fbpx
Wikipedia

Tənqid

Avqust 03, 2021

Tənqid – şifahi, yazılı və ya feli ola bilər. Lüğət mənası ilə tənqid – hər hansı bir insan, əsər və ya mövzunun doğru-yanlış, əskik-artıq, gözəl-çirkin cəhətlərini tapıb göstərmə işidir. Tənqidin əxlaqi cəhətdən yaxşı və ya pis dəyərləndirilməsi; kimə, nə vaxt, hansı dərəcədə, hansı məqsədlə və hansı niyyətlə edildiyindən asılıdır. Bu baxımdan tənqid, müsbət tənqid (faydalı olan) və mənfi tənqid (zərər verən) olaraq iki yerə bölünür. Tənqidin təsiri də yuxarıdakı söylədiyimiz xüsusiyyətlərə görə fərqli ola bilər.

İnsan nə üçün tənqid edir?

Fərdi və ictimai həyatın daha da yaxşılaşması üçün xətaların fərq edilib lazımi qaydada ifadə edilməsi yararlıdır. Ancaq bu ifadə formasının insana və ətfarına zərər verməməsi, ifadələrin müsbət niyyətli olması vacibdir. Bu formada edilən müsbət tənqidlərdə səhvləri düzəltmə mülahizəsi vardır. Ailə və cəmiyyətdə mənfi tənqidə bağlananlar getdikcə hər şeydə bir əskiklik axtararlar. Bu şəkildə tənqidin bir alışqanlıq kimi edilməsi müşahidə olunur. Zərərli tənqidin arxasında hissi və nəfsi mülahizələr yata bilər. Rəqabət və qısqanclıq da insanı davamlı tənqidə aparar. Bu durumda tənqidə mövzu olan xüsusiyyəti düzəltmə və həll etmə qayəsi olmadığı üçün iki tərəf də bundan zərər çəkər. Qısaca, "üzüm yemək yerinə bağbanı döymək" üçün danışmaq olmaz. Dəyərləndirmələrdə səmimi olmaq, hissi və nəfsi mülahizələri tərk etmək vacib faktordur. Beləliklə, zərərli tənqidin qarşısını almış olarıq.

Zərərli tənqid ictimai bir xəstəlik halına çevrilə bilər. Məsələn, KİV-də məşhur olan insanlar belə bəzən duyğularına məğlub olaraq zərərli tənqid edirlər. Televiziyalardakı bəzi müzakirə proqramlarındakı insanlar tənqiddən çox qarşı tərəfə maddi-mənəvi zərər verməyə çalışırlar. Qarşıdakı insan nə deyirsə desin onu dediklərini tənqid etməyə çalışırlar, bu da şəxsi mənfəətin qorunması məqsədini daşıyır. Beləliklə, mənlik və ənaniyyətin mənfi tənqidi artırdığının şahidi oluruq.

Tənqidçinin psixologiyası

Mənfi tənqidlərdə empatiya çatışmazlığı mövcuddur. Qarşıdakı insanın vəziyyəti nəzərə alınmır. Lazımi qədər empatiya qura bilən insanlarda mənfi tənqid çox az olar. Mənfiliyə fokuslanan və ümidsiz insanlarda çatışmayan cəhəti tapma həvəsi daha çoxdur. Hamının və hər hadisənin əskik və yanlışlıqları onlara təsir edir. Bikef və distimik (uzun müddətli kefsizlik halı) insanlarda iradi və ya qeyri-iradi ümidsizlik tənqidi çoxaldar. Bu vəziyyətdə insanlar içində olduqları durumu hiss etməyə bilərlər. Ətrafındakı insanlar bunu fərq etməli və belə insanlara kömək etməlidir. Məsələn, ümidsiz bir uşaq oynadığı yoldaşlarının ona qarşı olan normal münasibətini qəsd kimi dəyərləndirə bilər, beləliklə onları tənqid edər və sevilmədiyini düşünər. Bu durumda onu yaxından tanıyan insanlar onunla maraqlanmalıdır. Çox mükəmməlçi insanlarda, özünü və başqalarını davamlı dəyərləndirmə, xətaları tapıb meydana çıxararaq hər şeyin xətasız olmasını istəmə hərəkəti müşahidə edilir. Mükəmməlçi insanlar ətrafındakıların xətalarını taparaq stressin artmasına səbəb olarlar. Məsələn, mükəmməlçi bir ana, uşağının dörd almasını qəbul etməz, həmişə beş almasını istəyər. Bu isə uşaqda stressin artmasına, müvəffəqiyyətinin azalmasına gətirib çıxara bilər. Ən mükəmməli istəmək və gözləmək bəzi gözəlliklərin sönməsinə səbəb ola bilər.

Tənqidçinin şüur altında "Mən daha yaxşı bilirəm, daha yaxşı edərəm" kimi bir düşüncəsi ola bilər. Bu düşüncə ilə insanların və ya hər hansı bir hadisənin səhv tərəflərini tapar. Buna istinadən qarşıdakı insandan daha yaxşı bildiyini özünə görə isbat etmiş olar. Beləliklə, ənaniyyətin artmasına səbəb olar. Bu cür tənqid getdikcə daha da mənfi mahiyyətə çevrilər.

Bəziləri isə xətalarını qeyri-iradi olaraq örtmək üçün tənqid edər. Xüsusilə iş yerlərində bu daha çox yayılmışdır. Başqaları tənqid edildikdə və ya əskik tərəfləri tapıldıqda, tənqidçi, yerinin möhkəmləndiyini zənn edər, xətalarının örtüldüyünü düşünər. Ailədə də səhvlərin başqalarına yüklənməsi fərdin öz səhvini düzəltməsinə mane olar və ailə daxili münasibətlərin zədələnməsinə yol açar. Davamlı hər şeyi və hər kəsi mənfi dəyərləndirən insanlar, özlərini stresə yuvarladıqları kimi ətraflarına da neqativ enerji yaydıqları üçün yalnız qalarlar.

Tənqid edilənin psixologiyası

Söylənən hər sözün qarşı tərəfdə bir əksi yaranır. Bu əks müsbət və ya mənfi ola bilər. Dəyərləndirməmişdən əvvəl nəyi nə üçün tənqid etdiyimizi və bunun nəticəsində kimin nə qədər faydalanacağını hesablamalıyıq. Söylədiklərimizlə sadəcə qarşı tərəfə mesaj verməklə kifayətlənməyib, o insanın qısa, orta və uzun müddətdəki davranışlarına da təsir etdiyimizi unutmamalıyıq. Müsbət üslubu saxlaya bilmədiyimiz dəyərləndirmədə qarşı tərəfə zərər verə bilərik.

Tənqid daha çox tənqid ediləndə stresə çevrilər, bu da insanların bir-birlərindən uzaqlaşmasına səbəb olar. Hər şeyi zərərli şəkildə tənqid edən insanların ailədə də tək olduqları hiss olunur. Heç kim ona öz dərdini danışmaq istəməz, çünki həmişə mənfi dəyərləndirməkdədir. Tənqid ilə birlikdə həmsöhbətdə incimə və xaric edilmə duyğusu yarana bilər. Bir insana davamlı əskik tərəflərini söylədikdə o insanın özü haqqında fikri mənfi istiqamətdə dəyişər. Özünü bacarıqsız hiss edər. Narahatçılığı artar. Narahatçılıq və stresi artan insanların da xətaları çoxalar.

Tənqid ilə həmsöhbətin ya cəsarətinin azalaraq passivləşməsinə və yaxud daha da hiddətlənməsinə səbəb oluna bilər. Davamlı tənqid edilən insanlarda tənqid edilmə qorxusu ilə cəsarətsizlik baş verər. Tənqid edilən insan tənqid edənə hirsləndikdə aradakı dialoq pozular.

Bir insanın və ya şeyin bir çox gözəl cəhətləri olduğu halda, yalnız səhv tərəflərini aşkarlamaq haqlılıq və ədalətə münasib deyil. Tənqid edilən insanın gözəl tərəflərinin görülməməsi onun gözəl yanlarının azalması deməkdir. Bir bağçada onlarla gözəl çiçək olduğu halda sadəcə bir neçə yabanı ota ilişib qalmaq o çiçəklərin azalmasına səbəb olar. Davamlı tənqid edilən insanın kefsizləşməsi və özünə qapanması qaçınılmazdır.

Müsbət tənqid necə olur?

Bir mövzunu və insana dəyərləndirərkən niyyətimiz və seçdiyimiz üslub çox vacibdir. Qarşı tərəfin tənqidimizdən istifadə etməsində ən vacib ünsür niyyətimizdir. Davranışlarımız və mövzuya yanaşmamızla niyyətimizin yaxşı olduğunu hiss etdirməliyik. Həmsöhbətin bizə qarşı çıxış etməsindən ehtiyat etməliyik. Tənqid yumşaq formada edilməlidir. Beləliklə də müsbət davranmış olarıq. Qarşı tərəfin dediklərimizi qəbul etməsi və görüşlərimizdən istifadə etməsi üçün zəmin hazırlamış olarıq. Niyyətimizin və üslubumuzun yaxşı olmadığı təqdirdə, həm bizdən uzaqlaşmasına, həm də görüşlərimizi qəbul etməməsinə səbəb olarıq.

Dəyərləndirdiyimiz şeyin anlayışımıza görə əskik və səhv tərəfləri varsa, subyektiv tənqid etmiş olarıq. Meyar və standartlara görə dəyərləndirmişiksə, deməli obyektiv tənqid etmişik. Buna belə misal vermək olar. Tənqidə başlayanda "məncə, mənə görə, mənim anlayışıma görə" kimi ifadələr qarşı tərəfin qəbul etməməsinə səbəb ola bilər. Bunun əvəzinə isə obyektiv ifadələr işlətsək, "bir kitaba görə, bir böyük alimin dediyinə" şəklində ifadələr faydalı nəticə verə bilər.

Müdürlərimizin və ya təcrübə və biliyi çox olan insanların tənqidi müsbət qəbul edilər. Çünki bu insanların fikrini bildirməsi ilə qarşı tərəfin yaxşılığı, faydası və müsbətliliyi təmin olunur. Bir çox insan bu insanlardan qəbul etdiyi tənqidlərlə özünü yetişdirər və əskikliklərini azaltmağa çalışar. Tənqiddəki qayəmiz qarşıdakı insanın xətasını düzəltmək olsa da, o xətanın yerləşməsinə gətirib çıxara bilər. Bir insana səhv söyləməkdənsə, ona necə olmalıdır onu söyləməliyik. Əgər qarşıdakı insan xətalarının söylənməsinə vərdiş edibsə, bu insanları tez-tez tənqid etmək düzgün deyil. Bu cür insanlara xətalarını söylədikcə xətaların yerləşməsi meydana gələ bilər. Bunun əvəzinə, bu insanların müsbət cəhətlərin önə çıxarıb əskik tərəflərinə işarə etmək daha faydalıdır. Məhəmməd Peyğəmbər (səs) insanların xətalarını adını çəkmədən düzəltməyə çalışmışdır. Şəxslərin xətalarının ön plana qoyulması, adı çəkilərək danışılması, şəxsin psixologiyasına görə uyğun olmaya bilər. Bu mövzuda Peyğəmbərimiz (səs) bizə rəhbərdir.

Uşaqlarda olan münasibətlərdə onların yaxşı tərəflərini önə çəkmək vacibdir. Məsələn, sinifdə bir sual soruşdunuz. Şagirdlərdən biri cavab verdi, ancaq cavab səhvdir. Bu durumda səhvə işarə etmədən şagirdin müsbət tərəflərini, cavabındakı bilgi hissələrindən istifadə edərək ona kömək etməliyik. Bundan sonra cavabın səhv olduğunu ifadə etmək olar. Onda şagird inciməz və sonrakı suallarda cavab vermə cəsarətini itirməz.

Komanda kimi işləyənlərin öz yoldaşlarını tənqiddən qaçmalıdır. Tənqid edən şəxs başqalarının tənqidə başlamasına qapı açar; dedi-qodu və qeybətin artmasına səbəb olar. Bununla da birlikdə çalışma ruhu zədələnər. İnsanlar davamlı bir-birlərinin səhvlərini görməyə başlayar. Qardaşlıq və yoldaşlıq zərərə uğrayar.

Müsbət tənqidin faydalarına müqabil mənfi tənqidin zərərləri vardır.

Hər şeyi tənqid edənlər özlərini də nəfis mühasibəsinə tabe tutmurlarsa, bu vəziyyət onların xətalarını düzəltmələrinə maneə təşkil edər. Həmişə başqalarını tənqid edənlər öz xətaları mövzusunda da o qədər həssas olmalıdırlar.

Tənqid vərdişi dedi-qodu və qeybəti özü ilə birlikdə gətirər. Bu səbəblə tənqidə başlayan şəxs bir müddət sonra qeybətə yaxalana bilər.

Gözəli təqdir etmək hər zaman təşviq edici bir davranışdır. "Gözəl görən gözəl düşünər, gözəl düşünən həyatından ləzzət alar" ifadəsi bizim üçün gözəl örnəkdir. Həyata baxışımız bu cür olarsa, həm qəlb qırmamış, həm də müsbət davranmış olarıq.

Mənbə

  • Sızıntı Jurnalı, Türkiyə

Avqust 03, 2021
tənqid, şifahi, yazılı, feli, bilər, lüğət, mənası, ilə, tənqid, hər, hansı, insan, əsər, mövzunun, doğru, yanlış, əskik, artıq, gözəl, çirkin, cəhətlərini, tapıb, göstərmə, işidir, əxlaqi, cəhətdən, yaxşı, dəyərləndirilməsi, kimə, vaxt, hansı, dərəcədə, hansı. Tenqid sifahi yazili ve ya feli ola biler Luget menasi ile tenqid her hansi bir insan eser ve ya movzunun dogru yanlis eskik artiq gozel cirkin cehetlerini tapib gosterme isidir Tenqidin exlaqi cehetden yaxsi ve ya pis deyerlendirilmesi kime ne vaxt hansi derecede hansi meqsedle ve hansi niyyetle edildiyinden asilidir Bu baximdan tenqid musbet tenqid faydali olan ve menfi tenqid zerer veren olaraq iki yere bolunur Tenqidin tesiri de yuxaridaki soylediyimiz xususiyyetlere gore ferqli ola biler Mundericat 1 Insan ne ucun tenqid edir 2 Tenqidcinin psixologiyasi 3 Tenqid edilenin psixologiyasi 4 Musbet tenqid nece olur 5 MenbeInsan ne ucun tenqid edir RedakteFerdi ve ictimai heyatin daha da yaxsilasmasi ucun xetalarin ferq edilib lazimi qaydada ifade edilmesi yararlidir Ancaq bu ifade formasinin insana ve etfarina zerer vermemesi ifadelerin musbet niyyetli olmasi vacibdir Bu formada edilen musbet tenqidlerde sehvleri duzeltme mulahizesi vardir Aile ve cemiyyetde menfi tenqide baglananlar getdikce her seyde bir eskiklik axtararlar Bu sekilde tenqidin bir alisqanliq kimi edilmesi musahide olunur Zererli tenqidin arxasinda hissi ve nefsi mulahizeler yata biler Reqabet ve qisqancliq da insani davamli tenqide aparar Bu durumda tenqide movzu olan xususiyyeti duzeltme ve hell etme qayesi olmadigi ucun iki teref de bundan zerer ceker Qisaca uzum yemek yerine bagbani doymek ucun danismaq olmaz Deyerlendirmelerde semimi olmaq hissi ve nefsi mulahizeleri terk etmek vacib faktordur Belelikle zererli tenqidin qarsisini almis olariq Zererli tenqid ictimai bir xestelik halina cevrile biler Meselen KIV de meshur olan insanlar bele bezen duygularina meglub olaraq zererli tenqid edirler Televiziyalardaki bezi muzakire proqramlarindaki insanlar tenqidden cox qarsi terefe maddi menevi zerer vermeye calisirlar Qarsidaki insan ne deyirse desin onu dediklerini tenqid etmeye calisirlar bu da sexsi menfeetin qorunmasi meqsedini dasiyir Belelikle menlik ve enaniyyetin menfi tenqidi artirdiginin sahidi oluruq Tenqidcinin psixologiyasi RedakteMenfi tenqidlerde empatiya catismazligi movcuddur Qarsidaki insanin veziyyeti nezere alinmir Lazimi qeder empatiya qura bilen insanlarda menfi tenqid cox az olar Menfiliye fokuslanan ve umidsiz insanlarda catismayan ceheti tapma hevesi daha coxdur Haminin ve her hadisenin eskik ve yanlisliqlari onlara tesir edir Bikef ve distimik uzun muddetli kefsizlik hali insanlarda iradi ve ya qeyri iradi umidsizlik tenqidi coxaldar Bu veziyyetde insanlar icinde olduqlari durumu hiss etmeye bilerler Etrafindaki insanlar bunu ferq etmeli ve bele insanlara komek etmelidir Meselen umidsiz bir usaq oynadigi yoldaslarinin ona qarsi olan normal munasibetini qesd kimi deyerlendire biler belelikle onlari tenqid eder ve sevilmediyini dusuner Bu durumda onu yaxindan taniyan insanlar onunla maraqlanmalidir Cox mukemmelci insanlarda ozunu ve basqalarini davamli deyerlendirme xetalari tapib meydana cixararaq her seyin xetasiz olmasini isteme hereketi musahide edilir Mukemmelci insanlar etrafindakilarin xetalarini taparaq stressin artmasina sebeb olarlar Meselen mukemmelci bir ana usaginin dord almasini qebul etmez hemise bes almasini isteyer Bu ise usaqda stressin artmasina muveffeqiyyetinin azalmasina getirib cixara biler En mukemmeli istemek ve gozlemek bezi gozelliklerin sonmesine sebeb ola biler Tenqidcinin suur altinda Men daha yaxsi bilirem daha yaxsi ederem kimi bir dusuncesi ola biler Bu dusunce ile insanlarin ve ya her hansi bir hadisenin sehv tereflerini tapar Buna istinaden qarsidaki insandan daha yaxsi bildiyini ozune gore isbat etmis olar Belelikle enaniyyetin artmasina sebeb olar Bu cur tenqid getdikce daha da menfi mahiyyete cevriler Bezileri ise xetalarini qeyri iradi olaraq ortmek ucun tenqid eder Xususile is yerlerinde bu daha cox yayilmisdir Basqalari tenqid edildikde ve ya eskik terefleri tapildiqda tenqidci yerinin mohkemlendiyini zenn eder xetalarinin ortulduyunu dusuner Ailede de sehvlerin basqalarina yuklenmesi ferdin oz sehvini duzeltmesine mane olar ve aile daxili munasibetlerin zedelenmesine yol acar Davamli her seyi ve her kesi menfi deyerlendiren insanlar ozlerini strese yuvarladiqlari kimi etraflarina da neqativ enerji yaydiqlari ucun yalniz qalarlar Tenqid edilenin psixologiyasi RedakteSoylenen her sozun qarsi terefde bir eksi yaranir Bu eks musbet ve ya menfi ola biler Deyerlendirmemisden evvel neyi ne ucun tenqid etdiyimizi ve bunun neticesinde kimin ne qeder faydalanacagini hesablamaliyiq Soylediklerimizle sadece qarsi terefe mesaj vermekle kifayetlenmeyib o insanin qisa orta ve uzun muddetdeki davranislarina da tesir etdiyimizi unutmamaliyiq Musbet uslubu saxlaya bilmediyimiz deyerlendirmede qarsi terefe zerer vere bilerik Tenqid daha cox tenqid edilende strese cevriler bu da insanlarin bir birlerinden uzaqlasmasina sebeb olar Her seyi zererli sekilde tenqid eden insanlarin ailede de tek olduqlari hiss olunur Hec kim ona oz derdini danismaq istemez cunki hemise menfi deyerlendirmekdedir Tenqid ile birlikde hemsohbetde incime ve xaric edilme duygusu yarana biler Bir insana davamli eskik tereflerini soyledikde o insanin ozu haqqinda fikri menfi istiqametde deyiser Ozunu bacariqsiz hiss eder Narahatciligi artar Narahatciliq ve stresi artan insanlarin da xetalari coxalar Tenqid ile hemsohbetin ya cesaretinin azalaraq passivlesmesine ve yaxud daha da hiddetlenmesine sebeb oluna biler Davamli tenqid edilen insanlarda tenqid edilme qorxusu ile cesaretsizlik bas verer Tenqid edilen insan tenqid edene hirslendikde aradaki dialoq pozular Bir insanin ve ya seyin bir cox gozel cehetleri oldugu halda yalniz sehv tereflerini askarlamaq haqliliq ve edalete munasib deyil Tenqid edilen insanin gozel tereflerinin gorulmemesi onun gozel yanlarinin azalmasi demekdir Bir bagcada onlarla gozel cicek oldugu halda sadece bir nece yabani ota ilisib qalmaq o ciceklerin azalmasina sebeb olar Davamli tenqid edilen insanin kefsizlesmesi ve ozune qapanmasi qacinilmazdir Musbet tenqid nece olur RedakteBir movzunu ve insana deyerlendirerken niyyetimiz ve secdiyimiz uslub cox vacibdir Qarsi terefin tenqidimizden istifade etmesinde en vacib unsur niyyetimizdir Davranislarimiz ve movzuya yanasmamizla niyyetimizin yaxsi oldugunu hiss etdirmeliyik Hemsohbetin bize qarsi cixis etmesinden ehtiyat etmeliyik Tenqid yumsaq formada edilmelidir Belelikle de musbet davranmis olariq Qarsi terefin dediklerimizi qebul etmesi ve goruslerimizden istifade etmesi ucun zemin hazirlamis olariq Niyyetimizin ve uslubumuzun yaxsi olmadigi teqdirde hem bizden uzaqlasmasina hem de goruslerimizi qebul etmemesine sebeb olariq Deyerlendirdiyimiz seyin anlayisimiza gore eskik ve sehv terefleri varsa subyektiv tenqid etmis olariq Meyar ve standartlara gore deyerlendirmisikse demeli obyektiv tenqid etmisik Buna bele misal vermek olar Tenqide baslayanda mence mene gore menim anlayisima gore kimi ifadeler qarsi terefin qebul etmemesine sebeb ola biler Bunun evezine ise obyektiv ifadeler isletsek bir kitaba gore bir boyuk alimin dediyine seklinde ifadeler faydali netice vere biler Mudurlerimizin ve ya tecrube ve biliyi cox olan insanlarin tenqidi musbet qebul ediler Cunki bu insanlarin fikrini bildirmesi ile qarsi terefin yaxsiligi faydasi ve musbetliliyi temin olunur Bir cox insan bu insanlardan qebul etdiyi tenqidlerle ozunu yetisdirer ve eskikliklerini azaltmaga calisar Tenqiddeki qayemiz qarsidaki insanin xetasini duzeltmek olsa da o xetanin yerlesmesine getirib cixara biler Bir insana sehv soylemekdense ona nece olmalidir onu soylemeliyik Eger qarsidaki insan xetalarinin soylenmesine verdis edibse bu insanlari tez tez tenqid etmek duzgun deyil Bu cur insanlara xetalarini soyledikce xetalarin yerlesmesi meydana gele biler Bunun evezine bu insanlarin musbet cehetlerin one cixarib eskik tereflerine isare etmek daha faydalidir Mehemmed Peygember ses insanlarin xetalarini adini cekmeden duzeltmeye calismisdir Sexslerin xetalarinin on plana qoyulmasi adi cekilerek danisilmasi sexsin psixologiyasina gore uygun olmaya biler Bu movzuda Peygemberimiz ses bize rehberdir Usaqlarda olan munasibetlerde onlarin yaxsi tereflerini one cekmek vacibdir Meselen sinifde bir sual sorusdunuz Sagirdlerden biri cavab verdi ancaq cavab sehvdir Bu durumda sehve isare etmeden sagirdin musbet tereflerini cavabindaki bilgi hisselerinden istifade ederek ona komek etmeliyik Bundan sonra cavabin sehv oldugunu ifade etmek olar Onda sagird incimez ve sonraki suallarda cavab verme cesaretini itirmez Komanda kimi isleyenlerin oz yoldaslarini tenqidden qacmalidir Tenqid eden sexs basqalarinin tenqide baslamasina qapi acar dedi qodu ve qeybetin artmasina sebeb olar Bununla da birlikde calisma ruhu zedelener Insanlar davamli bir birlerinin sehvlerini gormeye baslayar Qardasliq ve yoldasliq zerere ugrayar Musbet tenqidin faydalarina muqabil menfi tenqidin zererleri vardir Her seyi tenqid edenler ozlerini de nefis muhasibesine tabe tutmurlarsa bu veziyyet onlarin xetalarini duzeltmelerine manee teskil eder Hemise basqalarini tenqid edenler oz xetalari movzusunda da o qeder hessas olmalidirlar Tenqid verdisi dedi qodu ve qeybeti ozu ile birlikde getirer Bu sebeble tenqide baslayan sexs bir muddet sonra qeybete yaxalana biler Gozeli teqdir etmek her zaman tesviq edici bir davranisdir Gozel goren gozel dusuner gozel dusunen heyatindan lezzet alar ifadesi bizim ucun gozel ornekdir Heyata baxisimiz bu cur olarsa hem qelb qirmamis hem de musbet davranmis olariq Menbe RedakteSizinti Jurnali TurkiyeMenbe https az wikipedia org w index php title Tenqid amp oldid 5946206, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.