Vikipediya azad ensiklopediya Tofiq QuliyevTofiq Mustafa oğlu QuliyevDoğum tarixi 10 dekabr 1938 86 yaş Doğum yeri Naxçı

Vikipediya azad ensiklopediya Tofiq QuliyevTofiq Mustafa oglu QuliyevDogum tarixi 10 dekabr 1938 86 yas Dogum yeri Naxcivan Azerbaycan SSR SSRIVetendasligi SSRI AzerbaycanMilliyyeti azerbaycanliElm sahesi kimyaElmi derecesi elmler namizediElmi adi kimyaci alimTehsili Azerbaycan Neft Kimya Institutu Tofiq Quliyev Tofiq Mustafa oglu Quliyev 10 dekabr 1938 Naxcivan seheri kimyaci alim Fovqelade Hallar Nazirliyinin Emeyin Muhafizesi ve Tehlukesizlik Texnikasi Elmi Tedqiqat Institutunda Neft qaz Kimya senayesi sahesi uzre fiziki kimyevi tedqiqatlar laboratoriyasinin mudiri elmi praktik ehemiyyet kesb eden 180 den artiq elmi eserin o cumleden 50 den artiq xarici patentin Rusiya Almaniya Bolqaristan Cexoslovakiya muellifi Heyati span Tofiq Quliyev 1938 ci il dekabr ayinin 10 da Naxcivan seherinde ziyali ailesinde anadan olmusdur Orta tehsilini Naxcivan seherinde almisdir 1966 ci ilde Azerbaycan Neft Kimya Institutunun Kimya texnologiyasi fakultesini bitirmisdir 1957 58 ci illerde Memmed Seid Ordubadi adina Naxcivan Respublika kitabxanasinda kitabxanaci 1959 60 ci illerde ise Sumqayit seherindeki Sethi Aktiv Maddeler zavodunda aparatci kimi fealiyyet gostermisdir Umumittifaq Elmi Tedqiqat Olefinler Institutunda 1961 AMEA nin Elmi Surasinda Elastomerler almaq ucun yeni yaranmis laboratoriyada 1975 muxtelif vezifelerde calismisdir 1981 ci ilden EM ve Tehlukesizlik Texnikasi Elmi Tedqiqat Institutunun Yangin partlayis sobesine musabiqe yolu ile mudir teyin edilmisdir 1985 ci ilden etibaren fiziki kimyevi tedqiqatlar laboratoriyasinda mudir kimi fealiyyet gostermeye baslamisdir 1975 ci ilde Azerbaycan Elmler Akademiyasinin Neft Kimya Prosesleri Institutunda Elostomerler almaq meqsedi ile etilen ve butilenlerin qarsisinin spoliterlesmesi movzusunda namizedlik dissertasiyasini mudafie etmisdir Fealiyyeti span Texnoloji avadanliqlarin onlarin hisselerinin avadanliqlarin yerlesdiyi otaqlarin dosemelerinin yuyulub temizlenmesi proseslerinde asan alisan yanan yaxud partlayan insan ucun zererli etraf muhiti cirklendiren bahali uzvi helledicilerden istifade edirler Tofiq Quliyev gosterilen catismazliqlari aradan qaldirmaq ve proseslerin tehlukesizliyini temin etmek meqsedi ile Baki seherinde fealiyyet gosteren neft emali zavodlarinda hasil olan tullantilar esasinda Texniki Yuyucu Vasite isleyib hazirlamisdir Bu Texniki Yuyucu Vasiteler Baki Neft Yag emali zavodunda xususi qurguda istehsal olunaraq respublikaya ve kecmis SSRI deki muessiselere gonderilmisdir 50 000 tondan artiq Elave olaraq hemin TYV nin SSRI erazisinde genis tetbiqi ucun Qaz tehlukesizliyi Firmasi CP chrezvychajnoe Proisshestvie 2 fevral 1991 qezetinde xususi olan Muellif boyuk olculu texnoloji avadanliqlari onlarin saquli sethlerini tor sebeke tipli diger qoruyucu ceperleri ve s yuyub temizlemek ucun kopukemelegetirici TYV isleyib hazirlamisdir Bu kopuklenen TYV yuksek dayaniqliga malik olaraq 60 deqiqeden artiq istenilen konfiqurasiyali sethde qalaraq cirklerin semereli yuyulmasini temin edir Bu TYV Azerneft IB nin Azeriqaz QSC nin obyektlerinde ugurla sinaqlardan cixmis ve onlarin istehsalatda genis tetbiq olunmasi tovsiye edilmisdir Kopukemelegetirici yuyucu vasite KYV 2 herbi neqliyyat teyyaresi TU 95 modifikasiya olunmus tipi TK 12CT muherrikini murekkeb cirklerden neft mehsullari onlarin yanma mehsullari qetranlar toz qum ve s islenib hazirlanmisdir Bu KYV nin komeyi ile muherriki sokmeden temizleyici vasiteni qizdirmadan melum usullara nisbeten asan ve daha semereli temizlemek mumkun olmusdur Tofiq Quliyevin ixtiralari icerisinde zererli ve zeherli qazlarin mikro sizmalarin ekspress usulla teyin edilmesi de xususi yer tutur 1730312 Meisetde genis istifade olunan tebii qazin metan sizmasi neticesinde partlayis yaratmasi elece de neqliyyat vasitelerinde yanacaq kimi istifade edilen metan ve sixlasdirilib mayelesdirilmis propan butanin partlamasi ve yanmasi neticesinde bas veren felaketler melumdur Butun bunlar nezere alinaraq qazlarin mikrosizmalarini deqiq teyin eden indikator islenib hazirlanmisdir Bu indikatorlari hazirlamaq ucun Stavropol vilayetinin Nevinomissk seherinde hecmi 340 ml olan aluminium balonlar ve Riqa seherinden gundelik mehsuldarligi 2000 eded olan aqreqat alinaraq institutda qurasdirilmisdir Sumqayit Kimya Zavodunda 90 ci iller xlor istehsali sexinde istifade ucun Xlor indikatoru Baki 2 li Avtobus parki ucun Tebii qaz indikatoru Qazaxistanda Tengiz neft yatagi Sevron firmasinin sifarisi ile ve Samarada qaz emali zavodu ucun hidrogen sulfid qazinin sizma yerlerini askar eden UCK 1 ve UCK 2 indikatorlari hazirlanib realize edilmisdir Terkibinde kukurdlu birlesmeler olan neft ve neft mehsullari ile temasda olan texnoloji avadanliqlar cenler baklar sistemler ve s korroziyaya ugrayaraq demirin sulfidli birlesmelerini emele getirirler FeS Fe2S3 FeS2 ve s Bu birlesmede pirofor xassesine malik duzlar oz ozune alisib yanir ve boyuk yanginlar toredir Sonralar bu pirofor birlesmeler havanin oksigeni ile birleserek yuksek temperatura qeder 450 5000C qizaraq nefti qazi diger uzvi maddeleri alisdiraraq yangin toredir Bu barede edebiyyatda saysiz hesabsiz melumatlar var Uzun iller bu yanginlarin sebebi bilinmirdi Tofiq Quliyev bu arzuolunmaz yangin partlayisinin qarsisinin alinmasi ucun emekdaslari ile birge bir nece qaz indikatorlari isleyib hazirlamisdir AR Patent I20000208 1998 AR Patenti I 2018 0026 2018 Sposobdezaktivizacii pirofornyh zheleza Beynelxalq Elmi praktiki konfransin materiallari 24 25 noyabr 2010 Baki s Samara Qaz Emali zavodunda tetbiq olunmusdur 1990 ci illerde SSRI dagildigi ve muttefiq respublikalar arasinda iqtisadi elaqeler pozulan zamanlarda neft olkesi olan Azerbaycanda bas vere bilecek yanginlari sondurmek ucun kopuklendiriciler T Quliyev yanginlarin sondurulmesi ucun respublikada istehsal olunan mehsullardan ve istehsalat tullantilarindan ibaret yeni kopuklendiriciler isleyib hazirlamisdir Eyni zamanda kicik yanginlari sondurmek ucun ilk Universal mobil kopukemelegetirici aqreqat islenib hazirlanmisdir Yerli xammal ve tullantilar esasinda daha bir yanginsondurucu terkib ve orijinal usul islenilib hazirlanaraq sinaqdan cixarilmisdir Bu yanginin layalti usullarla sondurulmesi ucun kopuklendirici terkibdir Az R patenti i 2011 064 Bu usulla cenlerde alovlanmis neft ve neft mehsullarini sondurmek ucun kopuklenen terkib cenin asagisindan verilir Kopuk yanan maddenin icerisinden kecerek uzerine cixir hava oksigeninin qarsisini alir ve yanmani dayandirir Elmi praktik konfransin materiallari 13 14 dekar 2012 Gence s Tebii qazin hasilati ve onun neqli zamani qazla beraber maye su ve kondensat da cixir Quyularda bu su sutununun yigilaraq boruda eks tezyiq yaratmasi onun normal cixmasina mane olur Qazin neqli zamani ise mayenin esas hissesinin separatorlarda tutulmasina baxmayaraq xeyli hissesi qalir Onun uzun mesafeye neqli zamani yuksek tezyiq asagi temperatur qis zamani denizin dibi ve enisli yoxuslu yerden kecen boru xetlerinde su yigimlari ve karbohidratlar tixaclar yaranir Karbohidratlarin qarsisini almaq ucun qazdaki suyun cixarilmasini maksimuma catdirmaq lazimdir Bunun ucun Tofiq Quliyev emekdaslari ile birlikde yeni semereli kimyevi terkib ve usul isleyib hazirlamisdir AR Patent 20000211 2000 ci il ve I200090006 2006 ci il Bu kopuklenen kimyevi terkibin sinaq numuneleri Qum adasi QCI de sinaqdan ugurla kecmis ve genis tetbiqi tovsiye olunmusdur Yuxarida gosterilen islerden elave alim kukurdlu neftlerden hidrogen sulfid ve yuyucu merkaptanlarin metil etil propil qarsisini alan xususi kopuklendirici terkib isleyib hazirlamisdir Alinan kopuk yuksek artimi IQ 12 defe ve dayaniqligi ile melum kopuklendiricilerden ferqlenir Bu kopuyu qeza neticesinde tokulub dagilmis neftin uzerine tokmekle hem ondan ayrilan zeherli qazlarin cixmasinin qarsisini almaq hem de onlari kimyevi cehetden neytrallasdirmaq mumkundur Maye karbohidrogenlerdeki hidrogen sulfid ve diger qazlari yuksek tezyiqle deqazasiya etmekle cixarilmasi praktik cehetden boyuk ehmiyyet kesb edir Yuxarida gosterilenlerden basqa neft qaz neft kimya ve diger senaye sahelerinde tehlukesiz is seraiti yaratmaq meqsedi ile bir sira elmi praktiki ehemiyyetli isler yerine yetirilmisdir Bunlardan tullanti qazlardan Karbon qazinin alinmasi AR Patent 2000 0191 2000 ci il Alovdan qoruyucu terkib AR Patent i 2009 146 2009 cu il Tebii qazin qurudulmasi absorbent Germetiklesdirici kompozisiya AR Patent i 2011 0008 2011 ci il Sposob ochistki nefti Avt Svi vo SSSR 14113117 1986 g Sostav dlya Predotvrashenie vydeleniya rasprostraneniya serovodoroda iz nefti Avt Svi vo SSSR 1721881 ve basqalarini gostermek olar Aparilan islerin neticeleri barede T Quliyev Rusiya Ukrayna Finlandiya Macaristan umumiyyetle 20 den artiq olkede teskil olunmus konfrans simpozium ve sergilerde istirak etmisdir Alim kimi heyata kecirdiyi semereli teklifleri ve elmi tedqiqat isleri yuksek qiymetlendirilmisdir Esas elmi nailiyyetleri span Azerbaycan dilindeBerk sethlerin temizlenmesi ucun mehlul Patent Az Respub 980002 1998 ci il Esgerova B X Qaz itkisinin yerini askar etmek ucun kimyevi terkib Patent Az Respub 980001 1998 ci il Agayev A S Pirofor demir sulfid cokmelerinin oz ozune alisib yanmalarinin qarsisini almaq usulu AR Patenti 20000208 1998 ci il Huseynov M Q ve basq Istismarda olan qaz qurgularinda emele gelmis maye sutununu legv etmek ucun kopuklendirici terkib Patent Az R 20000211 2000 ci il Huseynov V Tebii qazlarin neqli zamani boru kemerlerinde yaranmis maye tixaclarinin legv edilmesi ucun kopuklendirici terkib Azerbaycan Respublikasinin patenti I2014 0014 2014 cu il Bedelov R R ve basq rus dilindeSposob polucheniya oligomerov etilena Patent GDR 126883 1977 g Seidov N M i dr Katalizator dlya oligomerizacii i sopolimerizacii olefinov Patent GDR 127725 1977 g Seidov N M i dr Katalizator dlya oligomerizacii i sopolimerizacii olefinov Avtorskoe svidetelstvo Chehoslovakii SSSR 186541 1981 g Seidov N M i dr Sposob ochistki nefti Avtorskoe svidetelstvo SSSR 14113117 1986 g Agaev A S i dr Indikatornyj sostav dlya obnaruzheniya utechek serovodoroda Avtorskoe svidetelstvo SSSR 14113117 1986 g Agaev A S i dr Sposob ochistki nefti i nefteproduktov ot serovodoroda Avtorskoe svidetelstvo SSSR 1616958 1990 g Agaev A S i dr Mukafatlari span Azerbaycan SSR Dovlet Etraf Muhitin Muhafizesi Komitesinin Etraf muhitin xlorla cirklenmesinin qarsisinin alinmasi 1990 Diplomuna SSRI Xalq teserrufati nailiyyetleri sergisinin Hidrogen sulfidin indikatoru Pirofor birlesmelerinin alismasinin qarsisini alan dezaktivator 1990 ci il Diplomuna iki Gumus medala eyni zamanda adi cekilen Serginin 1989 ve 1991 ci illerde Texniki yuyucu vasite Kopuklenen texniki yuyucu vasiteleri ucun Tunc ve Gumus medala layiq gorulmusdur Menbe span Seidov N M Dalin M A i dr 1970 Sposob polucheniya sinteticheskih kauchukov Amirova R M i dr Indikatornyj sostav dlya obnaruzheniya mesta utechki gaza SO2 Avtorskoe svidetelstvo SSSR 1747976 Gadzhiev B H i dr 1986 g Sposob predotvrasheniya samovozgoraniya pirofornyh otlozhenij sulfida zheleza Avtorskoe svidetelstvo SSSR 1449138 Askerova B H i dr 1996 g Penoobrazuyushee moyushee sredstvo dlya ochistki metallicheskoj poverhnosti Patent RF 2053264 Mehsimov Y A ve basq 2002 Berk sethi temizlemek ucun kopuklenen yuyucu vasite AR patenti 0028 Avlasimov L P i dr Indikatornyj sostav dlya obnaruzheniya mesta utechki hlora Avtorskoe svidetelstvo SSSR 1693417 Agaev A S i dr 1986 g Indikatornyj sostav dlya obnaruzheniya utechek serovodoroda Avtorskoe svidetelstvo SSSR 14113117 Hesimova M 1998 Qaz itkisinin yerini askar etmek ucun kimyevi terkib Patent Az Respub 980001 Gadzhiev B A i dr 1986 g Sposob predotvrasheniya samovozgoraniya pirofornyh otlozhenij sulfida zheleza Avtorskoe svidetelstvo SSSR 1449138 Agamirzeyev R A ve basq I2011 0084 Yanginin layalti sondurulmesi ucun kopuklendirici terkib Azerbaycan Respublikasinin patenti Aslanov E ve basq Tebii qazin qurudulmasi usun absorbent Azerbaycan Respublikasinin patenti I2008 0034 Azad Azerbaycan Musteqil ictimai siyasi qezet Senayenin inkisafinda Tofiq Quliyevin oz yeri var 7 may 2006 ci il 66 1021 seh 3 Cemiyyet ve ekologiya Ziyali omrunun 65 illik yubileyi 7 12 13 10 dekabr 2003 cu il seh 6 Xarici kecidler span Istinadlar span Seidov N M Dalin M A i dr Sposob polucheniya sinteticheskih kauchukov 1970 Amirova R M i dr Indikatornyj sostav dlya obnaruzheniya mesta utechki gaza SO2 Avtorskoe svidetelstvo SSSR 1747976 Gavzhiev B H i dr Sposob predotvrasheniya samovozgoraniya pirofornyh otlozhenij sulfida zheleza Avtorskoe svidetelstvo SSSR 1449138 1986 g Moyushij sostav dlya ochistki metallicheskih poverhnostej Avt Svid SSSR 1249065 1986 Penoobrazuyushee moyushee sredstvo dlya ochistki metallicheskoj poverhnosti Patent RF 2053264 1996 Indikatornyj sostav dlya opredeleniya mesta utechki gazovoj sredy iz izdelij Avtorskoe svid SSSR 1483304 1989 Indikatornyj sostav dlya obnaruzheniya mesta utechki xlora Avtorskoe svid SSSR 1693417 Indikatornyj sostav dlya obnaruzheniya utechek serovodorodasoderzhashix gazov Avtorskoe svidetelstvo SSSR 1635668 Indikatornyj sostav dlya obnaruzheniya mesta utechki gaza CO2 Avtorskoe svidetelstvo SSSR 1747976 M Osmanov i dr Himicheskij sostav dlya obnaruzheniya mesta utechki gaza Avtorskoe svidetelstvo SSSR 1762136 1992 g Sposob dezaktivacii pirofornyh sulfidov zheleza Avtor svi vo SSSR 1404462 1986 Sposob dezaktivacii pirofornyh sulfidov zheleza 1404463 1986 Sposob predotvrasheniya samovozgoraniya pirofornyh otlozhenij sulfida zheleza 1449138 1986 Yangin sondurmek ucun kopuklendirici terkib Azerbaycan Respublikasinin Patenti F120110096 Alovdan qoruyucu terkib Azerbaycan Respublikasinin Patenti i2009146 Penoobrazuyushij sostav dlya tusheniya pozhara Patent Az R 2000024 Universal mobil kopukemelegetirici aqreqat Azerbaycan Respublikasinin Patenti F 2009 0006 Penoobrazuyushij sostav dlya tusheniya pozhara Patent Az R 2000024 Sostav dlya predotvrasheniya vydeleniya rasprostraneniya serovodoroda iz nefti Avt Svi vo SSSR 1721881 Sposob degazacii zhidkih uglevodorodov Avt Svi vo SSSR 1607868 1990 Kateqoriyalar Yasayan insanlar10 dekabrda dogulanlar1938 ci ilde dogulanlarElifba sirasina gore alimler