fbpx
Wikipedia

Tarixi Başqırdıstan

İyun 25, 2022

Başqırdıstan (başq. Башҡортостан) — tarixi və coğrafi bölgə, hansı ki Ufa qəzasının başqırdların məskunlaşdığı Ufa əyaltətinə çevrilməsi nəticəsində yaranmışdır. Hal-hazırda bu ərazidə Başqırdıstan Respublikası, Orenburq və Çelyabinsk vilayətləri, Tatarıstan Respublikasının şərq hissəsi, Udmurtiyanın cənub-şərq hissəsi, Perm diyarının cənub hissəsi, Sverdlovskun cənub-qərb hissəsi, Kurqannın qərb hissəsi, Samaranın şimal-şərq hissəsi, Saratovun şərq hissəsi yerləşir.

Tarixi, etnoqrafik, linqvistik və digər tədqiqatlarda tarixin müxtəlif dövrlərində başqırd tayfaları və başqırd etnik qrupunun yerləşdikləri ərazini təyin etmək üçün Tarixi Başqırdıstan termini istifadə olunur. İrek Akmanovun fikirlərinə görə, termin ilk dəfə 1930-cu illərdə Matvey Lübavski tərəfindən istifadə olunmuşdur.

Etimologiyası

Keçmişdə başqırdların məskunlaşdığı bütün ərazilər Başqırd eli (başq. Башҡорт иле) adlanırdı.

Terminin sinonimi kimi ərazi adının əvvəlki variantlarını göstərmək olar: Başqurd, Başgirdlər, Başgird, Baskardiya, Başgirdiya, Başqırd çölləri, Bastarklar ölkəsi, Başqırd, Başcardlar, Başgiriya. XII-XIV əsrlərdə yaşamış Fəzlullah Rəşidəddinin Oğuznamə əsərində Başqurd adlı ərazi qeyd olunmuşdur.

Misal üçün, Tarixi Başqırdıstan anlayışı Böyük Macarıstan (Major Hungaria, Magna Hungaria) anlayışına uyğundur, hansı ki XIII əsr fransisk rahibi Covanni Karpininin səyahət hesabatında qeyd etdiyi macarların hipotetik ilk yurdudur. Onun axtarışını 1230-cu illərdə macar dominikanları aparırdılar, onlar içərisində ən məşhuru Yulian olmuşdur.

Coğrafi mövqeyi

Ərazinin coğrafi mövqeyi Cənubi Ural və onun ətraf yerlərinə düşür. Rəsmi olaraq bu ərazinin sərhədləri qeyd olunmayıb. Müxtəlif mənbələr təxmini sərhədləri təsvir etmək üçün müxtəlif variantlar təqdim edir, onlar adətən nəzərdən keçirilən tarixi dövrlərdən asıllı olur.

Bu ərazi ilə bağlı ən erkən məlumatlar, "Divanü Lüğat-it-Türk" (1072—1074) müəllifi Mahmud Kaşğariyə aiddir, əsərdə sxematik planda Başqırd çölü adında qeyd olunmuş yer mövcuddur. Sxematik plan dəqiq coğrafi təsviri təmin etməsə də, Xəzər dənizi və Volqa çayının qərbdən, Ural dağlarının qərb və şimaldan və İrtış vadilərinin şərqdən yaxın olması Başqırd çölünün harda yerləşdiyini bəlli etməyə kömək edir. Hələ ondan əvvəl X əsrdə Əhməd ibn Fədlan Əl-Başgird ölkəsini qeyd etmiş və səyahəti zamanı keçdiyi çayları sadalamışdır.

İstinadlar

  1. Башкортостан 2020-06-03 at the Wayback Machine // Башкирская энциклопедия / гл. ред. М. А. Ильгамов. — Ufa: ГАУН «Башкирская энциклопедия», 2015—2020. — ISBN 978-5-88185-306-8
  2. История башкирского народа: в 7 т./ гл. ред. М. М. Кульшарипов. I. М.: Наука. 2009. 7. ISBN 978-5-02-037010-4 (в пер.).
  3. История башкирского народа : в 7 т./ гл. ред. М. М. Кульшарипов ; Ин-т истории, языка и литературы УНЦ РАН. Т. I. М.: Наука. 2009. ISBN 978-5-02-037010-4 (в пер.).
  4. Акманов И. Г. Башкирские восстания XVII — XVIII вв. — феномен в истории народов Евразии. Уфа: Китап. 2016. 60–61. ISBN 978-5-295-06448-7.
  5. А.З.Асфандияров. Башкирия после вхождения в состав России. (вторая половина XVI- первая половина XIX в). Уфа. 2006. ISBN 5-295-03861-0.
  6. Fəzlullah Rəşidəddin. Oğuznamə. Bakı, 1987. səh. 68, 69.
  7. Эль-А’Лак Эн-Нафис… Глава VI. Мадьяры
  8. Умняков И. И. Самая старая турецкая карта мира. Труды Самаркандского государственного педагогического института. 1940. Т.1, вып.1. с. 103—131.
  9. Путешествие Ибн-Фадлана на Волгу. М.; Л., 1939. С. 66.; Ибн-Фадлан «Записка» о путешествии на Волгу

İyun 25, 2022
tarixi, başqırdıstan, başqırdıstan, başq, Башҡортостан, tarixi, coğrafi, bölgə, hansı, qəzasının, başqırdların, məskunlaşdığı, əyaltətinə, çevrilməsi, nəticəsində, yaranmışdır, hazırda, ərazidə, başqırdıstan, respublikası, orenburq, çelyabinsk, vilayətləri, ta. Basqirdistan basq Bashҡortostan tarixi ve cografi bolge hansi ki Ufa qezasinin basqirdlarin meskunlasdigi Ufa eyaltetine cevrilmesi neticesinde yaranmisdir Hal hazirda bu erazide Basqirdistan Respublikasi Orenburq ve Celyabinsk vilayetleri Tataristan Respublikasinin serq hissesi Udmurtiyanin cenub serq hissesi Perm diyarinin cenub hissesi Sverdlovskun cenub qerb hissesi Kurqannin qerb hissesi Samaranin simal serq hissesi Saratovun serq hissesi yerlesir 1 2 Tarixi etnoqrafik linqvistik ve diger tedqiqatlarda tarixin muxtelif dovrlerinde basqird tayfalari ve basqird etnik qrupunun yerlesdikleri erazini teyin etmek ucun Tarixi Basqirdistan termini istifade olunur 3 Irek Akmanovun fikirlerine gore termin ilk defe 1930 cu illerde Matvey Lubavski terefinden istifade olunmusdur 4 Etimologiyasi RedakteKecmisde basqirdlarin meskunlasdigi butun eraziler Basqird eli basq Bashҡort ile adlanirdi 5 Terminin sinonimi kimi erazi adinin evvelki variantlarini gostermek olar Basqurd Basgirdler Basgird Baskardiya Basgirdiya Basqird colleri Bastarklar olkesi Basqird Bascardlar Basgiriya XII XIV esrlerde yasamis Fezlullah Resideddinin Oguzname eserinde Basqurd adli erazi qeyd olunmusdur 6 Misal ucun Tarixi Basqirdistan anlayisi Boyuk Macaristan Major Hungaria Magna Hungaria anlayisina uygundur hansi ki XIII esr fransisk rahibi Covanni Karpininin seyahet hesabatinda qeyd etdiyi macarlarin hipotetik ilk yurdudur Onun axtarisini 1230 cu illerde macar dominikanlari aparirdilar onlar icerisinde en meshuru Yulian olmusdur 7 Cografi movqeyi RedakteErazinin cografi movqeyi Cenubi Ural ve onun etraf yerlerine dusur Resmi olaraq bu erazinin serhedleri qeyd olunmayib Muxtelif menbeler texmini serhedleri tesvir etmek ucun muxtelif variantlar teqdim edir onlar adeten nezerden kecirilen tarixi dovrlerden asilli olur Bu erazi ile bagli en erken melumatlar Divanu Lugat it Turk 1072 1074 muellifi Mahmud Kasgariye aiddir eserde sxematik planda Basqird colu adinda qeyd olunmus yer movcuddur 8 Sxematik plan deqiq cografi tesviri temin etmese de Xezer denizi ve Volqa cayinin qerbden Ural daglarinin qerb ve simaldan ve Irtis vadilerinin serqden yaxin olmasi Basqird colunun harda yerlesdiyini belli etmeye komek edir Hele ondan evvel X esrde Ehmed ibn Fedlan El Basgird olkesini qeyd etmis ve seyaheti zamani kecdiyi caylari sadalamisdir 9 Istinadlar Redakte Bashkortostan Arxivlesdirilib 2020 06 03 at the Wayback Machine Bashkirskaya enciklopediya gl red M A Ilgamov Ufa GAUN Bashkirskaya enciklopediya 2015 2020 ISBN 978 5 88185 306 8 Istoriya bashkirskogo naroda v 7 t gl red M M Kulsharipov I M Nauka 2009 7 ISBN 978 5 02 037010 4 v per Istoriya bashkirskogo naroda v 7 t gl red M M Kulsharipov In t istorii yazyka i literatury UNC RAN T I M Nauka 2009 ISBN 978 5 02 037010 4 v per Akmanov I G Bashkirskie vosstaniya XVII XVIII vv fenomen v istorii narodov Evrazii Ufa Kitap 2016 60 61 ISBN 978 5 295 06448 7 A Z Asfandiyarov Bashkiriya posle vhozhdeniya v sostav Rossii vtoraya polovina XVI pervaya polovina XIX v Ufa 2006 ISBN 5 295 03861 0 Fezlullah Resideddin Oguzname Baki 1987 seh 68 69 El A Lak En Nafis Glava VI Madyary Umnyakov I I Samaya staraya tureckaya karta mira Trudy Samarkandskogo gosudarstvennogo pedagogicheskogo instituta 1940 T 1 vyp 1 s 103 131 Puteshestvie Ibn Fadlana na Volgu M L 1939 S 66 Ibn Fadlan Zapiska o puteshestvii na Volgu Menbe https az wikipedia org w index php title Tarixi Basqirdistan amp oldid 6406292, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.