Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Taymır Muxtar Dairəsi (rus. Таймырский (Долгано-Ненецкий) автономный округ) — Şərqi Sibirin şimalında yerləşən, Rusiya Federasiyasının keçmiş subyekti.
| Taymır Muxtar Dairəsi | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Таймы́рский (Долга́но-Не́нецкий) автоно́мный о́круг | |||||
| |||||
|
| |||||
| Ölkə | |||||
| İnzibati mərkəz | Dudinka | ||||
| Tarixi və coğrafiyası | |||||
| Ləğv edilib | 31 dekabr 2006 | ||||
| Sahəsi |
| ||||
| Saat qurşağı |
| ||||
| Əhalisi | |||||
| Əhalisi |
| ||||
| Rəqəmsal identifikatorlar | |||||
| Avtomobil nömrəsi | 84 | ||||
 | |||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
2007-ci ilə qədər mövcud olmuşdur. 1 yanvar 2007-ci ildən Krasnoyarsk diyarı ərazisinə Taymır Dolqan-Nenes rayonu olaraq adlanmağa başlamışdır. Rayon əvvəllər Krasnoyarsk ərazisinin bir hissəsi olsa da, Rusiya Federasiyasının müstəqil bir subyekti olmuşdur.
İnzibati mərkəzi Dudinka şəhəridir (2007-ci ildə 24,6 min nəfər). Taymır yarımadasında yerləşir.
Norilsk şəhəri Taymır (Dolgan-Nenets) Muxtar Dairəsinin ərazisi ilə əhatə olunmasına baxmayaraq, birbaşa Krasnoyarsk ərazisinə tabedir.
Coğrafiya
Keçmiş dairənin ərazisi Şimal Qütb dairəsi daxilində yerləşir. Rusiyanın ən şimal kontinental nöqtəsi və Avrasiya materikinin şimal nöqtəsi olan Çelyuskin burnu dairə ərazisində olmuşdur. Ən böyük çayları - Yenisey, .
Tarix
Muxtar Dairə Ümumrusiya Mərkəzi İcraiyyə Komitəsinin 10 dekabr 1930-cu il tarixli qərarı ilə təşkil olunur. Əvvəlcə Taymır (Dolgan-Nenets) milli rayonu adlandırıldı və RSFSR-in Şərqi Sibir diyarının bir hissəsi idi. 7 dekabr 1934-cü ildə Krasnoyarsk diyarının təşkili ilə onun tərkibinə daxil edildi. 1977-ci ildə Taymır (Dolgan-Nenets) Muxtar Dairəsi olaraq adlandırıldı. Rusiya Federasiyasının müstəqil subyekti statusu, Krasnoyarsk ərazisinin inzibati ərazi hissəsi olaraq qalması 1992-ci il Federal qanununa uyğun olaraq rəstiqləndi. Bu müddəa Rusiya Federasiyasının 1993-cü il Konstitusiyasında təsdiq edilmişdir. 1 yanvar 2007-ci ildə Muxtar Dairəsi ləğv edildi və ərazi Taymır Dolgan-Nenets rayonu olaraq Krasnoyarsk dairəsinə daxil oldu.
Kranoyarsk diyarı ilə birləşmə
17 aprel 2005-ci ildə keçirilmiş referendumun nəticələrinə görə, 1 yanvar 2007-ci ildə Taymır Muxtar Dairəsi ləğv edildi və ərazi Krasnoyarsk diyarının bir hissəsi oldu. Taymır Muxtar Dairəsinin ərazisində, xüsusi statusa malik olan Taymır Dolqan-Nenes rayonu adlı inzibati-ərazi vahidi təşkil olundu.
Sonradan yerli fəallar inzibati rayonun muxtar bölgə kimi tanınması ilə bağlı referendum keçirməyə çalışdılar, lakin hər dəfə ərazi seçki komissiyası onlardan imtina etdi.
İnzibati-ərazi bölgüsü
Dikson rayonu
Ust-Yenisey rayonu
Xatanqa rayonu
- Ləğv edilmiş rayonlar
Avamski rayonu (1964-cü ilə qədər rayon mərkəzi Voloçanka kəndi olmuşdur)
Dudinka rayonu (1956-cı ilə qədər rayon mərkəzi Dudinka kənd idi (1951-ci ildən bəri şəhər statusu daşıyır))
2006-cı ildə dairə ərazisində 5 ərazi vahidliyi, o cümlədən 1 inzibati rayon, 2 şəhər qəsəbəsi, 2 kənd yaşayış məntəqəsi var idi:
Taymır Dolqan-Nenes rayonu (rayonun bütün ərazisini əhatə edir)
Dikson şəhər tipli qəsəbəsi (Dikson rayonunun sərhədləri daxilində)
Dudinka şəhər tipli qəsəbəsi (Dudinka şəhəri və şəhər icra hakimiyyətinə tabe olan ərazilərin hüdudları daxilində)
Karaul kənd yaşayış məntəqəsi (Ust-Yenisey rayonunun sərhədləri daxilində)
Xatanqa kənd yaşayış məntəqəsi (Xatanqa rayonunun sərhədləri daxilində)
Əhali
Milli tərkib:
| 1939 | 1959 | 1970 | 1979 | 1989 | 2002 | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Dolğanlar1 | 3971 (13,8 %) | 3934 (11,8 %) | 4344 (11,4 %) | 4338 (9,7 %) | 4939 (8,9 %) | 5517 (13,9 %) | |
| Nenlər | 2523 (8,8 %) | 1878 (5,6 %) | 2247 (5,9 %) | 2345 (5,2 %) | 2446 (4,4 %) | 3054 (7,7 %) | |
| Eneslər2 | 103 (0,2 %) | 197 (0,5 %) | |||||
| Nqanasanlar3 | 682 (2,0 %) | 765 (2,0 %) | 746 (1,7 %) | 849 (1,5 %) | 766 (1,9 %) | ||
| Evenklər | 563 (2,0 %) | 412 (1,2 %) | 413 (1,1 %) | 338 (0,8 %) | 311 (0,6 %) | 305 (0,8 %) | |
| ruslar | 16 931 (59,0 %) | 21 799 (65,3 %) | 25 465 (66,9 %) | 30 640 (68,2 %) | 37 438 (67,1 %) | 23 348 (58,6 %) | |
| digərləri | 4723 (16,5 %) | 4677 (14,0 %) | 4826 (12,7 %) | 6546 (14,6 %) | 9717 (17,4 %) | 6629 (16,7 %) | |
Qeydlər:
| |||||||
İstinadlar
- "Российский статистический ежегодник, 2007 год" (rus). 2016-03-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2016-05-11..
- "Таймырский муниципальный район". 2007-09-12 tarixində . İstifadə tarixi: 2008-07-13.
- (rus). openrussia.org. 2019-11-14 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-08-21.
- "Перепись населения 1939 года". 2016-03-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-11-14.
Mənbə
- Устав (Основной Закон) Таймырского (Долгано-Ненецкого) автономного округа
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Taymir Muxtar Dairesi rus Tajmyrskij Dolgano Neneckij avtonomnyj okrug Serqi Sibirin simalinda yerlesen Rusiya Federasiyasinin kecmis subyekti Taymir Muxtar DairesiTajmy rskij Dolga no Ne neckij avtono mnyj o krugBayraq d Gerb69 24 sm e 86 11 s u Olke RusiyaInzibati merkez DudinkaTarixi ve cografiyasiLegv edilib 31 dekabr 2006Sahesi 862 100 km Saat qursagi Krasnoyarsk vaxti d EhalisiEhalisi 38 372 nef 2007 Reqemsal identifikatorlarAvtomobil nomresi 84 Vikianbarda elaqeli mediafayllar 2007 ci ile qeder movcud olmusdur 1 yanvar 2007 ci ilden Krasnoyarsk diyari erazisine Taymir Dolqan Nenes rayonu olaraq adlanmaga baslamisdir Rayon evveller Krasnoyarsk erazisinin bir hissesi olsa da Rusiya Federasiyasinin musteqil bir subyekti olmusdur Inzibati merkezi Dudinka seheridir 2007 ci ilde 24 6 min nefer Taymir yarimadasinda yerlesir Norilsk seheri Taymir Dolgan Nenets Muxtar Dairesinin erazisi ile ehate olunmasina baxmayaraq birbasa Krasnoyarsk erazisine tabedir CografiyaKecmis dairenin erazisi Simal Qutb dairesi daxilinde yerlesir Rusiyanin en simal kontinental noqtesi ve Avrasiya materikinin simal noqtesi olan Celyuskin burnu daire erazisinde olmusdur En boyuk caylari Yenisey TarixMuxtar Daire Umumrusiya Merkezi Icraiyye Komitesinin 10 dekabr 1930 cu il tarixli qerari ile teskil olunur Evvelce Taymir Dolgan Nenets milli rayonu adlandirildi ve RSFSR in Serqi Sibir diyarinin bir hissesi idi 7 dekabr 1934 cu ilde Krasnoyarsk diyarinin teskili ile onun terkibine daxil edildi 1977 ci ilde Taymir Dolgan Nenets Muxtar Dairesi olaraq adlandirildi Rusiya Federasiyasinin musteqil subyekti statusu Krasnoyarsk erazisinin inzibati erazi hissesi olaraq qalmasi 1992 ci il Federal qanununa uygun olaraq restiqlendi Bu muddea Rusiya Federasiyasinin 1993 cu il Konstitusiyasinda tesdiq edilmisdir 1 yanvar 2007 ci ilde Muxtar Dairesi legv edildi ve erazi Taymir Dolgan Nenets rayonu olaraq Krasnoyarsk dairesine daxil oldu Kranoyarsk diyari ile birlesme17 aprel 2005 ci ilde kecirilmis referendumun neticelerine gore 1 yanvar 2007 ci ilde Taymir Muxtar Dairesi legv edildi ve erazi Krasnoyarsk diyarinin bir hissesi oldu Taymir Muxtar Dairesinin erazisinde xususi statusa malik olan Taymir Dolqan Nenes rayonu adli inzibati erazi vahidi teskil olundu Sonradan yerli feallar inzibati rayonun muxtar bolge kimi taninmasi ile bagli referendum kecirmeye calisdilar lakin her defe erazi secki komissiyasi onlardan imtina etdi Inzibati erazi bolgusuDikson rayonu Ust Yenisey rayonu Xatanqa rayonu Legv edilmis rayonlar Avamski rayonu 1964 cu ile qeder rayon merkezi Volocanka kendi olmusdur Dudinka rayonu 1956 ci ile qeder rayon merkezi Dudinka kend idi 1951 ci ilden beri seher statusu dasiyir 2006 ci ilde daire erazisinde 5 erazi vahidliyi o cumleden 1 inzibati rayon 2 seher qesebesi 2 kend yasayis menteqesi var idi Taymir Dolqan Nenes rayonu rayonun butun erazisini ehate edir Dikson seher tipli qesebesi Dikson rayonunun serhedleri daxilinde Dudinka seher tipli qesebesi Dudinka seheri ve seher icra hakimiyyetine tabe olan erazilerin hududlari daxilinde Karaul kend yasayis menteqesi Ust Yenisey rayonunun serhedleri daxilinde Xatanqa kend yasayis menteqesi Xatanqa rayonunun serhedleri daxilinde EhaliMilli terkib 1939 1959 1970 1979 1989 2002Dolganlar1 3971 13 8 3934 11 8 4344 11 4 4338 9 7 4939 8 9 5517 13 9 Nenler 2523 8 8 1878 5 6 2247 5 9 2345 5 2 2446 4 4 3054 7 7 Enesler2 103 0 2 197 0 5 Nqanasanlar3 682 2 0 765 2 0 746 1 7 849 1 5 766 1 9 Evenkler 563 2 0 412 1 2 413 1 1 338 0 8 311 0 6 305 0 8 ruslar 16 931 59 0 21 799 65 3 25 465 66 9 30 640 68 2 37 438 67 1 23 348 58 6 digerleri 4723 16 5 4677 14 0 4826 12 7 6546 14 6 9717 17 4 6629 16 7 Qeydler 1939 ve 1959 cu illerde dolganlar yakutlar olaraq nezerde tutulurdu 1939 1959 1970 ve 1979 cu illerde enesler nenler kimi qeyd olunurdu 1939 cu ilde Nqanasanlar nenler olaraq qeyd edilmisdir Istinadlar Rossijskij statisticheskij ezhegodnik 2007 god rus 2016 03 05 tarixinde Istifade tarixi 2016 05 11 Tajmyrskij municipalnyj rajon 2007 09 12 tarixinde Istifade tarixi 2008 07 13 rus openrussia org 2019 11 14 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 08 21 Perepis naseleniya 1939 goda 2016 03 04 tarixinde Istifade tarixi 2019 11 14 MenbeUstav Osnovnoj Zakon Tajmyrskogo Dolgano Neneckogo avtonomnogo okruga