yarpaqları cüt olmayan mürəkkəb lələkyarpaqlı, uzunsaplaqlı, uzunluğu 12-20 sm olmaqla, 12-14 cüt yarpaqcıqlardan ibarətdir. Yarpaqcıqları demək olar ki, oturaq, uzunsov-oval və ya uzunsov-neştərşəkilli, uzunluğu 15-20 mm, eni isə 6 mm-dir. Yalançı zoğu neştərşəkilli və itiucludur. Hamaşçiçəkləri sıx, başcıqlı, adətən 20 mm, açıq sarı, kəpənəkçiçək taclı olmaqla, zəngvari kasacığı vardır. Bitkinin çiçək tacının bütün hissələri ağımtıl və ya sarımtıl tükcüklərdən ibarətdir. Yuxarı və orta dağlıq ərazilərində, bozqır zonalarda və pöhrəliklərdə rast gəlinir. Kütləvi çiçəkləmə dövründə (iyun-iyul), iti oraq və ya bıçaqla kəsmək lazımdır. Çiçəkləri qonur-gümüşü, yarpaqları gümüşü-yaşıl olub, özünəməxsus iyli və şirin dadlıdır. Kasacığı zəngvari, 5 ədəd bizvarı dişciklidir. Çiçək tacı kəpənəkçiçək, erkəkciyi 10 ədəd olmaqla, 9-u bitişik, 1-i isə sərbəstdir.
Tərkibi və təsiri
Tərkibində flavanoidlər (kempferol, kverçetin, izoramnetin, astraqalozid), aşı maddələri, kumarinlər, aminturşular, vitaminlər, α-tokoferol (vitamin E) və triterpenli qlükozidlər - daziantozid, daziantogen törəmələri (tsikloartan sırası) tapılmışdır. Selen 1,5mq% olur. Makro və mikroelementər (kalsium, silisium, alüminium, dəmir, maqnezium, kobalt, sink, mis, manqan, molibden, xrom) vardır.
Hipotenziv, sedativ dərmanlar. Farmakoloji təsirə malik bioloji aktiv maddələrlə zəngindir. Bu bitkidən alınan preparatlar möhkəmləndirici, hipotenziv, damargenişləndirici, kardiotonik və diuretik təsirə malikdir. Kardiotonik qlükozidlər koronar damarları və böyrək damarlarını genişləndirərək diurezi artırır. Eksperimental yolla öyrənilmişdir ki, gəvən beyin qan dövranını yaxşılaşdırır. Hipotenziv effekti diurezin çoxalması böyrək hemodinamikasının yaxşılaşmasına və yumaqcıqlarda filtrasiyanın artması hesabına baş verir. Tərkibində α-tokoferol (vitamin E) və selen çox olduğundan əzələlərin iş qabiliyyətini artırır və qanın laxtalanma sistemini normallaşdırır.
Bitkinin dəmləməsindən hipertoniyada, xroniki ürək-damar çatmamazlıqlarında, koronar damarların spazmında, kəskin və xroniki nefritlərdə tətbiq edilir.
Sinonimləri
Homotipik sinonimləri
- Alopecias dasyanthus (Pall.) Steven
- Tragacantha dasyantha (Pall.) Kuntze
Heterotipik sinonimləri
- Astragalus caprinus Pall.
- Astragalus eriocephalus Waldst. & Kit.
- Astragalus marosportensis Lerchenf. ex Schur
- Astragalus pannonicus Schult.
İstinadlar
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Tukcuklucicek geven lat Astragalus dasyanthus bitkiler aleminin paxlacicekliler destesinin paxlakimiler fesilesinin geven cinsine aid bitki novu Tukcuklucicek gevenElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad EmbryophytesKlad Klad Klad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad Klad Klad Klad RosidsKlad Deste PaxlaciceklilerFesile PaxlakimilerYarimfesile Triba Yarimtriba Cins GevenNov Tukcuklucicek gevenBeynelxalq elmi adiAstragalus dasyanthus Pall Sekil axtarisiITIS 820184NCBI 1182584EOL 704260Botaniki xarakteristikasiCoxillik ot bitkisidir Govdesi coxsayli yatmis duzqalxan ve ya azca qalxan olub uzunlugu 40 sm dir Yarpaqlari novbeli cut olmayan lelekyarpaqli saplaqli uzunlugu 12 20 sm olmaqla 12 14 cut yarpaqciqlardan ibaretdir Yarpaqciqlari demek olar ki oturaq uzunsov oval ve ya uzunsov nestersekilli uzunlugu 15 20 mm eni ise 6 mm dir Yalanci zogu nestersekilli ve itiucludur Hamascicekleri six basciqli adeten 15 20 mm aciq sari kepenekcicek tacli olmaqla zengvari kasacigi vardir Bitkinin cicek tacinin butun hisseciklerinde agimtil ve ya sarimtil tukcukler vardir Yuxari ve orta dagliq erazilerinde bozqir zonalarda ve pohreliklerde yayilmisdir Kutlevi cicekleme dovrunde iyun iyul oraq ve ya bicaqla kesmek lazimdir Yabani tukcuklu geven tam cicekleme dovrunde xammal olaraq butov cicekleri cicek altligi ile birlikde toplanilir Xammal kolgeli yerlerde brezent ve cadir uzerinde 5 7 sm qalinliginda serilmeli yaxsi ventiliyasiyali cardax ve naveslerde ve ya 50 55oS de quruducu skafda qurudulmalidir Yarpaqli govdesinin uzunlugu 20 sm olub ciceklidir Bitkinin butun hisseleri xususen kasacigi uzun yumsaq agimtil tukcuklerden ibaretdir Govdesi qabirgali qalinligi 3 mm e qeder olub icibos oyuqdur Yarpaqlari cut olmayan murekkeb lelekyarpaqli uzunsaplaqli uzunlugu 12 20 sm olmaqla 12 14 cut yarpaqciqlardan ibaretdir Yarpaqciqlari demek olar ki oturaq uzunsov oval ve ya uzunsov nestersekilli uzunlugu 15 20 mm eni ise 6 mm dir Yalanci zogu nestersekilli ve itiucludur Hamascicekleri six basciqli adeten 20 mm aciq sari kepenekcicek tacli olmaqla zengvari kasacigi vardir Bitkinin cicek tacinin butun hisseleri agimtil ve ya sarimtil tukcuklerden ibaretdir Yuxari ve orta dagliq erazilerinde bozqir zonalarda ve pohreliklerde rast gelinir Kutlevi cicekleme dovrunde iyun iyul iti oraq ve ya bicaqla kesmek lazimdir Cicekleri qonur gumusu yarpaqlari gumusu yasil olub ozunemexsus iyli ve sirin dadlidir Kasacigi zengvari 5 eded bizvari disciklidir Cicek taci kepenekcicek erkekciyi 10 eded olmaqla 9 u bitisik 1 i ise serbestdir Terkibi ve tesiriTerkibinde flavanoidler kempferol kvercetin izoramnetin astraqalozid asi maddeleri kumarinler amintursular vitaminler a tokoferol vitamin E ve triterpenli qlukozidler daziantozid daziantogen toremeleri tsikloartan sirasi tapilmisdir Selen 1 5mq olur Makro ve mikroelementer kalsium silisium aluminium demir maqnezium kobalt sink mis manqan molibden xrom vardir Hipotenziv sedativ dermanlar Farmakoloji tesire malik bioloji aktiv maddelerle zengindir Bu bitkiden alinan preparatlar mohkemlendirici hipotenziv damargenislendirici kardiotonik ve diuretik tesire malikdir Kardiotonik qlukozidler koronar damarlari ve boyrek damarlarini genislendirerek diurezi artirir Eksperimental yolla oyrenilmisdir ki geven beyin qan dovranini yaxsilasdirir Hipotenziv effekti diurezin coxalmasi boyrek hemodinamikasinin yaxsilasmasina ve yumaqciqlarda filtrasiyanin artmasi hesabina bas verir Terkibinde a tokoferol vitamin E ve selen cox oldugundan ezelelerin is qabiliyyetini artirir ve qanin laxtalanma sistemini normallasdirir Bitkinin demlemesinden hipertoniyada xroniki urek damar catmamazliqlarinda koronar damarlarin spazminda keskin ve xroniki nefritlerde tetbiq edilir SinonimleriHomotipik sinonimleri Alopecias dasyanthus Pall Steven Tragacantha dasyantha Pall KuntzeHeterotipik sinonimleri Astragalus caprinus Pall Astragalus eriocephalus Waldst amp Kit Astragalus marosportensis Lerchenf ex Schur Astragalus pannonicus Schult IstinadlarHemcinin bax