Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tibet tülküsü (lat. Vulpes ferrilata) — itkimilər dəstəsinə, tülkülər cinsinə aid növ.
| Tibet tülküsü | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Aləm: Yarımaləm: Klad: Klad: Tipüstü: Tip: Klad: Yarımtip: İnfratip: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Sinifüstü: Klad: Klad: Sinif: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Yarımsinif: Klad: İnfrasinif: Maqndəstə: Dəstəüstü: Klad: Qranddəstə: Mirdəstə: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Yarımdəstə: Fəsilə: ???: Tibet tülküsü | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
| Mühafizə statusu | ||||||||||
 )Least Concern (IUCN 3.1)Least Concern: 23061 | ||||||||||
| ||||||||||
Xarici görünüş
Tibet tülküsü tülkülər arasında ən kiçik ölçülərinə malik olanıdır. Dişləri yaxşı inkişaf etmişdir. İri yırtıcı dişlərə sahibdir. Tülkünün dərisi qalın, sıx xəzlə örtülüdür. Bu xəz onu güçlü küləklərdən qorumağa imkan verir. Üz hissəsi ilk baxışda dördbucaqlı formadadır. Bunun bu cür olmasına səbəb boğaz ətrafında uzun tüklərinin olmasıdır. Böyür hissələri sarı-qəhvəyi rəngə çalır. Boğazdan qarın hissəsi də daxil olmaqla ağ rəngdə olur.
Yetkin tülkü 60 - 70 sm uzunluğa malik olur. Quyruğu 30 - 45 sm təşkil edir.
Bütün yetkin fərdlərin çəkisi 4 - 5,5 kiloqram arasında dəyişir.
Kariotipi 36 xromosondur.
Yayılması
Tibet tülküsü əsasən Tibet yaylasının çöl və yarımsəhra zonasında yayılmışdır. Onlara üstəlik Nepalda, Şimal-qərbi Hindistanda, Çinin bir çox daxili rayonlarında, Tibet Muxtar vilayətində rast gəlinir. 2008-ci ildə araşdırmaçılar Tibet tülkülərini 5 200 yüksəkliklərdə müşahidə etmişlər. Ancaq bu növ tülküləri rast gəlindiyi ərazilərdə müşahidə etmək mümkünsüzdür. Səbəb isə onların bir-birinə, rəqib olmasıdır.
Həyat tərzi
Tibet tülküləri yüksək dağlıq ərazilərdə ya iri daşların arasında, ya da dağlarda qazdıqları yuvalarda yaşayırıar. Olduqca gizli həyat sürülər. Qidalarını ovladıqdan sonra digər həmcinsinə belə gətirirlər. Qulaqları olduqca yaxşı inkişaf etmişdir. Əsasən ovda istifadə edilir. İy bilmə qabiliyyəti isə onların ərazilərini tanımağa xidmət edir. Onlar öz ərazilərini aktiv şəkildə qoruya bilirlər. Bununla belə ərazi bölğüsü aydın bilinmir. Onlar bir-birinin qonşuluğunda və hətta bir ərazidə bir necə çütlük yaşıya bilir.
2006-cı ilə qədər onları heç kəs videoya çəkə bilməmişdi. Səbəb isə onların əl çatmaz ərazilərdə yaşaması və ehtiyatlı həyat sürməsi olmuşdur. İlk dəfə BBC telekanalının çəkiliş qrupu onları lentə ala bilmişlər.
Bir çox araşdırmaçıların fikirinə görə bu növ tülkülər 8-10 il yaşayır. Ancaq onların böyük qismi müxtəlif səbəblərdən artıq beş yaşında həystını itirir.
Qidalanması
Qidasının əsasını — təşkil edir. Üstəlik onlar kiçik gəmiriciləri, kiçik quşları və onların yumurtalarını yerirlər. Qida rasionuna böcəklər, sürünənlər və giləmeyvələrdə daxildir.
Çoxalması
Tibet tülküləeinin çoxalma dövrü fevraldan başlayır. Çütlüklər artıq birinci illərinin sonlarına yaxın çütləşirlər. Dişi və erkək balalara birgə baxır. Boğazlıq 50-60 gün; ortalama — 55 gün davam edir. Bala verdikdən bir necə həftə ərzində ana balaları tək etmir. 2-5 olmaqla, ətçə balalar doğulur. Balaların çəkisi cəmi 60-120 q təşkil edir. Doğulduqdan bir necı həftə ərzində ada balalara süd verir. Süd vermə dövrünün nəqədər çəkməsi bilinmir.
İnsan üçün əhəmiyyəti
Bu tüklülərin dərisindən yerlilər papaq hazırlayır. Hansıkı insanı yağışdan və küləkdən qoruya bilir. Ancaq böyük kammersiya əhəmiyyəti yoxdur. Üstəlik onlar gəmiriciləri məhv etməklə insalara və təbiətə xeyr verirlər.
Qorunması
Əsas arealdan kənarda sayları olduqca azdır. 1989-ci ildə aparılan qiymətləndirməyə görə onların ümumi sayı 37 000 baş olması ehtimal edilur.
Tülkülər üçün əsas təhlükə Çində olan şirkətkərdən biri Ochotonaları Tibet platosuna göndərilməsini həyata keçirməsidir.
Digər təhlükə tibetin yerli əhalisinin saxladığı ev itləridir.
Mənbə
- Тибетская лисица на Зооклубе
- Фото тибетской лисицы 2006-12-11 at the Wayback Machine
- Видео(youtube): Tibet tülküsü şikar ovlayarkən
İstinadlar
- Integrated Taxonomic Information System (ing.). 2003.
- Mammal Species of the World (ing.): A Taxonomic and Geographic Reference. / D. E. Wilson, D. M. Reeder 3 Baltimore: JHU Press, 2005. 35, 2142 p.
- Harris, R.B., Z.H. Wang, J.K. Zhou, and Q.X. Liu. "Notes on biology of the Tibetan fox (Vulpes ferrilata)" (PDF). Canid News. 11. 2008: 1–7. 2020-09-27 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2016-11-06.
- . 2011-06-30 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-11-06.
- "Tibetan Sand Fox: The Animal Files". 2010-02-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2016-11-06.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Tibet tulkusu lat Vulpes ferrilata itkimiler destesine tulkuler cinsine aid nov Tibet tulkusuElmi tesnifatDomen EukariotlarRanqsiz AmorpheaRanqsiz Ranqsiz Ranqsiz Ranqsiz FilozoaAlem HeyvanlarYarimalem EumetazoylarKlad Klad IkitereflisimmetriyalilarKlad Tipustu SonagizlilarTip XordalilarKlad Yarimtip OnurgalilarInfratip AgizcenelilerKlad Klad Klad Klad XoanlarKlad Klad Klad Klad Klad Sinifustu DordayaqlilarKlad Klad Sinif MemelilerKlad Klad Klad Klad Klad Klad Klad Yarimsinif Vehsi heyvanlarKlad EuteriyalarInfrasinif PlasentalilarMaqndeste Desteustu LavrazioterilerKlad Qranddeste Mirdeste FeraeKlad Klad Klad YirticikimilerDeste YirticilarYarimdeste ItkimilerFesile Itler Tibet tulkusuBeynelxalq elmi adiVulpes ferrilata Brian Houghton Hodgson 1842 Muhafize statusuAz qaygi teleb edenler Least Concern IUCN 3 1 Least Concern 23061Vikinovlerde sistematikaSekil axtarisiITIS 621862NCBI 561074EOL 327998Xarici gorunusTibet tulkusu tulkuler arasinda en kicik olculerine malik olanidir Disleri yaxsi inkisaf etmisdir Iri yirtici dislere sahibdir Tulkunun derisi qalin six xezle ortuludur Bu xez onu guclu kuleklerden qorumaga imkan verir Uz hissesi ilk baxisda dordbucaqli formadadir Bunun bu cur olmasina sebeb bogaz etrafinda uzun tuklerinin olmasidir Boyur hisseleri sari qehveyi renge calir Bogazdan qarin hissesi de daxil olmaqla ag rengde olur Yetkin tulku 60 70 sm uzunluga malik olur Quyrugu 30 45 sm teskil edir Butun yetkin ferdlerin cekisi 4 5 5 kiloqram arasinda deyisir Kariotipi 36 xromosondur YayilmasiTibet tulkusu esasen Tibet yaylasinin col ve yarimsehra zonasinda yayilmisdir Onlara ustelik Nepalda Simal qerbi Hindistanda Cinin bir cox daxili rayonlarinda Tibet Muxtar vilayetinde rast gelinir 2008 ci ilde arasdirmacilar Tibet tulkulerini 5 200 yuksekliklerde musahide etmisler Ancaq bu nov tulkuleri rast gelindiyi erazilerde musahide etmek mumkunsuzdur Sebeb ise onlarin bir birine reqib olmasidir Heyat terziTibet tulkuleri yuksek dagliq erazilerde ya iri daslarin arasinda ya da daglarda qazdiqlari yuvalarda yasayiriar Olduqca gizli heyat suruler Qidalarini ovladiqdan sonra diger hemcinsine bele getirirler Qulaqlari olduqca yaxsi inkisaf etmisdir Esasen ovda istifade edilir Iy bilme qabiliyyeti ise onlarin erazilerini tanimaga xidmet edir Onlar oz erazilerini aktiv sekilde qoruya bilirler Bununla bele erazi bolgusu aydin bilinmir Onlar bir birinin qonsulugunda ve hetta bir erazide bir nece cutluk yasiya bilir 2006 ci ile qeder onlari hec kes videoya ceke bilmemisdi Sebeb ise onlarin el catmaz erazilerde yasamasi ve ehtiyatli heyat surmesi olmusdur Ilk defe BBC telekanalinin cekilis qrupu onlari lente ala bilmisler Bir cox arasdirmacilarin fikirine gore bu nov tulkuler 8 10 il yasayir Ancaq onlarin boyuk qismi muxtelif sebeblerden artiq bes yasinda heystini itirir QidalanmasiQidasinin esasini teskil edir Ustelik onlar kicik gemiricileri kicik quslari ve onlarin yumurtalarini yerirler Qida rasionuna bocekler surunenler ve gilemeyvelerde daxildir CoxalmasiTibet tulkuleeinin coxalma dovru fevraldan baslayir Cutlukler artiq birinci illerinin sonlarina yaxin cutlesirler Disi ve erkek balalara birge baxir Bogazliq 50 60 gun ortalama 55 gun davam edir Bala verdikden bir nece hefte erzinde ana balalari tek etmir 2 5 olmaqla etce balalar dogulur Balalarin cekisi cemi 60 120 q teskil edir Dogulduqdan bir neci hefte erzinde ada balalara sud verir Sud verme dovrunun neqeder cekmesi bilinmir Insan ucun ehemiyyetiBu tuklulerin derisinden yerliler papaq hazirlayir Hansiki insani yagisdan ve kulekden qoruya bilir Ancaq boyuk kammersiya ehemiyyeti yoxdur Ustelik onlar gemiricileri mehv etmekle insalara ve tebiete xeyr verirler QorunmasiEsas arealdan kenarda saylari olduqca azdir 1989 ci ilde aparilan qiymetlendirmeye gore onlarin umumi sayi 37 000 bas olmasi ehtimal edilur Tulkuler ucun esas tehluke Cinde olan sirketkerden biri Ochotonalari Tibet platosuna gonderilmesini heyata kecirmesidir Diger tehluke tibetin yerli ehalisinin saxladigi ev itleridir MenbeTibetskaya lisica na Zooklube Foto tibetskoj lisicy 2006 12 11 at the Wayback Machine Video youtube Tibet tulkusu sikar ovlayarkenIstinadlarIntegrated Taxonomic Information System ing 2003 Mammal Species of the World ing A Taxonomic and Geographic Reference D E Wilson D M Reeder 3 Baltimore JHU Press 2005 35 2142 p ISBN 978 0 8018 8221 0 Harris R B Z H Wang J K Zhou and Q X Liu Notes on biology of the Tibetan fox Vulpes ferrilata PDF Canid News 11 2008 1 7 2020 09 27 tarixinde PDF Istifade tarixi 2016 11 06 2011 06 30 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2016 11 06 Tibetan Sand Fox The Animal Files 2010 02 18 tarixinde Istifade tarixi 2016 11 06