fbpx
Wikipedia

Təfsir

Avqust 04, 2021

Təfsir (ərəbcə: علم التفسير elm ül-təfsir) — ilahiyyat elmlərinin ən əsas bölməsidir. Quranı təfsir etmək üçün digər dini elmlərlə bərabər ərəb ədəbiyyatını da mükəmməl bilmək zəruridir. Təfsir ayə, hədis, səhabə sözü, dil qaydaları və alimlərin görüşləri diqqətə alınaraq edilməlidir.

Mənbələrə nəzər saldıqda təfsir kəlməsinin leksik olaraq iki fərqli kökdən meydana gəldiyini görürük. I. Təfsir kəlməsi, lüğətdə "bəyan etmək, kəşf etmək, üstü örtülü bir şeyi açmaq" kimi mənalara gələn "fəsr" kökündən törəmişdir. II. Təfsir kəlməsi, təqlib vəzni ilə "səfr" kökündən əmələ gələn təfil babında bir məsdərdir. "Səfr" kəlməsi müxtəlif mənalara gəlməklə bərabər "örtülü bir şeyi açmaq, aydınlatmaq və açmaq" anlamlarını da daşıyır.

Hər nə qədər bu iki kəlmə mənaca bir-birinə yaxın olsalar da, yenə də bunlar arasında fərq vardır. Belə ki, Əmin əl-Xuliyə görə "fəsr" və "səfr" kəlmələrinin ikisində də kəşf etmək, ortaya çıxarmaq mənaları vardır. Amma "səfr" kəlməsində maddi, zahiri bir kəşf, "fəsr" sözündə isə mənəvi bir kəşf vardır. Elə buna görə də, məna ilə əlaqədar olduğu üçün o "təfsir" kəlməsinin "fəsr " sözündən törədiyini iddia edir.

Terminoloji mənaları

  • Təfsir (din) - Ümumi olaraq təfsir, "müşkil olan ləfızlərdən murad edilən mənanın kəşf edilməsi", xüsusi olaraq isə, "insan gücü və ərəb dilinin verdiyi imkan nisbətində Allah Təalanın Qurandakı qəsd etdiyi mənaları ortaya qoymaqdır". Daha açıq ifadə etsək "Qurani- Kərimdəki ayələrdən murad edilən mənanın (Allahın məqsədinin) nə olduğunu Təfsir üsulu metodlarından hər hansı biri ilə təsbit edib ortaya qoyulmasına" təfsir deyilir.
  • Təfsir (fəlsəfə) - Müxtəlif məfhumlar (konsepsiyalar), simvollar yaxud nəsnələr (obyektlər) üçün mənaların təyinatı.
  • Təfsir (məntiq) - Rəsmi dilin simvollarına mənaların təyin olunması.
  • Hermenevtika - Təfsir (interpretation) nəzəriyyəsinin tədqiqi.
  • Təfsir (Musiqi) - əsərin mənasının açıqlanması; Musiqi əsərinin ifaçısı ifaçı tərəfindən onun məzmununun şərh edilməsinə yönəlmiş özünəməxsus ifaçılıq xüsusiyyətləri ilə bağlıdır.

Təfsir Tarixi

Təfsir, Qurani-Kərimin mənasını bəyan və izah etməklə əlaqədar olan elmdir. Quranın anlaşılması istiqamətindəki fəaliyətlər əsri-səadət dövrü ilə birlikdə başlamışdır. Bu fəaliyətlər əvvəlcə şifahi olaraq başlamış, hicri II əsrin ikinci yarısından etibarən isə yazılı şəkildə davam etmişdir. Qur’ani-Kərimi yalnız oxumaq kifayət deyildir. Oxumaq savabdır. Ancaq həmin xəzinənin açarı təfsirdir. Təfsir Qur’anın başa düşülməsini təmin edir. İşin ən mühümmü də Qur’anı başa düşərək oxumaqdır. Hansı dövrdə təfsir elmi ilə məşğuliyyət çox isə orada tərəqqi vardır. Çünki müsəlmanlar Qur’ana tabe olduqca ucalmış, ona zidd hərəkət etdikcə isə geri qalmışlar.

Qurani-Kərimin ilk nazil olmasından etibarən səhabələr, onun mənasını dərk edirdilər. Ona görə ki, Qur’an öz dillərində enmişdir. Digər tərəfdən ayələrin nazil olma səbəbləri onlara aydın idi. Bu səbəblə Peyğəmbər dövründə yaşayan müsəlmanlar arasında çox az münaqişə olurdu, zəbt və tədvinə ehtiyac da olmurdu. Bununla birlikdə başa düşülməkdə çətinlik çəkdikləri ayələrin mənasını, Peyğəmbərdən soruşub öyrənirdilər. Həmin məlumatlar o zamandan etibarən rəvayət yolu ilə bu günə qədər gəlmişdir.

Quranın insanlara anlatılmasında ilk müfəssirlik vəzifəsini yerinə yetirən Peyğəmbərdir. Belə ki, Qurani-Kərimin ilk təfsiri 

يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنزِلَ إِلَيْكَ مِن رَّبِّكَ وَإِن لَّمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَ ...

"Ya Peyğəmbər! Rəbbin tərəfindən sənə nazil ediləni (Quranı) təbliğ et. Əgər (bunu) etməsən (Allahın) risalətini (sənə həvalə etdiyi elçilik, peyğəmbərlik vəzifəsini) yerinə yetirmiş olmazsan..." (Maidə 5/67) məalındakı ayəsi ilə

... وَأَنزَلْنَا إِلَيْكَ الذِّكْرَ لِتُبَيِّنَ لِلنَّاسِ مَا نُزِّلَ إِلَيْهِمْ...

"Sənə də Quranı nazil edik ki, insanlara onlara göndərilənə (hökümləri, halal-haramı) izah edəsən və onlar da düşünüb dərk edələr" ( Nəhl 16/44) şəklindəki ayəsinin ifadə etdikləri kimi Peyğəmbərlə başlamışdır.

Müsəlmanlar, Əshabədən eşidilən bu rəvayət yolu ilə gələn təfsirləri sonradan toplayaraq yazıb təsbit ediblər. Bu şəkildə ilk təfsir kitabları Təfsiri-Rəvayə olaraq meydana çıxmışdır. Həmin rəvayət və nəqlin yardımı ilə bəzi İslam alimləri Qur’anı izah etməyə başlamışdılar ki, buna Təfsiri-Dirayə deyilir. Əvvəl rəvayət təfsiri yaranmış, sonra, dirayət təfsiri ona isnad edilərək ortaya çıxmışdır. Təfsiri-Rivayənin ən məşhuru İbn Cərir ət-Təbərinin "Təfsiri-Təbəri", Təfsiri-Dirayəninki isə, Fəxrəddin Razinin "Təfsiri-Kəbiri"dir.

Bütün bunları nəzərə alaraq Quranın təfsir səbəblərini aşağıdakı kimi sıralıya bilərik.

  • 1. Yuxarıdakı ayələrdən gördüyümüz kimi Quranın özü özünün təfsir edilməsini istəyir.
  • 2. Quran "səlat", "zəkat", "həcc" və bunlara bənzər terminlərə yeni mənalar yükləmişdir ki, bu mənaların təfsir olunmağa ehtiyacı vardır.
  • 3. Quranda mübhəm, müşkil, mütəşabeh, mücməl və mütləq ayələr vardır ki, bunların izah edilməsi lazımdır.
  • 4. Quranın fərdi və ictimai həyata dair qoymuş olduğu hökmlərin ortaya çıxarılması və təfsir edilməsi lazımdır.
  • 5. Qurandakı məcaz, kinayə, istişarə və təşbeh kimi ədəbi sənətlər mütəxəssislər tərəfindən izah edilməlidir.
  • 6. Quranda eyni zamanda elmi həqiqətlərdən bəhs edən ayələr vardır ki, bunların təfsirinə ehtiyac vardır.

Təfsirlərdəki fərqliliyin səbəbləri

 Peyğəmbər vəfat etdikdən sonra səhabilər hər hansı bir ayəni təfsir etmək istədikdə öncə Qurana, onda tapmasalar Peyğəmbərin sünnəsinə, onda da tapmasalar özlərinin rəy və ictihadlarına müraciət edirdilər. Ancaq səhabilər zamanında Quran başdan sona qədər təfsir edilməmişdir. Onlar daha çox mənası gizli olan ayələri təfsir etmişlər. Sonrakı dövrlərdə isə təfsir fəaliyyətləri bir xeyli genişləndi və bunun nəticəsində də fərqli-fərqli təfsir və izahlar çoxaldı. Bu fərqliliyin səbəblərini aşağıdakı kimi açıqlamaq olar:

1. Qiraət ixtilafları

2. Çox mənanılıq

3. İtlaq və təqyid

4. Ümumilik və xüsusilik ixtilafları

5. Mənsux möhkəm olma ehtimalı

6. Sələfdən gələn fərqli rəvayətlər

Beyzavinin təfsiri

"Ənvarüt-tənzil və Əsrarut-təvil" adlı təfsiri Beyzavinin müfəssirliyini göstərən ən sanballı əsəridir. O, bu əsərində özündən əvvəlki əsas təfsir kitablarını ustalıqla xülasə etmiş, ayələrə verdiyi yorumlarda dil qaydalarına istinad edərək, məharət göstərmişdir.

Bu təfsir, İslam və qərb dünyasında dəfələrlə nəşr edilmişdir. Onu da qeyd edək ki, bu təfsir üçün yazılan şərh, haşiyə və təliqlərin sayı iki yüz əllini keçməkdədir.

Beyzavi Quran ayələrini əhli-sünnə üsulu üzərə dəlillər verərək təfsir və təvil etmişdir. Məsələlərin təfərrüatına girmədən qısa, ecazkar bir surətdə onların faydalı olan tərəflərini izah etməyə çalışır. Sərf, nəhv, lüğət, məntiq, qiraət, tarix və kəlam kimi mövzuları bəzən çox qısa və vəciz bir şəkildə verdiyi üçün onları anlamaq çətindir.

Təfsir əsərini yazarkən iki mühüm qayanaqdan -əz Zəməxşərinin "Kəşşaf" və İbn Kəsirin "Miftahül-Ğeyb" əsərlərindən istifadə etmişdir. Ləfizlərin və tərkiblərin bəyanı, mənalardakı incəlikləri ifadə etməkdə "Kəşşafa", Quran hikmətinin ruhunu ortaya qoymaq, üsulüddin, fəlsəfə və üsululfiqh cəhətindən olan görüşlərini izahda isə "Miftahül-Ğeybə" əsaslanır.

Beyzavi təfsirinə qısa müqəddimə yazmışdır. Müəllifin metodunu bilmək üçün onun özünü dinləmək oxucuya faydalıdır. Buna görə də müqəddiməsini aşağıda olduğu kimi veririk: "Şəriət qaydalarının binası və əsası, dini elmlərin başı və rəhbəri olan təfsir elmi, qədri-qiymət yönündən elmlərin ən böyüyü, şərəf və əlamət baxımından da ən yüksək olanıdır. Təfsir yazıb və onun haqqında danışmaq, ancaq dini elmlərin hamısında, üsul və füruunda müasirlərinə üstün gələn, ərəb dili sənətində, ədəbi fənlərdə yüksək dərəcədə olan kimsələrə aiddir.

Uzun zamandan bəri, həm səhabələrin böyüklərindən, tabiinlərin alimlərindən və bunların xaricindəki sələf bilginlərinindən mənə çatan xəbərlərin xülasəsini əhatə edən, həmdə mənim və öncəki fəzilətli kimsələrin və araşdırmaçıların ortaya qoyduqları mühüm bir sıra incəlikləri və əsrarları barındıran, meşhur səkkiz imamdan gələn qiraət vəcihlərini və mötəbər qurradan rəvayət edilən, şazları da açıqlayan, fənləri içinə alan bir kitab yazmağı düşünməkdəydim. Ancaq, acizliyim buna imkan verməməkdə və istədiyimə nail olmaqda əngəl təşkil etməkdə idi. Nəhayət, etdiyim istixarədən sonra, məzhər olduğum bərəkət və asanlıq sayəsində təlaşdan qurtuldum və etmək istədiyim şeyə başlamağa, niyətimi yerinə gətirməyə iradəm sağlamlaşdı. Kitabı yazıb bitirincə, ona "Ənvarüt-tənzil və Əsrarüt-tənzil" adını verdim.

Allah Təaladan diləyim, doğru yolun gözəlliklərinə məni çatdırmasıdır. Hər xeyrə müvəffəq qılan və hər bir istəyənə dilədiyini verən Odur." Bu məşhur təfsir üçün bir çox alimlər şərhlər də yazmışdır

İstinadlar

Həmçinin bax

  • Ət Tebyan

Xarici keçidlər

Avqust 04, 2021
təfsir, ərəbcə, علم, التفسير, təfsir, ilahiyyat, elmlərinin, əsas, bölməsidir, quranı, təfsir, etmək, üçün, digər, dini, elmlərlə, bərabər, ərəb, ədəbiyyatını, mükəmməl, bilmək, zəruridir, ayə, hədis, səhabə, sözü, qaydaları, alimlərin, görüşləri, diqqətə, alı. Tefsir erebce علم التفسير elm ul tefsir ilahiyyat elmlerinin en esas bolmesidir Qurani tefsir etmek ucun diger dini elmlerle beraber ereb edebiyyatini da mukemmel bilmek zeruridir Tefsir aye hedis sehabe sozu dil qaydalari ve alimlerin gorusleri diqqete alinaraq edilmelidir Menbelere nezer saldiqda tefsir kelmesinin leksik olaraq iki ferqli kokden meydana geldiyini goruruk I Tefsir kelmesi lugetde beyan etmek kesf etmek ustu ortulu bir seyi acmaq kimi menalara gelen fesr kokunden toremisdir II Tefsir kelmesi teqlib vezni ile sefr kokunden emele gelen tefil babinda bir mesderdir Sefr kelmesi muxtelif menalara gelmekle beraber ortulu bir seyi acmaq aydinlatmaq ve acmaq anlamlarini da dasiyir Her ne qeder bu iki kelme menaca bir birine yaxin olsalar da yene de bunlar arasinda ferq vardir Bele ki Emin el Xuliye gore fesr ve sefr kelmelerinin ikisinde de kesf etmek ortaya cixarmaq menalari vardir Amma sefr kelmesinde maddi zahiri bir kesf fesr sozunde ise menevi bir kesf vardir Ele buna gore de mena ile elaqedar oldugu ucun o tefsir kelmesinin fesr sozunden torediyini iddia edir Mundericat 1 Terminoloji menalari 2 Tefsir Tarixi 3 Tefsirlerdeki ferqliliyin sebebleri 4 Beyzavinin tefsiri 5 Istinadlar 6 Hemcinin bax 7 Xarici kecidlerTerminoloji menalari RedakteTefsir din Umumi olaraq tefsir muskil olan lefizlerden murad edilen menanin kesf edilmesi xususi olaraq ise insan gucu ve ereb dilinin verdiyi imkan nisbetinde Allah Tealanin Qurandaki qesd etdiyi menalari ortaya qoymaqdir Daha aciq ifade etsek Qurani Kerimdeki ayelerden murad edilen menanin Allahin meqsedinin ne oldugunu Tefsir usulu metodlarindan her hansi biri ile tesbit edib ortaya qoyulmasina tefsir deyilir Tefsir felsefe Muxtelif mefhumlar konsepsiyalar simvollar yaxud nesneler obyektler ucun menalarin teyinati Tefsir mentiq Resmi dilin simvollarina menalarin teyin olunmasi Hermenevtika Tefsir interpretation nezeriyyesinin tedqiqi Tefsir Musiqi eserin menasinin aciqlanmasi Musiqi eserinin ifacisi ifaci terefinden onun mezmununun serh edilmesine yonelmis ozunemexsus ifaciliq xususiyyetleri ile baglidir Tefsir Tarixi RedakteTefsir Qurani Kerimin menasini beyan ve izah etmekle elaqedar olan elmdir Quranin anlasilmasi istiqametindeki fealiyetler esri seadet dovru ile birlikde baslamisdir Bu fealiyetler evvelce sifahi olaraq baslamis hicri II esrin ikinci yarisindan etibaren ise yazili sekilde davam etmisdir Qur ani Kerimi yalniz oxumaq kifayet deyildir Oxumaq savabdir Ancaq hemin xezinenin acari tefsirdir Tefsir Qur anin basa dusulmesini temin edir Isin en muhummu de Qur ani basa duserek oxumaqdir Hansi dovrde tefsir elmi ile mesguliyyet cox ise orada tereqqi vardir Cunki muselmanlar Qur ana tabe olduqca ucalmis ona zidd hereket etdikce ise geri qalmislar Qurani Kerimin ilk nazil olmasindan etibaren sehabeler onun menasini derk edirdiler Ona gore ki Qur an oz dillerinde enmisdir Diger terefden ayelerin nazil olma sebebleri onlara aydin idi Bu sebeble Peygember dovrunde yasayan muselmanlar arasinda cox az munaqise olurdu zebt ve tedvine ehtiyac da olmurdu Bununla birlikde basa dusulmekde cetinlik cekdikleri ayelerin menasini Peygemberden sorusub oyrenirdiler Hemin melumatlar o zamandan etibaren revayet yolu ile bu gune qeder gelmisdir Quranin insanlara anlatilmasinda ilk mufessirlik vezifesini yerine yetiren Peygemberdir Bele ki Qurani Kerimin ilk tefsiri ي ا أ ي ه ا الر س ول ب ل غ م ا أ نز ل إ ل ي ك م ن ر ب ك و إ ن ل م ت ف ع ل ف م ا ب ل غ ت ر س ال ت Ya Peygember Rebbin terefinden sene nazil edileni Qurani teblig et Eger bunu etmesen Allahin risaletini sene hevale etdiyi elcilik peygemberlik vezifesini yerine yetirmis olmazsan Maide 5 67 mealindaki ayesi ile و أ نز ل ن ا إ ل ي ك الذ ك ر ل ت ب ي ن ل لن اس م ا ن ز ل إ ل ي ه م Sene de Qurani nazil edik ki insanlara onlara gonderilene hokumleri halal harami izah edesen ve onlar da dusunub derk edeler Nehl 16 44 seklindeki ayesinin ifade etdikleri kimi Peygemberle baslamisdir Muselmanlar Eshabeden esidilen bu revayet yolu ile gelen tefsirleri sonradan toplayaraq yazib tesbit edibler Bu sekilde ilk tefsir kitablari Tefsiri Revaye olaraq meydana cixmisdir Hemin revayet ve neqlin yardimi ile bezi Islam alimleri Qur ani izah etmeye baslamisdilar ki buna Tefsiri Diraye deyilir Evvel revayet tefsiri yaranmis sonra dirayet tefsiri ona isnad edilerek ortaya cixmisdir Tefsiri Rivayenin en meshuru Ibn Cerir et Teberinin Tefsiri Teberi Tefsiri Dirayeninki ise Fexreddin Razinin Tefsiri Kebiri dir Butun bunlari nezere alaraq Quranin tefsir sebeblerini asagidaki kimi siraliya bilerik 1 Yuxaridaki ayelerden gorduyumuz kimi Quranin ozu ozunun tefsir edilmesini isteyir 2 Quran selat zekat hecc ve bunlara benzer terminlere yeni menalar yuklemisdir ki bu menalarin tefsir olunmaga ehtiyaci vardir 3 Quranda mubhem muskil mutesabeh mucmel ve mutleq ayeler vardir ki bunlarin izah edilmesi lazimdir 4 Quranin ferdi ve ictimai heyata dair qoymus oldugu hokmlerin ortaya cixarilmasi ve tefsir edilmesi lazimdir 5 Qurandaki mecaz kinaye istisare ve tesbeh kimi edebi senetler mutexessisler terefinden izah edilmelidir 6 Quranda eyni zamanda elmi heqiqetlerden behs eden ayeler vardir ki bunlarin tefsirine ehtiyac vardir Tefsirlerdeki ferqliliyin sebebleri RedaktePeygember vefat etdikden sonra sehabiler her hansi bir ayeni tefsir etmek istedikde once Qurana onda tapmasalar Peygemberin sunnesine onda da tapmasalar ozlerinin rey ve ictihadlarina muraciet edirdiler Ancaq sehabiler zamaninda Quran basdan sona qeder tefsir edilmemisdir Onlar daha cox menasi gizli olan ayeleri tefsir etmisler Sonraki dovrlerde ise tefsir fealiyyetleri bir xeyli genislendi ve bunun neticesinde de ferqli ferqli tefsir ve izahlar coxaldi Bu ferqliliyin sebeblerini asagidaki kimi aciqlamaq olar 1 Qiraet ixtilaflari2 Cox menaniliq3 Itlaq ve teqyid4 Umumilik ve xususilik ixtilaflari5 Mensux mohkem olma ehtimali6 Selefden gelen ferqli revayetlerBeyzavinin tefsiri Redakte Envarut tenzil ve Esrarut tevil adli tefsiri Beyzavinin mufessirliyini gosteren en sanballi eseridir O bu eserinde ozunden evvelki esas tefsir kitablarini ustaliqla xulase etmis ayelere verdiyi yorumlarda dil qaydalarina istinad ederek meharet gostermisdir Bu tefsir Islam ve qerb dunyasinda defelerle nesr edilmisdir Onu da qeyd edek ki bu tefsir ucun yazilan serh hasiye ve teliqlerin sayi iki yuz ellini kecmekdedir Beyzavi Quran ayelerini ehli sunne usulu uzere deliller vererek tefsir ve tevil etmisdir Meselelerin teferruatina girmeden qisa ecazkar bir suretde onlarin faydali olan tereflerini izah etmeye calisir Serf nehv luget mentiq qiraet tarix ve kelam kimi movzulari bezen cox qisa ve veciz bir sekilde verdiyi ucun onlari anlamaq cetindir Tefsir eserini yazarken iki muhum qayanaqdan ez Zemexserinin Kessaf ve Ibn Kesirin Miftahul Geyb eserlerinden istifade etmisdir Lefizlerin ve terkiblerin beyani menalardaki incelikleri ifade etmekde Kessafa Quran hikmetinin ruhunu ortaya qoymaq usuluddin felsefe ve usululfiqh cehetinden olan goruslerini izahda ise Miftahul Geybe esaslanir Beyzavi tefsirine qisa muqeddime yazmisdir Muellifin metodunu bilmek ucun onun ozunu dinlemek oxucuya faydalidir Buna gore de muqeddimesini asagida oldugu kimi veririk Seriet qaydalarinin binasi ve esasi dini elmlerin basi ve rehberi olan tefsir elmi qedri qiymet yonunden elmlerin en boyuyu seref ve elamet baximindan da en yuksek olanidir Tefsir yazib ve onun haqqinda danismaq ancaq dini elmlerin hamisinda usul ve furuunda muasirlerine ustun gelen ereb dili senetinde edebi fenlerde yuksek derecede olan kimselere aiddir Uzun zamandan beri hem sehabelerin boyuklerinden tabiinlerin alimlerinden ve bunlarin xaricindeki selef bilginlerininden mene catan xeberlerin xulasesini ehate eden hemde menim ve onceki feziletli kimselerin ve arasdirmacilarin ortaya qoyduqlari muhum bir sira incelikleri ve esrarlari barindiran meshur sekkiz imamdan gelen qiraet vecihlerini ve moteber qurradan revayet edilen sazlari da aciqlayan fenleri icine alan bir kitab yazmagi dusunmekdeydim Ancaq acizliyim buna imkan vermemekde ve istediyime nail olmaqda engel teskil etmekde idi Nehayet etdiyim istixareden sonra mezher oldugum bereket ve asanliq sayesinde telasdan qurtuldum ve etmek istediyim seye baslamaga niyetimi yerine getirmeye iradem saglamlasdi Kitabi yazib bitirince ona Envarut tenzil ve Esrarut tenzil adini verdim Allah Tealadan dileyim dogru yolun gozelliklerine meni catdirmasidir Her xeyre muveffeq qilan ve her bir isteyene dilediyini veren Odur Bu meshur tefsir ucun bir cox alimler serhler de yazmisdirIstinadlar RedakteHemcinin bax RedakteEt TebyanXarici kecidler RedakteMenbe https az wikipedia org w index php title Tefsir amp oldid 4451744, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.