Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Tulou (çin. 土樓 - torpaq binası) – dairəvi, dördbucaq, düzbucaq və ya onların qarışığı formada olan Hakka etnik qrupun memarlığına aid olan ənənəvi bina növü.
Baxmıyaraq ki, tulouların çoxu doğrudan da torpaqdan tikilmişdi, bu söz fərqli tikinti materialları növlərinin istifadəsi ilə qurulan binalar üçün istifadə edilir. Onlardan bəziləri qranitdən və ya yanmış kərpiçdən tikilib. Bu günə qədər qalmış ən böyük tuloular sadəcə torpaqdan yox, torpaqnan qum və sahetu adlanan əhəng daşların qarışığından tikilirdi. Buna görə Pan An tulou ifadəsini abadlı və ya kommunal bina (çin. 聚居建筑) ifadəsi ilə əvəzləməyə təklif edib. Halbuki, Çin yazıçıların çoxu onları hələ də tulou adlandırır. Fərqli növlərə aid olan, basılmış torpaqda tikilən evləri demək olar ki, Çinin bütün yerlərində tapmaq olar. Buna görə, ənənəvi Çin memarlığının araşdırmaçısı, Huan Hanmin tulou ifadəsi üçün Fucanda istifadə olunan tərifin daha uyğun olmasını yazır: tulou basılmış torpağın istifadəsi ilə qurulmuş, daşıyan divarla tikilən və bir icma (qrup və ya ailə) tərəfindən yaşayış üçün istifadə olunan böyük binadır. Onların tikilməsi haqqında ən erkən mənbə 1558-ci ilə aiddir. Amma, iddia olunur ki, onnan da erkən tulou var idi. Tulouların məqsədi vəhşi heyvanlardan, quldurlardan və sərkərdələrdən müdafiə idi. Amma, Cin Jen iddia edir ki, Çin vətəndaş müharibəsi (1927-1949) zamanı tikilən tuloular müdafiə üçün yox, kommunal yaşayış üçün istifadə olunurdu. Tulouların çoxluğunun tək girişi olur, bəzilərin isə baş girişdən 90 dərəcədə əlavə girişi var. Onların hündürləri 10-20 metrə olur və birində yüzdən çox adam yaşaya bilərdi. Başqa mənbələrdə isə, ortalama otaq sayı 200, ərazisi isə 3000 kvadrat metrə olduğu yazılır. Amma, indi tulou sakinlərinin sayı azalıb.
Onların görünüşlərinə görə soyuq müharibə zamanı Amerikalılar tuloular ilə döyüş raketləri üçün silos quyuları səhv salıblar.
Huan Hanmin verdiyi yerli tərifinə əsaslanaraq, Çində mövcud olan basılmış torpağı istifadə edən memarlığından ancaq üç, Hakka və Hokkien etnik qrupları ilə bağlı bölgə növlərini tulou kimi sayır:
- Quandon tulouları: Quandon bölgəsinin şimalındaki veilonvu (çin. 围龙屋; weilongwu) və şimal-şərqindəki veivu (çin. 围屋; weiwu) tinkintiləri;
- Szyansi tulouları: Szyansi bölgəsinin cənubundaki tuveidzi (çin. 土围子; tuweizi) tikintiləri;
- Fucyen tulouları: Fucyen bölgəsinin cənubundaki bir neçə tinkinti növləri.
2008-ci ildə Çinin 46 Fucyen tulouları UNESCO Ümumdünya irsi siyahısına daxil edilib. Bu 46 tulou XV və XX əsrlərin arasında tikilib və hərəsində 800-ə qədər insan yaşayırdı.
Müasir incəsənətdə
- Qudus beşliyin sirrləri cizgi filmindəki Bao Qu uşaq evi tuloudur.
- Kunq-fu basabası filmindəki bəzi hissələri tulouda baş verir.
- Front Mission 3 video oyunda Yondində fonda tuloular görünür. Ordaki barda Qeyri-oyunçu personajlarla danışsanız, onlar tuloulardan söhbət aparacaqlar.
- Çin Yeni ili zamanı Malayziyada bəzi ticarət mərkəzlərinin içində balaca tulou reproduksiyası quraşdırılır.
- 2020-ci ilin Mulan filmində Mulanın ailəsi bir Fucyen tulousunda yaşayır. Filmin saundrekində Tulou Courtyard (Extended) adlı trek var.
İstinadlar
- "The Genes of Tulou: A Study on the Preservation and Sustainable Development of Tulou by Shao-Sen Wang, Su-Yu Li and Shi-Jie Liao". 2019-06-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-11-06.
- Knapp, Ronald G.. China's old dwellings. Honolulu: University of Hawaiʻi Press, 2000. 266. Print.
- p.260
- Huang, Hanmin (黄汉民), 福建土楼-中国传统民居的瑰宝 (Fujian Tulou: a jewel of China's traditional residential architecture), 三联书店 (Sanlian Books), 2009, ISBN (Revised edition)
- TOM O'NEILL. "Arxivlənmiş surət". National Geographic. 2020-11-08 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-11-08.
- Jing, Zheng. "The State Army, the Guerrillas, and the Civilian Militias: Politics and the Myth of theTulou, 1927-1949". Traditional Dwellings and Settlements Review. International Association for the Study of Traditional Environments (IASTE). 24 (2). 2013: 51–64. 2019-11-11 tarixində . İstifadə tarixi: 10/11/2019.
- pp.260, 266
- EDWARD WONG. "Monuments to Clan Life Are Losing Their Appeal". New York Times.
- Biju Sukumaran. "China's ancient 'donut-like' homes: Where to see the tulou". CNN. 2020-11-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-11-07.
- Huang, 2009. səh. 114
- (Nomination 2008, С. 4). The nomination restricts the term tulou to these 3 provinces. Quote: "In the southeastern Chinese provinces of Fujian, Jiangxi and Guangdong, there exist a lot of buildings with a long history called 'Tulou'."
- These are described as weiwu (围屋) or wei (围) in: Chen Liang, Another cluster of Tulou in Longnan of Jiangxi bordering Fujian 2015-06-27 at the Wayback Machine. China Daily. Published on www.whatsonxiamen.com on 2008-07-19
- Centre, UNESCO World Heritage. "Fujian Tulou". whc.unesco.org (ingilis). 2018-12-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-08-19.
- [1][ölü keçid]
- "Arxivlənmiş surət". 2019-11-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-11-10.
- "Arxivlənmiş surət". 2022-03-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-03-01.
- "Arxivlənmiş surət". 2021-10-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-03-01.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Tulou cin 土樓 torpaq binasi dairevi dordbucaq duzbucaq ve ya onlarin qarisigi formada olan Hakka etnik qrupun memarligina aid olan enenevi bina novu Fucyen bolgesi Yondin rayonu Huken qesebesi 5 tuloudan ibaret olan 4 dairevi ve 1 dordbucaqli Tyanluoken cin ilbiz cuxuru kompleksi Tulou daxilinde Baxmiyaraq ki tuloularin coxu dogrudan da torpaqdan tikilmisdi bu soz ferqli tikinti materiallari novlerinin istifadesi ile qurulan binalar ucun istifade edilir Onlardan bezileri qranitden ve ya yanmis kerpicden tikilib Bu gune qeder qalmis en boyuk tuloular sadece torpaqdan yox torpaqnan qum ve sahetu adlanan eheng daslarin qarisigindan tikilirdi Buna gore Pan An tulou ifadesini abadli ve ya kommunal bina cin 聚居建筑 ifadesi ile evezlemeye teklif edib Halbuki Cin yazicilarin coxu onlari hele de tulou adlandirir Ferqli novlere aid olan basilmis torpaqda tikilen evleri demek olar ki Cinin butun yerlerinde tapmaq olar Buna gore enenevi Cin memarliginin arasdirmacisi Huan Hanmin tulou ifadesi ucun Fucanda istifade olunan terifin daha uygun olmasini yazir tulou basilmis torpagin istifadesi ile qurulmus dasiyan divarla tikilen ve bir icma qrup ve ya aile terefinden yasayis ucun istifade olunan boyuk binadir Onlarin tikilmesi haqqinda en erken menbe 1558 ci ile aiddir Amma iddia olunur ki onnan da erken tulou var idi Tuloularin meqsedi vehsi heyvanlardan quldurlardan ve serkerdelerden mudafie idi Amma Cin Jen iddia edir ki Cin vetendas muharibesi 1927 1949 zamani tikilen tuloular mudafie ucun yox kommunal yasayis ucun istifade olunurdu Tuloularin coxlugunun tek girisi olur bezilerin ise bas girisden 90 derecede elave girisi var Onlarin hundurleri 10 20 metre olur ve birinde yuzden cox adam yasaya bilerdi Basqa menbelerde ise ortalama otaq sayi 200 erazisi ise 3000 kvadrat metre oldugu yazilir Amma indi tulou sakinlerinin sayi azalib Onlarin gorunuslerine gore soyuq muharibe zamani Amerikalilar tuloular ile doyus raketleri ucun silos quyulari sehv saliblar Huan Hanmin verdiyi yerli terifine esaslanaraq Cinde movcud olan basilmis torpagi istifade eden memarligindan ancaq uc Hakka ve Hokkien etnik qruplari ile bagli bolge novlerini tulou kimi sayir Quandon tuloulari Quandon bolgesinin simalindaki veilonvu cin 围龙屋 weilongwu ve simal serqindeki veivu cin 围屋 weiwu tinkintileri Szyansi tuloulari Szyansi bolgesinin cenubundaki tuveidzi cin 土围子 tuweizi tikintileri Fucyen tuloulari Fucyen bolgesinin cenubundaki bir nece tinkinti novleri 2008 ci ilde Cinin 46 Fucyen tuloulari UNESCO Umumdunya irsi siyahisina daxil edilib Bu 46 tulou XV ve XX esrlerin arasinda tikilib ve heresinde 800 e qeder insan yasayirdi Muasir incesenetdeQudus besliyin sirrleri cizgi filmindeki Bao Qu usaq evi tuloudur Kunq fu basabasi filmindeki bezi hisseleri tulouda bas verir Front Mission 3 video oyunda Yondinde fonda tuloular gorunur Ordaki barda Qeyri oyuncu personajlarla danissaniz onlar tuloulardan sohbet aparacaqlar Cin Yeni ili zamani Malayziyada bezi ticaret merkezlerinin icinde balaca tulou reproduksiyasi qurasdirilir 2020 ci ilin Mulan filminde Mulanin ailesi bir Fucyen tulousunda yasayir Filmin saundrekinde Tulou Courtyard Extended adli trek var Istinadlar The Genes of Tulou A Study on the Preservation and Sustainable Development of Tulou by Shao Sen Wang Su Yu Li and Shi Jie Liao 2019 06 17 tarixinde Istifade tarixi 2019 11 06 Knapp Ronald G China s old dwellings Honolulu University of Hawaiʻi Press 2000 266 Print p 260 Huang Hanmin 黄汉民 福建土楼 中国传统民居的瑰宝 Fujian Tulou a jewel of China s traditional residential architecture 三联书店 Sanlian Books 2009 ISBN 9787108031754 Revised edition TOM O NEILL Arxivlenmis suret National Geographic 2020 11 08 tarixinde Istifade tarixi 2019 11 08 Jing Zheng The State Army the Guerrillas and the Civilian Militias Politics and the Myth of theTulou 1927 1949 Traditional Dwellings and Settlements Review International Association for the Study of Traditional Environments IASTE 24 2 2013 51 64 2019 11 11 tarixinde Istifade tarixi 10 11 2019 pp 260 266 EDWARD WONG Monuments to Clan Life Are Losing Their Appeal New York Times Biju Sukumaran China s ancient donut like homes Where to see the tulou CNN 2020 11 05 tarixinde Istifade tarixi 2019 11 07 Huang 2009 seh 114 Nomination 2008 S 4 The nomination restricts the term tulou to these 3 provinces Quote In the southeastern Chinese provinces of Fujian Jiangxi and Guangdong there exist a lot of buildings with a long history called Tulou These are described as weiwu 围屋 or wei 围 in Chen Liang Another cluster of Tulou in Longnan of Jiangxi bordering Fujian 2015 06 27 at the Wayback Machine China Daily Published on www whatsonxiamen com on 2008 07 19 Centre UNESCO World Heritage Fujian Tulou whc unesco org ingilis 2018 12 26 tarixinde Istifade tarixi 2017 08 19 1 olu kecid Arxivlenmis suret 2019 11 10 tarixinde Istifade tarixi 2019 11 10 Arxivlenmis suret 2022 03 01 tarixinde Istifade tarixi 2022 03 01 Arxivlenmis suret 2021 10 10 tarixinde Istifade tarixi 2022 03 01