Termodinamik tarazlıq və ya İstilik tarazlığı Müxtəlif dərəcədə qızdırılmış iki cisim təsəvvür edək. Təbiidir ki, bu cisimlərdən hər birinin molekulları arasıkəsilmədən xaotik hərəkət (istilik hərəkəti) edir. Belə hərəkət, molekullar arasında təmas yaradır. Məhz, belə təmas nəticəsində, istilik (molekulların xaotik hərəkətinin kinetik enerjisi) nisbətən isti cisimdən soyuq cismə verilir. Enerjinin qarşılıqlı mübadiləsi, hər iki cismin eyni istilik vəziyyətinə gəlməsinədək (bir qədər sonra tanış olacağımız temperatur deyilən parametrin, hər iki maddə üçün bərabər olmasına qədər) davam edir. Heç bir xarici təsir olmadan, özbaşına davam edən bu növ proses nəticəsində meydana gələn son hal, istilik tarazlığı halı adlanır. İstilik tarazlığı halında olan sistem daxilində enerjinin makroskopik daşınma prosesi baş vermir. Lakin, bu heç də o demək deyildir ki, istilik tarazlılığı halında olan sistemin atomları (yaxud, molekulları) öz xaotik hərəkətlərini dayandırır. Daimi xaotik hərəkət sistemin bütün hallarında, o cümlədən istilik tarazlığı halında mövcuddur. İstilik tarazlığı halında da, atom və molekullar daimi toqquşur və bu toqquşmalar nəticəsində enerji mübadiləsi baş verir. Lakin, belə mübadilələr, enerjinin makroskopik (qaz həcminin müəyyən bir makro hissəsindən, digər makro hissəsinə daşınma) deyil, mikroskopik daşınmasına gətirir, yəni toqquşmalar nəticəsində enerji, yalnız bir molekuldan digər molekula ötürülür. İstilik tarazlığı halı bütün sistemlərin ən təbii, yəni ən “rahat” halıdır. Özbaşına buraxılmış və təcrid (izolə) olunmuş hər bir sistem, bunun üçün səciyyəvi olan müəyyən zamandan sonra, labüd olaraq istilik tarazlığı halına gəlir. Hər bir konkret istilik tarazlığı halı, bu halda olan cismin qızma dərəcəsi ilə xarakterizə olunur. Bu səbəbdən, cisimlərin makroskopik xarakteristikası olan qızma dərəcəsini səciyyələndirə bilən yeni bir fiziki kəmiyyət daxil etmək ehtiyacı yaranır. Bu kəmiyyət temperatur adlanır. Beləliklə, temperatur, ayrı-ayrı atom və yaxud molekulları deyil, onlardan təşkil olunmuş sistemi bütövlükdə xarakterizə edən makroskopik fiziki kəmiyyətdir. Yürütdüyümüz mülahizələrdən də göründüyü kimi, istilik tarazlığında olan sistem üçün daxil etdiyimiz yeni fiziki kəmiyyət - temperatur, bu sistemin bütün nöqtələrində eynidir. Təbiidir ki, temperatur müəyyən real təmələ dayanmayan, mücərrəd bir kəmiyyət ola bilməz. Temperatur, cismi təşkil edən molekulların istilik hərəkəti ilə birbaşa əlaqədar kəmiyyət vasitəsilə təyin olunmalıdır ki, cismin qızma dərəcəsinin xarakteristikası olsun. Digər tərəfdən, bu kəmiyyət istilik tarazlığında olan cisimlərin bütün hissələrində eyni olmalıdır. Molekulyar-kinetik nəzəriyyənin əsas tənliyini çıxararkən görəcəyik ki, belə kəmiyyət olaraq bir molekula düşən orta kinetik enerji (söhbət xaotik irəliləmə hərəkətinin orta kinetik enerjisindən gedir) qəbul olunur. Termodinamik tarazlıqdan söhbət apararkən, bir incəliyə nəzər salmaq lazımdır. Verilmiş qaz kütləsinin bütün nöqtələrində temperaturun eyni olması, sistemin termodinamik tarazlıq halında olması mənasına gəlmir. Çünki, termodinamik tarazlığın mövcud olması üçün bu şərt zəruridir, lakin kafi deyildir. Kafi şərt, sistemin bütün nöqtələrində təzyiqin də eyni olmasıdır. Belə olmadığı halda, qaz kütləsi təzyiqin nisbətən yüksək olduğu hissələrdən nisbətən az olan hissələrə hərəkət edər - makroskopik qaz axını meydana gələr. Başqa sözlə desək, müxtəlif nöqtələrində təzyiqi müxtəlif olan sistem daxilində makroskopik daşınma prosesi meydana gələr ki, bu da sistem daxilində tarazlığın mövcud olmamağı deməkdir. Belə makroskopik daşınma prosesi, sistemin hər yerində təzyiqin bərabərləşməsinədək, yəni tarazlıq halında olmayan sistemin tarazlıq halına gəlməsi anınadək davam edir. Beləliklə, termodinamik tarazlıq halında sistemin bütün nöqtələrində temperatur və təzyiq eyni olmalıdır. Belə olduqda, sistemdə heç bir stasionar axın və ya cərəyan meydana gəlməz – sistem termodinamik tarazlıq halında qalmaqda davam edər.
Aprel 28, 2023
termodinamik, tarazlıq, məqaləni, vikiləşdirmək, lazımdır, lütfən, məqaləni, ümumvikipediya, redaktə, qaydalarına, uyğun, şəkildə, tərtib, edin, istilik, tarazlığı, müxtəlif, dərəcədə, qızdırılmış, cisim, təsəvvür, edək, təbiidir, cisimlərdən, hər, birinin, mo. Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Termodinamik tarazliq ve ya Istilik tarazligi Muxtelif derecede qizdirilmis iki cisim tesevvur edek Tebiidir ki bu cisimlerden her birinin molekullari arasikesilmeden xaotik hereket istilik hereketi edir Bele hereket molekullar arasinda temas yaradir Mehz bele temas neticesinde istilik molekullarin xaotik hereketinin kinetik enerjisi nisbeten isti cisimden soyuq cisme verilir Enerjinin qarsiliqli mubadilesi her iki cismin eyni istilik veziyyetine gelmesinedek bir qeder sonra tanis olacagimiz temperatur deyilen parametrin her iki madde ucun beraber olmasina qeder davam edir Hec bir xarici tesir olmadan ozbasina davam eden bu nov proses neticesinde meydana gelen son hal istilik tarazligi hali adlanir Istilik tarazligi halinda olan sistem daxilinde enerjinin makroskopik dasinma prosesi bas vermir Lakin bu hec de o demek deyildir ki istilik tarazliligi halinda olan sistemin atomlari yaxud molekullari oz xaotik hereketlerini dayandirir Daimi xaotik hereket sistemin butun hallarinda o cumleden istilik tarazligi halinda movcuddur Istilik tarazligi halinda da atom ve molekullar daimi toqqusur ve bu toqqusmalar neticesinde enerji mubadilesi bas verir Lakin bele mubadileler enerjinin makroskopik qaz hecminin mueyyen bir makro hissesinden diger makro hissesine dasinma deyil mikroskopik dasinmasina getirir yeni toqqusmalar neticesinde enerji yalniz bir molekuldan diger molekula oturulur Istilik tarazligi hali butun sistemlerin en tebii yeni en rahat halidir Ozbasina buraxilmis ve tecrid izole olunmus her bir sistem bunun ucun seciyyevi olan mueyyen zamandan sonra labud olaraq istilik tarazligi halina gelir Her bir konkret istilik tarazligi hali bu halda olan cismin qizma derecesi ile xarakterize olunur Bu sebebden cisimlerin makroskopik xarakteristikasi olan qizma derecesini seciyyelendire bilen yeni bir fiziki kemiyyet daxil etmek ehtiyaci yaranir Bu kemiyyet temperatur adlanir Belelikle temperatur ayri ayri atom ve yaxud molekullari deyil onlardan teskil olunmus sistemi butovlukde xarakterize eden makroskopik fiziki kemiyyetdir Yurutduyumuz mulahizelerden de gorunduyu kimi istilik tarazliginda olan sistem ucun daxil etdiyimiz yeni fiziki kemiyyet temperatur bu sistemin butun noqtelerinde eynidir Tebiidir ki temperatur mueyyen real temele dayanmayan mucerred bir kemiyyet ola bilmez Temperatur cismi teskil eden molekullarin istilik hereketi ile birbasa elaqedar kemiyyet vasitesile teyin olunmalidir ki cismin qizma derecesinin xarakteristikasi olsun Diger terefden bu kemiyyet istilik tarazliginda olan cisimlerin butun hisselerinde eyni olmalidir Molekulyar kinetik nezeriyyenin esas tenliyini cixararken goreceyik ki bele kemiyyet olaraq bir molekula dusen orta kinetik enerji sohbet xaotik irelileme hereketinin orta kinetik enerjisinden gedir qebul olunur Termodinamik tarazliqdan sohbet apararken bir inceliye nezer salmaq lazimdir Verilmis qaz kutlesinin butun noqtelerinde temperaturun eyni olmasi sistemin termodinamik tarazliq halinda olmasi menasina gelmir Cunki termodinamik tarazligin movcud olmasi ucun bu sert zeruridir lakin kafi deyildir Kafi sert sistemin butun noqtelerinde tezyiqin de eyni olmasidir Bele olmadigi halda qaz kutlesi tezyiqin nisbeten yuksek oldugu hisselerden nisbeten az olan hisselere hereket eder makroskopik qaz axini meydana geler Basqa sozle desek muxtelif noqtelerinde tezyiqi muxtelif olan sistem daxilinde makroskopik dasinma prosesi meydana geler ki bu da sistem daxilinde tarazligin movcud olmamagi demekdir Bele makroskopik dasinma prosesi sistemin her yerinde tezyiqin beraberlesmesinedek yeni tarazliq halinda olmayan sistemin tarazliq halina gelmesi aninadek davam edir Belelikle termodinamik tarazliq halinda sistemin butun noqtelerinde temperatur ve tezyiq eyni olmalidir Bele olduqda sistemde hec bir stasionar axin ve ya cereyan meydana gelmez sistem termodinamik tarazliq halinda qalmaqda davam eder Menbe https az wikipedia org w index php title Termodinamik tarazliq amp oldid 6947896, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
