Terek qumuqları – Çeçenistan , Şimali Osetiya və Alaniya ərazilərində Terek çayı boyunca yaşayan qumuqların etnik qrupu. 2010-cu ildə keçirilmiş Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına görə sayları təxminən 28 min nəfərdir. İnanc olaraq müsəlman sünnidirlər. İki etnik alt qrupa bölünürlər braqunlar ( Çeçenistanın Qudermes və Qroznı rayonlarında yaşayırlar) və mozdoklular (ya da mozdok qumuqları, Şimali Osetiya Alaniya respublikasında Mozdok rayonunda yaşayırlar.)
Terek qumuqları
2010-cu il siyahıyaalınmasına görə qumuqların yaşadıqları ərazilər
Göründüyü qədər terek qumuqları qıpçaqlara qədər Terek çayının bütün sağ sahili boyunca və Sunjey çayı arasında yaşayan tümenlərdən törəyiblər. Bütün bu ərazilər XVI əsrə qədər Tümen xanlığının ərazisinə daxil olub. XVI əsrdən XVII əsrə qədər bu ərazilər Tarku şamxallığından asılı olan və əhalisinin böyük hissəsini qumuqlar təşkil edən Braqun hakimliyinin tərkibində olub. General Yermolovun məktublarında bunlar yazılıb:
Vəba kabardinlərə qarşı bizim müttəfiqimiz idi. O Kiçik Kabardanın bütün əhalisini məhv edib Böyük Kabardada böyük boşluqlar yaratdı. Onları o dərəcədə zəiflətdi ki onlar artıq əvvəlki kimi böyük güclə toplana bilmirdilər. Ancaq kiçik qruplar şəklində hücumlar edirdilər. Yoxsa böyük ərazi boyunca səpələnmiş hissələrimiz böyük təhlükəsi ilə üzləşə bilərdilər. Çeçenlərdən sonra Terek çayının sağ sahili boyunca andreevski, aksaevski və kostexovski xalqları yaşayırlar. Özlərini qumuq adlandıran onlar əvvəldən bizim təbəəmizdirlər. Hər üç qumuq hakimliyi yaşına görə böyük şahzadə və ya bəy tərəfindən ardıcıllıqla idarə edilirdi. Çox vaxt belə alınırdı ki ən bacarıqlılar idarə edirdilər. Bu bölgələrdə yaşayan əhali əhəmiyyətsizdir xəzinələrində heç bir gəlir yoxdur.
Məhz vəba vaxtilə XVII – XVIII əsrlərdə qumuqlar tərəfindən sıx məskunlaşmış qumuq düzənliklərinin boşalmasına səbəb oldu.
XVII əsrin sonu XVIII əsrdən etibarən bütün bu ərazilərə çeçenlər köçməyə başlayırlar. Qumuq əhalisinin əksəriyyəti isə bu əraziləri tərk edirlər.
Terek vilayəti bölündükdən sonra terek qumuqları əsasən Dağıstanda yaşayan qumuq etnosundan ayrı düşərək ayrıca etnik qrup kimi formalaşdılar. Onların hazırda yaşadıqları ərazilər sonradan formalaşdırılmış Çeçenistan Respublikası və Şimali Osetiya ərazisində yerləşir.
"Гудермесский район (2002)" (rus. ). ethno-kavkaz.narod.ru. 26 yanvar 2012 tarixində . İstifadə tarixi: 2 oktyabr 2020.
"Грозненский район (2002)" (rus. ). ethno-kavkaz.narod.ru. 26 yanvar 2012 tarixində . İstifadə tarixi: 2 oktyabr 2020.
"Моздокский район (2002)" (rus. ). ethno-kavkaz.narod.ru. 1 noyabr 2012 tarixində . İstifadə tarixi: 2 oktyabr 2020.
Xarici keçidlər
Avqust 12, 2021
terek, qumuqları, çeçenistan, şimali, osetiya, alaniya, ərazilərində, terek, çayı, boyunca, yaşayan, qumuqların, etnik, qrupu, 2010, ildə, keçirilmiş, ümumrusiya, əhalinin, siyahıya, alınmasına, görə, sayları, təxminən, nəfərdir, inanc, olaraq, müsəlman, sünni. Terek qumuqlari Cecenistan Simali Osetiya ve Alaniya erazilerinde Terek cayi boyunca yasayan qumuqlarin etnik qrupu 2010 cu ilde kecirilmis Umumrusiya ehalinin siyahiya alinmasina gore saylari texminen 28 min neferdir Inanc olaraq muselman sunnidirler Iki etnik alt qrupa bolunurler braqunlar Cecenistanin Qudermes 1 ve Qrozni 2 rayonlarinda yasayirlar ve mozdoklular ya da mozdok qumuqlari Simali Osetiya Alaniya respublikasinda Mozdok 3 rayonunda yasayirlar Terek qumuqlari 2010 cu il siyahiyaalinmasina gore qumuqlarin yasadiqlari erazilerOzunuadlandirma qum qumuqlar kumuklar Umumi sayi28 min neferYasadigi erazilerRusiya 28 300 2010 Simali Osetiya 16 092 2010 Cecenistan 12 221 2010 DiliQumuq diliDiniIslamDaxildirTurk xalqlari Mundericat 1 Tarixi 2 Terek qumuqlarinin yasadiqlari yasayis meskenleri 3 Hemcinin bax 4 Istinadlar 5 Xarici kecidlerTarixi RedakteGorunduyu qeder terek qumuqlari qipcaqlara qeder Terek cayinin butun sag sahili boyunca ve Sunjey cayi arasinda yasayan tumenlerden toreyibler Butun bu eraziler XVI esre qeder Tumen xanliginin erazisine daxil olub XVI esrden XVII esre qeder bu eraziler Tarku samxalligindan asili olan ve ehalisinin boyuk hissesini qumuqlar teskil eden Braqun hakimliyinin terkibinde olub General Yermolovun mektublarinda bunlar yazilib Veba kabardinlere qarsi bizim muttefiqimiz idi O Kicik Kabardanin butun ehalisini mehv edib Boyuk Kabardada boyuk bosluqlar yaratdi Onlari o derecede zeifletdi ki onlar artiq evvelki kimi boyuk gucle toplana bilmirdiler Ancaq kicik qruplar seklinde hucumlar edirdiler Yoxsa boyuk erazi boyunca sepelenmis hisselerimiz boyuk tehlukesi ile uzlese bilerdiler Cecenlerden sonra Terek cayinin sag sahili boyunca andreevski aksaevski ve kostexovski xalqlari yasayirlar Ozlerini qumuq adlandiran onlar evvelden bizim tebeemizdirler Her uc qumuq hakimliyi yasina gore boyuk sahzade ve ya bey terefinden ardicilliqla idare edilirdi Cox vaxt bele alinirdi ki en bacariqlilar idare edirdiler Bu bolgelerde yasayan ehali ehemiyyetsizdir xezinelerinde hec bir gelir yoxdur Mehz veba vaxtile XVII XVIII esrlerde qumuqlar terefinden six meskunlasmis qumuq duzenliklerinin bosalmasina sebeb oldu XVII esrin sonu XVIII esrden etibaren butun bu erazilere cecenler kocmeye baslayirlar Qumuq ehalisinin ekseriyyeti ise bu erazileri terk edirler Terek vilayeti bolundukden sonra terek qumuqlari esasen Dagistanda yasayan qumuq etnosundan ayri duserek ayrica etnik qrup kimi formalasdilar Onlarin hazirda yasadiqlari eraziler sonradan formalasdirilmis Cecenistan Respublikasi ve Simali Osetiya erazisinde yerlesir Terek qumuqlarinin yasadiqlari yasayis meskenleri RedakteBraqunlar Braqun kendi qum Boragan Vinoqradnoe qum Bammatyurt Darbanxi qum Istisuv Mozdoklar Qizilyar Qucukyurt Predqornoe qum Borasuvotar Maliy Malqobek Qicciotar KalininskiyHemcinin bax RedakteQumuqlar TumenlerIstinadlar Redakte Gudermesskij rajon 2002 rus ethno kavkaz narod ru 26 yanvar 2012 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2 oktyabr 2020 Groznenskij rajon 2002 rus ethno kavkaz narod ru 26 yanvar 2012 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2 oktyabr 2020 Mozdokskij rajon 2002 rus ethno kavkaz narod ru 1 noyabr 2012 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2 oktyabr 2020 Xarici kecidler RedakteMenbe https az wikipedia org w index php title Terek qumuqlari amp oldid 5686672, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
