Tuzla adası (krımtat.Tuzla, Тузла, ukr.Тузла, türkcə. tuz "duz", türk., qıpçak. tuzlu "duzlu") — qumdan təşkil olunmuş, sahəsi 3,5 km² təşkil edən ada. Adanın uzunluğu 5 - 6,5 km, eni isə 0,5 km təşkil edir. Kerç boğazı, Azov dənizi, Kerç yarımadası ilə Taman yarımadası arasında yerləşir. 2003-cü ildə Rusiya ilə Ukrayna arasında ada ilə əlaqədar yaranan konfliktdən sonra məşhurlaşmışdır.
2,5 min il öncə adanın yerləşdiyi sahillərdə suyun səviyəsi 4 metr aşağı olmuşdur. Bu isə onu deməyə əsas verir ki, adanın sahəsi indikindən dəfələrlə böyük və Taman yarımadasına birləşik olmuşdur.
Tuzla dili Kerç boğazında olan axınların hesabına təqdicən formalaşırdı. XVII əsr xəritələrinə baxdıqda dilin dəfələrlə formasını dəyişdiyni müşahidə etmək olar. Hətta bir necə adaya ayrılması belə olmuşdur. Bəzi dövrlərdə isə Taman yarımadasına birləşmişdir. Buna bənzər proseslər XIX əsrdə də davam etmişdir.
20-ci əsrin əvvəlində adanın dağılmış hissəsi fırtınalarla doldurulmuşdur.
Müasir ada Tuzla dilindən formalaşmışdır. 29 noyabr 1925-ci ildə güçlü fırtına zamanı ada ilə dil arasında keçid əmələ gəlmişdir. İlk əvvəllər bu keçid 300 metr, 1926-cı ildə isə dil istiqamətində genişlənərək 940 metr olmuşdur. 1993-cü il ölçmələrinə görə bu hissədə maksimal dərinlik 3.1 m, orta dərinlik 1,2 m, minimal isə 0,3 metr təşkil edir. Bu boğazın eni 4,1 km idi.
7 yanvar 1941-ci ildə RSFSR Ali Sovetinin qərarı ilə ada Krım MSSR ərazisinə qatılmışdır. 19 fevral 1954-cü ildə növbəti qərarla isə Krım vilayəti Ukrayna SSR ərazisinə verilir. 29 sentyabr 2003-cü ildə Krasnodar vilayətinin rəhbərliyi Taman yarımadasından Tuzla dili istiqamətdə bənd inşa etməyə başlayır. Bu isə iki ölkə arasında münasibətlərin gərginləşməsi ilə nəticələnir. Rusiyanın bu addımında hədəf Azov dənizində iki ölkə rasında dəniz sərhədlərinin təyinində divident əldə etməsi olur.
23 oktyabr 2003-cü ildə dövlət sərhəddinə 102 metr qalmış damba inşa işləri dayandırılır. həmin ilin dekabrında isə Vladimir Putin və Leonid Kuçma «azov dənizi və Kerç boağından itifadədə əməkdaşlıq anlaşmasını» imzalayırlar. Münaqişədən sonra Krım MR Ali soveti 2003-cü ilin oktyabrında adada yeni yaşayış məntəqəsi salmaq qərarına gəlir. Ancaq 6 sentyabr 2006-cı ildən isə bundan imtina edir.
Balıqçı qəsəbəsi
12 iyul 2012-ci ildə Yaltada Ukrayna və Rusiya prezidentləri Rusiya Federasiyası ilə Ukrayna arasındakı dəniz sərhədinin gələcək delimitasiyası haqqında birgə bəyanat imzalayıblar
Krımın Rusiya tərəfindən işğalından sonra 21 mart 2014-cü ildə Krım və Sevastopol Rusiyaya birləşdirilir. Bundan sonra Rusiya Xarici işlər naziri Sergey Lavrov Rusiya Ukrayna ilə Kerç məsələsində hansısa danışıq pridmetini görmədiyini bəyan etmişdir.
1 oktybr 2015-ci ildə ada materiklə işçi körpüsü vastəsi ilə birləşdirilmişdir
Ekologiya
Adanın lanşaftı.
Adanı qoruma qurğuları.
Güclü fırtınalar zamanı adanın böyük hissəsi suyun altında qalır. Adanın cənub hissəsi isə daha çox zərər görür. Son beş ildə burada yarım km ərazi itirilmişdir. Bu səbəbdən burada sahil bərkitmə işləri aparılır.
Tuzla hqqında filmlər
«Tuzla. Xəzinələr adası». Sənədli film, müəllifi Pavel Qriqoriyeviç Şeremet, 2003.
Ədəbiyyat
Травников А. И. Коса Тузла: перечисленная территория. Изд. Краснодарские Известия. Краснодар. 1997.
Травников А. И. Коса Тузла и стратегические интересы России. Изд. Феникс, Ростов на Дону, 2005.
İstinadlar
Словарь имён собственных
"Керченский пролив уже перегородили". Керчь - это мой город. İstifadə tarixi: 2017-10-03.
А. А. Пасынков. К вопросу о литодинамических процесса в Керченском проливе и в районе острова Коса Тузла. Геология и полезные ископаемые мирового океана.
Dmitry Ya. Fashchuk. Marine Ecological Geography: Theory and Experience. 2011
Делимитация российско-украинской границы в Керченском проливе
«Крымчане не хотят остров Тузла (Украина)» — Регнум (07.09.2006)
Совместное заявление Президентов России и Украины по вопросам делимитации морских пространств в Азовском и Чёрном морях, а также в Керченском проливе
Совместное заявление Президентов Украины и России по вопросам делимитации морских пространств в Азовском и Чёрном морях, а также в Керченском проливе
Россия и Украина договорились о морской границе
«Путин и Янукович поделили море» — Рамблер (13.07.2012)
Стенограмма 349 (внеочередного) заседания Совета Федерации
"Лавров: Керченский пролив больше не может являться предметом переговоров с Украиной". ТАСС. İstifadə tarixi: 2018-02-08.
Завершено строительство первого рабочего моста в Керченском проливе
«Из-за размыва косы Тузла уже потеряно 15 гектаров украинской территории» — Регнум (26.06.2007)
Topoqrafik xəritələr
Topoqrafik xəritə L-37-098-A
Topoqrafik xəritə L-37-098-A-c
Avqust 01, 2021
tuzla, adası, krımtat, tuzla, Тузла, Тузла, türkcə, türk, qıpçak, tuzlu, duzlu, qumdan, təşkil, olunmuş, sahəsi, təşkil, edən, adanın, uzunluğu, isə, təşkil, edir, kerç, boğazı, azov, dənizi, kerç, yarımadası, ilə, taman, yarımadası, arasında, yerləşir, 2003, . Tuzla adasi 1 krimtat Tuzla Tuzla ukr Tuzla turkce tuz duz turk qipcak tuzlu duzlu qumdan teskil olunmus sahesi 3 5 km teskil eden ada Adanin uzunlugu 5 6 5 km eni ise 0 5 km teskil edir Kerc bogazi Azov denizi Kerc yarimadasi ile Taman yarimadasi arasinda yerlesir 2003 cu ilde Rusiya ile Ukrayna arasinda ada ile elaqedar yaranan konfliktden sonra meshurlasmisdir Tuzla adasiukr Tuzla krimtat TuzlaUmumi melumatlarSahesi 3 5 km Uzunlugu 6 7 kmEni 0 7 kmEhalisi 0 nefer 2012 ci il Yerlesmesi45 16 06 sm e 36 33 00 s u Olke Ukrayna UkraynaAkvatoriya Kerc bogaziTuzla adasi Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Tarixi 1 1 Ekologiya 1 2 Tuzla hqqinda filmler 2 Edebiyyat 3 Istinadlar 4 Topoqrafik xeritelerTarixi Redakte2 5 min il once adanin yerlesdiyi sahillerde suyun seviyesi 4 metr asagi olmusdur Bu ise onu demeye esas verir ki adanin sahesi indikinden defelerle boyuk ve Taman yarimadasina birlesik olmusdur Tuzla dili Kerc bogazinda olan axinlarin hesabina teqdicen formalasirdi XVII esr xeritelerine baxdiqda dilin defelerle formasini deyisdiyni musahide etmek olar Hetta bir nece adaya ayrilmasi bele olmusdur Bezi dovrlerde ise Taman yarimadasina birlesmisdir Buna benzer prosesler XIX esrde de davam etmisdir 20 ci esrin evvelinde adanin dagilmis hissesi firtinalarla doldurulmusdur 2 3 Muasir ada Tuzla dilinden formalasmisdir 29 noyabr 4 1925 ci ilde guclu firtina zamani ada ile dil arasinda kecid emele gelmisdir Ilk evveller bu kecid 300 metr 1926 ci ilde ise dil istiqametinde genislenerek 940 metr olmusdur 5 1993 cu il olcmelerine gore bu hissede maksimal derinlik 3 1 m orta derinlik 1 2 m minimal ise 0 3 metr teskil edir Bu bogazin eni 4 1 km idi 7 yanvar 1941 ci ilde RSFSR Ali Sovetinin qerari ile ada Krim MSSR erazisine qatilmisdir 19 fevral 1954 cu ilde novbeti qerarla ise Krim vilayeti Ukrayna SSR 6 erazisine verilir 29 sentyabr 2003 cu ilde Krasnodar vilayetinin rehberliyi Taman yarimadasindan Tuzla dili istiqametde bend insa etmeye baslayir Bu ise iki olke arasinda munasibetlerin gerginlesmesi ile neticelenir Rusiyanin bu addiminda hedef Azov denizinde iki olke rasinda deniz serhedlerinin teyininde divident elde etmesi olur 23 oktyabr 2003 cu ilde dovlet serheddine 102 metr qalmis damba insa isleri dayandirilir 7 hemin ilin dekabrinda ise Vladimir Putin ve Leonid Kucma azov denizi ve Kerc boagindan itifadede emekdasliq anlasmasini imzalayirlar 8 Munaqiseden sonra Krim MR Ali soveti 2003 cu ilin oktyabrinda adada yeni yasayis menteqesi salmaq qerarina gelir Ancaq 6 sentyabr 2006 ci ilden ise bundan imtina edir 9 Baliqci qesebesi 12 iyul 2012 ci ilde Yaltada Ukrayna ve Rusiya prezidentleri Rusiya Federasiyasi ile Ukrayna arasindaki deniz serhedinin gelecek delimitasiyasi haqqinda birge beyanat imzalayiblar 10 11 12 13 Krimin Rusiya terefinden isgalindan sonra 21 mart 2014 cu ilde Krim ve Sevastopol Rusiyaya birlesdirilir Bundan sonra Rusiya Xarici isler naziri Sergey Lavrov Rusiya Ukrayna ile Kerc meselesinde hansisa danisiq pridmetini gormediyini beyan etmisdir 14 15 1 oktybr 2015 ci ilde ada materikle isci korpusu vastesi ile birlesdirilmisdir 16 Ekologiya Redakte Adanin lansafti Adani qoruma qurgulari Guclu firtinalar zamani adanin boyuk hissesi suyun altinda qalir Adanin cenub hissesi ise daha cox zerer gorur Son bes ilde burada yarim km erazi itirilmisdir Bu sebebden burada sahil berkitme isleri aparilir 17 Tuzla hqqinda filmler Redakte Tuzla Xezineler adasi Senedli film muellifi Pavel Qriqoriyevic Seremet 2003 Edebiyyat RedakteTravnikov A I Kosa Tuzla perechislennaya territoriya Izd Krasnodarskie Izvestiya Krasnodar 1997 Travnikov A I Kosa Tuzla i strategicheskie interesy Rossii Izd Feniks Rostov na Donu 2005 Istinadlar Redakte Slovar imyon sobstvennyh Kerchenskij proliv uzhe peregorodili Kerch eto moj gorod Istifade tarixi 2017 10 03 Istoriko kulturnyj zapovednik Kerchenskaya krepost Puteshestviya po Krymu sites google com Istifade tarixi 2017 10 03 A A Pasynkov K voprosu o litodinamicheskih processa v Kerchenskom prolive i v rajone ostrova Kosa Tuzla Geologiya i poleznye iskopaemye mirovogo okeana Dmitry Ya Fashchuk Marine Ecological Geography Theory and Experience 2011 Delimitaciya rossijsko ukrainskoj granicy v Kerchenskom prolive Ukraina Damba v Kerchenskom prolive vredit ekologii Rosbalt 14 03 2005 Istifade tarixi 2018 02 08 YTPO ru ezhednevnaya e gazeta Krymchane ne hotyat ostrov Tuzla Ukraina Regnum 07 09 2006 Sovmestnoe zayavlenie Prezidentov Rossii i Ukrainy po voprosam delimitacii morskih prostranstv v Azovskom i Chyornom moryah a takzhe v Kerchenskom prolive Sovmestnoe zayavlenie Prezidentov Ukrainy i Rossii po voprosam delimitacii morskih prostranstv v Azovskom i Chyornom moryah a takzhe v Kerchenskom prolive Rossiya i Ukraina dogovorilis o morskoj granice Putin i Yanukovich podelili more Rambler 13 07 2012 Stenogramma 349 vneocherednogo zasedaniya Soveta Federacii Lavrov Kerchenskij proliv bolshe ne mozhet yavlyatsya predmetom peregovorov s Ukrainoj TASS Istifade tarixi 2018 02 08 Zaversheno stroitelstvo pervogo rabochego mosta v Kerchenskom prolive Iz za razmyva kosy Tuzla uzhe poteryano 15 gektarov ukrainskoj territorii Regnum 26 06 2007 Topoqrafik xeriteler RedakteTopoqrafik xerite L 37 098 A Topoqrafik xerite L 37 098 A cMenbe https az wikipedia org w index php title Tuzla adasi amp oldid 5972727, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
