Zəncirotu və ya acıqovuq (lat.Taraxacum) — mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsindən çoxillik bitki cinsi. Yoğunlaşmış kökləri tipik şaqulidir. Kökətrafı yarpaqları rozet şəkillidir. İçiboş yarpaqsız gövdələrinin ucunda bir çiçək qrupu (səbətcik) əmələ gəlir. Çiçəyi qızılı-sarı, ikicinsiyyətli, meyvəsi toxumçadır. Köklərində süd şirəsi, yarpaq və çiçəklərində S, B2 vitaminləri, karotin var. Antarktidadan başqa bütün qitələrdə təsadüf edilir. Azərbaycanda 13 növü bitir. Bəzi növlərinin kökündə kauçuk var.
Çoxillik ot bitkisi olub, qısa və lətli, kiçikbudaqlı olub, mil köklüdür. Yarpaq və kökətrafı çətiri çılpaq və ya dalğın-tükcüklü, uzunluğu 10-25 sm, dərin qayığabənzər-lələkli, tədricən daralan, uzun qanadlı saplaqdan ibarətdir. Çiçəkqruplarının uzunluğu 30 sm, silindrik, içiboş, kənarları çılpaq və yuxarıdan hörümçək toruna bənzər yumşaq tüklüdür. Çiçəkləri iri səbətdə toplanmaqla, diametri 5 sm-dir. Çiçəkləri ikicinsli, dilşəkilli və açıq-sarı rənglidir.
Çəmənlik, örüş, yol kənarlarında, küçə, imarət, park ətrafındakı alaq bitkiliyində və əkin sahələrində yaşayır.
Kökünün uzunluğu 2-15 sm, eni 0,3-3 sm, sadə və ya az budaqlanan, uzununa qırışıq, bəzən spiralşəkilli, həddən artıq burulmuş, sıx və ağırdır. Kökün mərkəzi böyük olmayan sarı və ya sarımtıl-qonur oduncaqdan ibarət olmaqla, ətrafı nəzərəçarpacaq dərəcədə gümüşü-ağ rəng əhatə etmişdir. Digər qatı qonur konsentrasiyalı və südəbənzər rəngli olur. Xaricdən rəngi açıq və ya tünd-qonur, iysiz, xoş tamlı və acı dadlı olur. Kökləri yazda bitkilər cücərən zaman (aprel və mayın əvvəli) və ya payızda (sentyabr-oktyabr) toplanılır. Kökləri şumun15-25 sm dərinliyində olur. Bərkimiş torpaqlarda, incə kökləri xeyli çox olub, müxtəlif süxurlar tərəfindən ovxalanır. Toplanılan sahələrdən təkrar tədarük edilməsi 2-3 ildən bir mümkündür. Köklərini torpağı qazaraq çıxarmaq lazımdır. Toplanılan nazik yan kökləri dərhal soyuq suya qoyulmalıdır. Toplanılan xammal açıq, lakin kölgəli, yaxşı ventiliyasiyalı naveslərdə, çardaxda və ya 40-50ОС temperaturda quruducu şkafda qurudulmalıdır. Bu zaman nazik doğranmış xammal 3-5 sm qalınlığında sərilməli və mütəmadi olaraq çevrilməlidir. Bu halda çıxım 33-35%-ə qədər olur.
Anbar zərərvericilərindən qorumaqla, quru, havası yaxşı dəyişilən yerlərdə saxlanılmalıdır. Saxlanılma müddəti 5 ildir.
Tərkibi və təsiri:
Köklərinin tərkibində acı qlükozidlər (taraksaçin və taraksaçepin), triterpen birləşmələr, 24%-ə qədər inulin, qatran və piyli yağlar vardır.
İştahartırıcı və ödqovucu stimulyatordur. Yabanı çoxillik ot bitkisi olan zəncirotunun kökü keyfiyyətli xammal və dərman bitkisidir.
Köklərindəki (bütöv və bölünmüş) keyfiyyətli acı maddələri iştahartırıcı, həzmedici və ödqovucu təsirə malik olan dərman maddələridir. Bişirmə, həb və qarışıqların tərkibində istifadə edilir.
Təbabətdə
Dərman zəncirotundan (lat.Taraxacum officinale) təbabətdə istifadə olunur. Qurudulmuş kökləri iştahasızlığı, qəbizliyi aradan qaldırır və ödqovucu dərman kimi işlədilir. Köklərindən alınan qatı cövhərdən həb hazırlanır.
Bu bitki tanınmış və çillərə qarşı faydalı vasitədir. 4 çay qaşığı zəncirotu kökünü 1,5 stəkan suda 15 dəqiqə ərzində bişirirlər. Hazırlanmış həlimi soyudurlar və filtrdən kеçirərək mütəmadi dəriyə çəkirlər.
Zəncirotu şirəsi
Bu şirə həyat tonusunu qaldıran və qüvvətləndirici vasitədir. O, olduqca turş mühiti nеytrallaşdıra və orqanizmin qələvi balansını normalaşdıra bilir. Onun tərkibində olduqca yüksək miqdarda kalium, kalsium və natrium var. O, həmçinin maqnеzium və dəmir ilə ən çox zəngin olan mənbədir.
Yaşıl şirələr içərisində A vitamini ilə ən zəngin olan zəncirotu şirəsidir.
İkiləpəlilər ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır.Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.
Avqust 19, 2022
zəncirotu, acıqovuq, taraxacum, mürəkkəbçiçəklilər, fəsiləsindən, çoxillik, bitki, cinsi, yoğunlaşmış, kökləri, tipik, şaqulidir, kökətrafı, yarpaqları, rozet, şəkillidir, içiboş, yarpaqsız, gövdələrinin, ucunda, çiçək, qrupu, səbətcik, əmələ, gəlir, çiçəyi, q. Zencirotu ve ya aciqovuq lat Taraxacum murekkebcicekliler fesilesinden coxillik bitki cinsi Yogunlasmis kokleri tipik saqulidir Koketrafi yarpaqlari rozet sekillidir Icibos yarpaqsiz govdelerinin ucunda bir cicek qrupu sebetcik emele gelir Ciceyi qizili sari ikicinsiyyetli meyvesi toxumcadir Koklerinde sud siresi yarpaq ve ciceklerinde S B2 vitaminleri karotin var Antarktidadan basqa butun qitelerde tesaduf edilir Azerbaycanda 13 novu bitir Bezi novlerinin kokunde kaucuk var ZencirotuTaraxacumMay ayinda zencirotunun ciceklemesiElmi tesnifatAlemi BitkilerSobe OrtulutoxumlularSinif IkilepelilerYarimsinif AsteridSira AstraciceklilerFesile MurekkebciceklilerCins ZencirotuElmi adiTaraxacum Cass VikinovlerdesistematikaSekilaxtarisiITIS 36199NCBI 49743EOL 49106GRIN 11886IPNI 11243 Zencirotu Mundericat 1 Botaniki xarakteristikasi 2 Terkibi ve tesiri 3 Tebabetde 4 Zencirotu siresi 5 Derman bitkisi kimi istifade olunan novleri 6 Diger novleri 7 Istinadlar 8 Hemcinin baxBotaniki xarakteristikasi RedakteCoxillik ot bitkisi olub qisa ve letli kicikbudaqli olub mil kokludur Yarpaq ve koketrafi cetiri cilpaq ve ya dalgin tukcuklu uzunlugu 10 25 sm derin qayigabenzer lelekli tedricen daralan uzun qanadli saplaqdan ibaretdir Cicekqruplarinin uzunlugu 30 sm silindrik icibos kenarlari cilpaq ve yuxaridan horumcek toruna benzer yumsaq tukludur Cicekleri iri sebetde toplanmaqla diametri 5 sm dir Cicekleri ikicinsli dilsekilli ve aciq sari renglidir Cemenlik orus yol kenarlarinda kuce imaret park etrafindaki alaq bitkiliyinde ve ekin sahelerinde yasayir Kokunun uzunlugu 2 15 sm eni 0 3 3 sm sade ve ya az budaqlanan uzununa qirisiq bezen spiralsekilli hedden artiq burulmus six ve agirdir Kokun merkezi boyuk olmayan sari ve ya sarimtil qonur oduncaqdan ibaret olmaqla etrafi nezerecarpacaq derecede gumusu ag reng ehate etmisdir Diger qati qonur konsentrasiyali ve sudebenzer rengli olur Xaricden rengi aciq ve ya tund qonur iysiz xos tamli ve aci dadli olur Kokleri yazda bitkiler cuceren zaman aprel ve mayin evveli ve ya payizda sentyabr oktyabr toplanilir Kokleri sumun15 25 sm derinliyinde olur Berkimis torpaqlarda ince kokleri xeyli cox olub muxtelif suxurlar terefinden ovxalanir Toplanilan sahelerden tekrar tedaruk edilmesi 2 3 ilden bir mumkundur Koklerini torpagi qazaraq cixarmaq lazimdir Toplanilan nazik yan kokleri derhal soyuq suya qoyulmalidir Toplanilan xammal aciq lakin kolgeli yaxsi ventiliyasiyali naveslerde cardaxda ve ya 40 50OS temperaturda quruducu skafda qurudulmalidir Bu zaman nazik dogranmis xammal 3 5 sm qalinliginda serilmeli ve mutemadi olaraq cevrilmelidir Bu halda cixim 33 35 e qeder olur Anbar zerervericilerinden qorumaqla quru havasi yaxsi deyisilen yerlerde saxlanilmalidir Saxlanilma muddeti 5 ildir 1 Terkibi ve tesiri RedakteKoklerinin terkibinde aci qlukozidler taraksacin ve taraksacepin triterpen birlesmeler 24 e qeder inulin qatran ve piyli yaglar vardir Istahartirici ve odqovucu stimulyatordur Yabani coxillik ot bitkisi olan zencirotunun koku keyfiyyetli xammal ve derman bitkisidir Koklerindeki butov ve bolunmus keyfiyyetli aci maddeleri istahartirici hezmedici ve odqovucu tesire malik olan derman maddeleridir Bisirme heb ve qarisiqlarin terkibinde istifade edilir 2 Tebabetde RedakteDerman zencirotundan lat Taraxacum officinale tebabetde istifade olunur Qurudulmus kokleri istahasizligi qebizliyi aradan qaldirir ve odqovucu derman kimi isledilir Koklerinden alinan qati covherden heb hazirlanir Bu bitki taninmis ve cillere qarsi faydali vasitedir 4 cay qasigi zencirotu kokunu 1 5 stekan suda 15 deqiqe erzinde bisirirler Hazirlanmis helimi soyudurlar ve filtrden kecirerek mutemadi deriye cekirler 3 Zencirotu siresi RedakteBu sire heyat tonusunu qaldiran ve quvvetlendirici vasitedir O olduqca turs muhiti neytrallasdira ve orqanizmin qelevi balansini normalasdira bilir Onun terkibinde olduqca yuksek miqdarda kalium kalsium ve natrium var O hemcinin maqnezium ve demir ile en cox zengin olan menbedir Yasil sireler icerisinde A vitamini ile en zengin olan zencirotu siresidir 4 Derman bitkisi kimi istifade olunan novleri RedakteKrim saqqiz Taraxacum hybernum Stev Kok saqqiz Taraxacum kok saghyz Rodin Derman zencirotu Taraxacum officinale Wigg Diger novleri RedakteZencirotu cinsinin novleriIstinadlar Redakte S C Ibadullayeva M C Qehremanova Bitkilerin Sirli Dunyasi Ot Bitkileri Baki 2016 s 333 S C Ibadullayeva M C Qehremanova Bitkilerin Sirli Dunyasi Ot Bitkileri Baki 2016 s 333 http www alakbarli aamh az http www nkpi az page addread amp id 730az ZencirotuThe Plant List saytinda Arxivlesdirilib 2020 09 23 at the Wayback MachineHemcinin bax Redakte Ikilepeliler ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Menbe https az wikipedia org w index php title Zencirotu amp oldid 6370341, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
_e-citizen.jpg.html){kind=link}
