fbpx
Wikipedia

Trimurti

Avqust 12, 2021

Trimurti (sanskr. त्रिमूर्ति, trimūrtiIAST) — hinduist panteonuna daxil olan üç əsas tanrını (Brahma-yaradıcı, Vişnu-qoruyucu və Şiva-dağıdıcı) birləşdirən triada.

Triadanın tanrıları

Hindistan ariləri dünyanın yaradıcısı olan Tanrıya da inanırdılar və onu Brahma, yəni əzəli və əbədi olan varlıq adlandırırdılar. Onların ilk zamanlarda bütləri və bütxanaları yox idi. Dini mərasimlərini isə açıq havada həyata keçirirdilər və onların sitayiş etdikləri Tanrılar səma cismləri olan erkək Tanrılar idilər. Sonrakı dövrlərdə saysız-hesabsız bütlər və bütxanalar meydana çıxdı və Ana ilahə, yer ilahəsi, Kobra ilanı və sair məfhumları da Tanrılaşdıraraq öz Tanrılarının cərgəsinə əlavə etdilər.

Brahma

 
Brahma (qravür).

Brahma qədim hindlilərdə baş tanrı, yaradıcı tanrı, kainatın yaradıcısıdır. Adətən ququşu üstündə oturmuş halda, qırmızı, şanagülləyi gözlü, saqqallı təsvir olunur, dörd üzü, dörd bədəni, səkkiz əli var və bu əllərdə Vedanın dörd kitabı, hakimiyyət bildirən əsa, Qanq çayının suyu ilə doldurulmuş qab, qurban qaşığı, bəzən şanagüllə çiçəyi, mirvari dəsti və ox var. Brahma əqlin gücü ilə qızıl yumurtanı iki yerə böldü: birindən Yeri yaratdı, digərindən isə səmanı; onların arasında hava qatı əmələ gəldi. Sonra beş ünsür (su, od, torpaq, hava, efir) əmələ gəldi, bundan sonra şüur, daha sonra isə tanrılar, qurbanvermə, Vedanın üç kitabı, ulduzlar, zaman, dağlar, düzənlər, dənizlər, çaylar, nəhayət, insanlar, danışıq, qəzəb, sevinc, ehtiras, etiraf, ziddiyyetlər (isti - soyuq, quru - nəm, kədər - sevinc 81 və s.) meydana gəldi. Bundan sonra bitkilər, heyvanlar, quşlar, böcəklər, iblislər yaradılır. Bütün canlı aləm, dünyanın bütün nizamı Brahma tərəfindən idarə olunur, istiqamətləndirilir və nəzarətdə saxlanılır.

Vişnu

Hinduizm mifologiyasında kainatın qoruycusu funkasiyasını yetirən və Brahma və Şiva ilə birlikdə trimurtiyə daxil olan əsas tanrı. Hinduizmin müxtəlif istiqamətlərində Vişnuya ya birbaşa, ya da ən məşhurları Krişna və Rama olmaqla, onun avatarları vasitəsilə ibadət olunur. Smarta ənənəsinin davamçıları Vişnuya Tanrının beş əsas formasından biri kimi ibadət edirlər. Vişnunun 1000 adı mövcuddur və Hindistanın dini əfsanələrində1 onun insanlara yardım etmək üçün on cildə düşməsi qeyd olunmuşdur. Vişnanın cildləri bunlardır: Balıq, tisbağa, qaban, liliput, yarı insan və yarı şir olan məxluq, əlində balta tutmuş Rama, Rama, Krişna, Budda, Kalki. Hindularına dini nəzərincə Buddizmin banisi olan Budda və qiyamət günü zühur edəcək şəxs Kalki dünyanı islah etmək və yenidən düz yola dəvət etmək üçün əllərində qılınc, at üstündə zühur edəcəklər.

Şiva

Sanskrit dilində Şiva boz-qara, civə rəngli deməkdir. Şivanın simvolu linqamdır, Yeri Göylə birləşdirən parlaq sütundur, fallik kultun nişanəsidir. Şivaya həmçinin məhsuldarlıq tanrısı kimi tapınırlar. Şivanın ikinci obraz-təzahürünə Nataracə adı verilib (burada nata rəqs, aktyor, racə isə sultan mənalarında anlaşılır). Beləliklə, dini rəvayətlər Şivanı "rəqs sultanı" təqdim edir. Şivanın arvadı mərasim rəqslərinin himayədarı olan Şaktidir (Sati və Parvati kimi başqa-başqa təzahürləri var). Mifologiya fil başlı Qaneşanı Şiva və Parvatinin oğlu kimi təqdim edir. Bu Tanrının dörd əlli rəqs edən heykəli hər yerdə gözə çarpır. Şivanın rəqs eləməsi, onun məhv edə bilməsi və yenidən yaratmaq qabiliyyətinə malik olmasını nümayiş etdirir.

Hinduizmin saysız-hesabsız firqələri vardır və onların hamısı sülh və əmin-amanlıqla bir yerdə yaşayırlar. Bu firqələrin davamçıları dinin xüsusi bir sahəsinə daha çox diqqət ayırırlar və çox vaxt da Tanrılardan birinə tapınırlar. Şiva və Vişnu tərəfdarları ayrı-ayrılıqda böyük dəstələr yarada bilmişlər.

Şivaya sitayiş edənlər onun cinsiyyət üzvünə də, yəni onun erkəklik üzvü olan Linqaya da sitayiş edirlər. Bəzən də onun qadın cinsiyyət üzvünü Yoni adlandıraraq onu boşqab formasında hazırlayırlar və erkək cinsiyyət üzvünü isə onu üzərində yerləşdirirlər. Linqanın heykəli və məbədlərinin sayı çoxdur. Sonsuzluq bəlası və nəslin artırılması sahəsində mühim rol oynaması qədim zamanalardan bu inancın geniş şəkildə yayılmasına gətirib çıxarmışdır. Cinsiyyət orqanına sitayiş edənlər qeyd olunmuş heykəllərdən kömək istəyirlər. Onlar üçün insanların əsrlər boyu saxladıqları abır-həyanın mənası yoxdur. Vill Dorantın sözlərinə əsasən Qandi qərb missionerlərinin Hindlilərin cinsiyyət orqanına sitayiş etmələrinin eybəcərlikləri barədə yazmalarından gileylənirdi.

Linqaya hörmət və ehtiram məqsədilə ona ibadət üçün inşa edilmiş 12 məbəddən biri də Sumanat məbədidir. On dörd qızıl gümbəzi, saysız-hesabsız sərvəti olan bu məbəd Soltan Mahmud Qəznəvini təhrik etdi. O, hicri-Qəməri tarixilə 416-cı ildə ora hücum etdi və orada olan qızıl, gümüş, ləl-cəvahirat və bütün qiymətli şeyləri taladı. Hindular Sultan Mahmud Qəznəvinin bundan öncə digər bütxanalara hücum edərək qarət etməsini Sumanat bütxanasında olan bütün digər məbədlərdəki bütlərə qəzəblənməsi ilə açıqlayırdılar və elə buna görə bu məbədə daha çox diqqət ayırırdılar. Soltan Mahmud böyük qoşunla büt sındırma şüarı altında Sumanat məbədinə hücum etdi və saysız-hesabsız hinduları qətlə yetirdikdən sonra öz ağır gürzü ilə Linqa heykəlinin başından vurdu. O, öz böyük qələbəsini nümayiş etdirməkdən ötrü həmin heykəlin bir parçasını Qəzneyn şəhərinə gətirdi və cümə məscidinin kənarında insanlara göstərdi. Eləcə də, həmin heykəlin bəzi hissələrini Məkkəyə və xilafətin mərkəzi olan Bağdada və digər İslam ölkələrinə göndərdi.

Şivaya sitayiş edən dəstələrdən başqa birisi də Lanqavatdır, yəni Linqa daşıyıcılarıdır. Bu firqənin əsası 12-ci əsrdə qoyulmuşdur. Onlar balaca bağlama içərisində olan Linqanın xırda heykəllərinin daim boyunlarından asılı vəziyyətdə gəzdirirlər. İnsan qurban kəsmək və ölülərin kəllə sümüklərində şərab içmək də Şiva firqələrindən bəzilərinə aid edilir. Tərcümədə güc mənasını verən Şakti firqəsinin davamçılarının inancına əsasən ilahi qüvvə zərif cinsin daxilində yerləşmişdir. Elə buna görə də, şakti məbədlərində gənc qız və qadınlar rəqs edirlər. Bəzi firqələrdə daha vəhşi rəqslərin, qulaq batıran səslərin çıxarılmasının və dəlilərin qeyri-adi hərəkətlərinə bənzər rəqslərin edilməsinin ruhun təkamülünə kömək etməsi bildirilir.

Hinduizmdə qədim zamanlardan xüsusi terminlər mövcud olmuşdur və Buddizm də həmin dini terminlərdən biri ola bilər. Son əsrlərdə Hinduizmin xristiyanlıq və Avropa mədəniyyətilə tanışlığından sonra 1828-ci ildə Kalkatada Ram Mohan Roy tərəfindən “Brahmo samac” (yəni Brahmanlar təşkilatı) adlı islahatçı hərəkat yarandı. Həmin hərəkatın əsas məqsədi Hinduizmi müşriklikdən və xürafatdan uzaqlaşdırmaq idi. 1875-ci ildə isə Bombey şəhərində Dayananda Sarasvati tərəfindən “Ariya samac” (yəni qədim Hinduizmə qayıtma) hərəkatı meydana çıxdı. Ramakrişna da dinlərin vəhdəti və birliyinə əsaslanan yeni əqidə yaratdı və bir qrup insanlar da onun islahatçı məktəbinə daxil oldular. Bu üç firqənin Hindistan cəmiyyətində az davamçıları vardır və Hinduizm xristiyanlığa meyilliləşməkdədir.

Bu hərəkatın əksinə olan hərəkat, yəni xristiyanlığın Hinduizmə yaxınlaşması “Teosofiya” (Teosophy) adlandırılır. Bu hərəkatı xanım Blavatski və xanım Besant meydana çıxartdılar. Bu məktəb “New Age”, yəni “Yeni əsr” məktəbinə çevrilmişdir.

İstinadlar

  1. Hinduizm dini - kayzen.az
  2. Hinduizm dini - kayzen.az
  3. Hinduizm dini - kayzen.az

Avqust 12, 2021
trimurti, sanskr, trimūrtiiast, hinduist, panteonuna, daxil, olan, üç, əsas, tanrını, brahma, yaradıcı, vişnu, qoruyucu, şiva, dağıdıcı, birləşdirən, triada, mündəricat, triadanın, tanrıları, brahma, vişnu, şiva, istinadlartriadanın, tanrıları, redaktəhindista. Trimurti sanskr त र म र त trimurtiIAST hinduist panteonuna daxil olan uc esas tanrini Brahma yaradici Visnu qoruyucu ve Siva dagidici birlesdiren triada Mundericat 1 Triadanin tanrilari 1 1 Brahma 1 2 Visnu 1 3 Siva 2 IstinadlarTriadanin tanrilari RedakteHindistan arileri dunyanin yaradicisi olan Tanriya da inanirdilar ve onu Brahma yeni ezeli ve ebedi olan varliq adlandirirdilar Onlarin ilk zamanlarda butleri ve butxanalari yox idi Dini merasimlerini ise aciq havada heyata kecirirdiler ve onlarin sitayis etdikleri Tanrilar sema cismleri olan erkek Tanrilar idiler Sonraki dovrlerde saysiz hesabsiz butler ve butxanalar meydana cixdi ve Ana ilahe yer ilahesi Kobra ilani ve sair mefhumlari da Tanrilasdiraraq oz Tanrilarinin cergesine elave etdiler 1 Brahma Redakte Brahma qravur Brahma qedim hindlilerde bas tanri yaradici tanri kainatin yaradicisidir Adeten ququsu ustunde oturmus halda qirmizi sanagulleyi gozlu saqqalli tesvir olunur dord uzu dord bedeni sekkiz eli var ve bu ellerde Vedanin dord kitabi hakimiyyet bildiren esa Qanq cayinin suyu ile doldurulmus qab qurban qasigi bezen sanagulle ciceyi mirvari desti ve ox var Brahma eqlin gucu ile qizil yumurtani iki yere boldu birinden Yeri yaratdi digerinden ise semani onlarin arasinda hava qati emele geldi Sonra bes unsur su od torpaq hava efir emele geldi bundan sonra suur daha sonra ise tanrilar qurbanverme Vedanin uc kitabi ulduzlar zaman daglar duzenler denizler caylar nehayet insanlar danisiq qezeb sevinc ehtiras etiraf ziddiyyetler isti soyuq quru nem keder sevinc 81 ve s meydana geldi Bundan sonra bitkiler heyvanlar quslar bocekler iblisler yaradilir Butun canli alem dunyanin butun nizami Brahma terefinden idare olunur istiqametlendirilir ve nezaretde saxlanilir Visnu Redakte Hinduizm mifologiyasinda kainatin qoruycusu funkasiyasini yetiren ve Brahma ve Siva ile birlikde trimurtiye daxil olan esas tanri Hinduizmin muxtelif istiqametlerinde Visnuya ya birbasa ya da en meshurlari Krisna ve Rama olmaqla onun avatarlari vasitesile ibadet olunur Smarta enenesinin davamcilari Visnuya Tanrinin bes esas formasindan biri kimi ibadet edirler Visnunun 1000 adi movcuddur ve Hindistanin dini efsanelerinde1 onun insanlara yardim etmek ucun on cilde dusmesi qeyd olunmusdur Visnanin cildleri bunlardir Baliq tisbaga qaban liliput yari insan ve yari sir olan mexluq elinde balta tutmus Rama Rama Krisna Budda Kalki Hindularina dini nezerince Buddizmin banisi olan Budda ve qiyamet gunu zuhur edecek sexs Kalki dunyani islah etmek ve yeniden duz yola devet etmek ucun ellerinde qilinc at ustunde zuhur edecekler Siva Redakte Sanskrit dilinde Siva boz qara cive rengli demekdir Sivanin simvolu linqamdir Yeri Goyle birlesdiren parlaq sutundur fallik kultun nisanesidir Sivaya hemcinin mehsuldarliq tanrisi kimi tapinirlar Sivanin ikinci obraz tezahurune Natarace adi verilib burada nata reqs aktyor race ise sultan menalarinda anlasilir Belelikle dini revayetler Sivani reqs sultani teqdim edir Sivanin arvadi merasim reqslerinin himayedari olan Saktidir Sati ve Parvati kimi basqa basqa tezahurleri var Mifologiya fil basli Qanesani Siva ve Parvatinin oglu kimi teqdim edir Bu Tanrinin dord elli reqs eden heykeli her yerde goze carpir Sivanin reqs elemesi onun mehv ede bilmesi ve yeniden yaratmaq qabiliyyetine malik olmasini numayis etdirir Hinduizmin saysiz hesabsiz firqeleri vardir ve onlarin hamisi sulh ve emin amanliqla bir yerde yasayirlar Bu firqelerin davamcilari dinin xususi bir sahesine daha cox diqqet ayirirlar ve cox vaxt da Tanrilardan birine tapinirlar Siva ve Visnu terefdarlari ayri ayriliqda boyuk desteler yarada bilmisler Sivaya sitayis edenler onun cinsiyyet uzvune de yeni onun erkeklik uzvu olan Linqaya da sitayis edirler Bezen de onun qadin cinsiyyet uzvunu Yoni adlandiraraq onu bosqab formasinda hazirlayirlar ve erkek cinsiyyet uzvunu ise onu uzerinde yerlesdirirler Linqanin heykeli ve mebedlerinin sayi coxdur Sonsuzluq belasi ve neslin artirilmasi sahesinde muhim rol oynamasi qedim zamanalardan bu inancin genis sekilde yayilmasina getirib cixarmisdir Cinsiyyet orqanina sitayis edenler qeyd olunmus heykellerden komek isteyirler Onlar ucun insanlarin esrler boyu saxladiqlari abir heyanin menasi yoxdur Vill Dorantin sozlerine esasen Qandi qerb missionerlerinin Hindlilerin cinsiyyet orqanina sitayis etmelerinin eybecerlikleri barede yazmalarindan gileylenirdi 2 Linqaya hormet ve ehtiram meqsedile ona ibadet ucun insa edilmis 12 mebedden biri de Sumanat mebedidir On dord qizil gumbezi saysiz hesabsiz serveti olan bu mebed Soltan Mahmud Qeznevini tehrik etdi O hicri Qemeri tarixile 416 ci ilde ora hucum etdi ve orada olan qizil gumus lel cevahirat ve butun qiymetli seyleri taladi Hindular Sultan Mahmud Qeznevinin bundan once diger butxanalara hucum ederek qaret etmesini Sumanat butxanasinda olan butun diger mebedlerdeki butlere qezeblenmesi ile aciqlayirdilar ve ele buna gore bu mebede daha cox diqqet ayirirdilar Soltan Mahmud boyuk qosunla but sindirma suari altinda Sumanat mebedine hucum etdi ve saysiz hesabsiz hindulari qetle yetirdikden sonra oz agir gurzu ile Linqa heykelinin basindan vurdu O oz boyuk qelebesini numayis etdirmekden otru hemin heykelin bir parcasini Qezneyn seherine getirdi ve cume mescidinin kenarinda insanlara gosterdi Elece de hemin heykelin bezi hisselerini Mekkeye ve xilafetin merkezi olan Bagdada ve diger Islam olkelerine gonderdi Sivaya sitayis eden destelerden basqa birisi de Lanqavatdir yeni Linqa dasiyicilaridir Bu firqenin esasi 12 ci esrde qoyulmusdur Onlar balaca baglama icerisinde olan Linqanin xirda heykellerinin daim boyunlarindan asili veziyyetde gezdirirler Insan qurban kesmek ve olulerin kelle sumuklerinde serab icmek de Siva firqelerinden bezilerine aid edilir Tercumede guc menasini veren Sakti firqesinin davamcilarinin inancina esasen ilahi quvve zerif cinsin daxilinde yerlesmisdir Ele buna gore de sakti mebedlerinde genc qiz ve qadinlar reqs edirler Bezi firqelerde daha vehsi reqslerin qulaq batiran seslerin cixarilmasinin ve delilerin qeyri adi hereketlerine benzer reqslerin edilmesinin ruhun tekamulune komek etmesi bildirilir Hinduizmde qedim zamanlardan xususi terminler movcud olmusdur ve Buddizm de hemin dini terminlerden biri ola biler Son esrlerde Hinduizmin xristiyanliq ve Avropa medeniyyetile tanisligindan sonra 1828 ci ilde Kalkatada Ram Mohan Roy terefinden Brahmo samac yeni Brahmanlar teskilati adli islahatci herekat yarandi Hemin herekatin esas meqsedi Hinduizmi musriklikden ve xurafatdan uzaqlasdirmaq idi 1875 ci ilde ise Bombey seherinde Dayananda Sarasvati terefinden Ariya samac yeni qedim Hinduizme qayitma herekati meydana cixdi Ramakrisna da dinlerin vehdeti ve birliyine esaslanan yeni eqide yaratdi ve bir qrup insanlar da onun islahatci mektebine daxil oldular Bu uc firqenin Hindistan cemiyyetinde az davamcilari vardir ve Hinduizm xristiyanliga meyillilesmekdedir Bu herekatin eksine olan herekat yeni xristiyanligin Hinduizme yaxinlasmasi Teosofiya Teosophy adlandirilir Bu herekati xanim Blavatski ve xanim Besant meydana cixartdilar Bu mekteb New Age yeni Yeni esr mektebine cevrilmisdir 3 Istinadlar Redakte Hinduizm dini kayzen az Hinduizm dini kayzen az Hinduizm dini kayzen azMenbe https az wikipedia org w index php title Trimurti amp oldid 5699155, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.