Tuxya - Çuvaş qızlarının yarımdairəvi formada toxunmuş, 1-2 cərgədın ibarət naxışlı, qulaqlığı və ya dəri kəməri olan ənənəvi baş geyimi.
Tuxya muncuqlarla, gümüş sikkələrlə və müxtəlif qiymətli daşlarla bəzədilir, papağın yuxarı hissəsində dairəvi formada Günəşi və onun fasiləsiz hərəkətini simvolizə edən işarələr əks olunurdu. Tuxyanın çuvaşların əsas etnik qruplarını səciyyələndirən iki növü mövcuddur. Çuvaşıstanın şimal və şimal-qərb bölgələrində yaşayan və özlərini anat-ençi adlandıranlar dairəvi formada toxunmuş tuxyadan,Çuvaşıstanın Mərkəzi bölgələrində və həmçinin Orta Volqaboyunda və Uralyanı ərazilərdə yaşayan çuvaşlar dəbilqəyə oxşar, yuxarısı konusvari şəkildə toxunmuş yarımdairəvi tuxyadan istifadə edirdilər. Volqa çayından şimalda yaşayan yuxarı çuvaşların hansı formalı tuxyadan istifadə etmələri barədə mənbələrdə heç bir məlumat yoxdur. Zveniqovoda yaşayan marilərin də tuxyadan istifadə etmələrinə təsadüf olunmuşdur.
Tarixi
Tuxyadan istifadə olunması barədə üç nəzəriyyə: Bulqar, Amazon və Ön Asiya nəzəriyyələri mövcuddur. Bulqar nəzəriyyəsinə əsasən tarixin müxtəlif dönəmlərində çuvaş qadınlar kişilərlə bərabər döyüşlərdə iştirak etmişlər, xalq arasında bununla bağlı bir çox əfsanələr də yaranmışdır. Qədim dövrlərdə tuxya qulaqları qorumaq üçün dəmir və ya poladdan hazırlanmış elementlərdən ibarət hərbi şlem rolunu oynayırdı. Bu qulaqcıqlar baş geyiminin əsas hissəsini təşkil edən dəridən hazırlanməış remenə bərkidilirdi. Tuxyanın Volqa bulqarlarından çuvaşlara keçməsi barədə də müxtəlif ehtimallar vardır.
Amazon nəzəriyyəsinə əsasən çuvaş qadınlarının əcdadları sarmat amazonkaları olmuşdur. Çuvaş dilində "Amazonka" dəqiq məna ifadə edən iki ifadədən ibarətdir: "ama"-dişi və "sin" - insan. Amazonkaların bu ərazidə yaşamaları daha bir mənbədə- İtaliya rahibi Fra Maura tərəfindən Portuqaliya kralı V Alfons üçün hazırlanan və o zamanlar kartoqrafiyada ciddi mənbə kimi qəbul edilən xəritədə katolik rahib hazırda Çuvaşıstanın yerkləşdiyi Volqa və Sur çayları arasındakı ərazini Amazoniya adlandırmışdır. Belə bir qənaətə gəlmək olar ki, polad lövhəciklərlə əhatə olunan tuxya hərbi şlem kimi müdafiə funksiyası daşıyırdı. Bu baş geyiminin təsvirlərinə yunan qablarının üzərinə çəkilmiş təsvirlərdə də rast gəlmək mümkündür.
Xarici keçid
- Музей
- женский повседневный головной убор
İstinadlar
- Михайлов П. Чувашские женские головные уборы: тухья и хушпу. — Националь. — 2004. — № 9.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Tuxya Cuvas qizlarinin yarimdairevi formada toxunmus 1 2 cergedin ibaret naxisli qulaqligi ve ya deri kemeri olan enenevi bas geyimi Cuvaslarin anat enci etnik qrupuna mensub tuxya geyinmis qiz Tuxya muncuqlarla gumus sikkelerle ve muxtelif qiymetli daslarla bezedilir papagin yuxari hissesinde dairevi formada Gunesi ve onun fasilesiz hereketini simvolize eden isareler eks olunurdu Tuxyanin cuvaslarin esas etnik qruplarini seciyyelendiren iki novu movcuddur Cuvasistanin simal ve simal qerb bolgelerinde yasayan ve ozlerini anat enci adlandiranlar dairevi formada toxunmus tuxyadan Cuvasistanin Merkezi bolgelerinde ve hemcinin Orta Volqaboyunda ve Uralyani erazilerde yasayan cuvaslar debilqeye oxsar yuxarisi konusvari sekilde toxunmus yarimdairevi tuxyadan istifade edirdiler Volqa cayindan simalda yasayan yuxari cuvaslarin hansi formali tuxyadan istifade etmeleri barede menbelerde hec bir melumat yoxdur Zveniqovoda yasayan marilerin de tuxyadan istifade etmelerine tesaduf olunmusdur TarixiTuxyadan istifade olunmasi barede uc nezeriyye Bulqar Amazon ve On Asiya nezeriyyeleri movcuddur Bulqar nezeriyyesine esasen tarixin muxtelif donemlerinde cuvas qadinlar kisilerle beraber doyuslerde istirak etmisler xalq arasinda bununla bagli bir cox efsaneler de yaranmisdir Qedim dovrlerde tuxya qulaqlari qorumaq ucun demir ve ya poladdan hazirlanmis elementlerden ibaret herbi slem rolunu oynayirdi Bu qulaqciqlar bas geyiminin esas hissesini teskil eden deriden hazirlanmeis remene berkidilirdi Tuxyanin Volqa bulqarlarindan cuvaslara kecmesi barede de muxtelif ehtimallar vardir Amazon nezeriyyesine esasen cuvas qadinlarinin ecdadlari sarmat amazonkalari olmusdur Cuvas dilinde Amazonka deqiq mena ifade eden iki ifadeden ibaretdir ama disi ve sin insan Amazonkalarin bu erazide yasamalari daha bir menbede Italiya rahibi Fra Maura terefinden Portuqaliya krali V Alfons ucun hazirlanan ve o zamanlar kartoqrafiyada ciddi menbe kimi qebul edilen xeritede katolik rahib hazirda Cuvasistanin yerklesdiyi Volqa ve Sur caylari arasindaki erazini Amazoniya adlandirmisdir Bele bir qenaete gelmek olar ki polad lovheciklerle ehate olunan tuxya herbi slem kimi mudafie funksiyasi dasiyirdi Bu bas geyiminin tesvirlerine yunan qablarinin uzerine cekilmis tesvirlerde de rast gelmek mumkundur Xarici kecidMuzej zhenskij povsednevnyj golovnoj uborIstinadlarMihajlov P Chuvashskie zhenskie golovnye ubory tuhya i hushpu Nacional 2004 9