fbpx
Wikipedia

Süleyman Hilmi Tunahan

Avqust 21, 2021

Süleyman Hilmi Tunahan (1888, Delchevo[d], Razgrad Province[d] – 16 sentyabr 1959(1959-09-16), Üsküdar, İstanbul ili) — Türkiyənin XX əsrdə yetişdirdiyi görkəmli müsəlman alimlərindən.

Süleyman Hilmi Tunahan
Süleyman Hilmi Tunahan Hafiz Osman Əfəndi oğlu
Doğum tarixi 1888
Doğum yeri
  • Delchevo[d], Isperih Municipality[d], Razgrad Province[d], Bolqarıstan
Vəfat tarixi 16 sentyabr 1959(1959-09-16)
Vəfat yeri
Dəfn yeri
Vətəndaşlığı
Fəaliyyəti üləma[d]

Yəşamı

Süleyman Hilmi Tunahan 1888-ci ildə Bolqarıstanın Silistrə vilayətinin Fərhadlar kəndində anadan olub.

Atası dövrünün pedaqoqlarından Hafiz Osman Əfəndidir. Soy-kökü Fateh Sultan Mehmed Xanın “Dunay xanı” kimi təyin etdiyi və öz bacısı ilə evləndirdiyi İdris bəyə gedib çıxır.

Atası Osman Əfəndi təhsilini İstanbulda başa vurduqdan sonra Silistrəyə qayıdaraq, tanınmış Satırlı mədrəsəsində uzun illər boyu müəllimlik etmişdir. S.H.Tunahan ilk təhsilini Silistrədəki Satırlı mədrəsəsində alır. Daha sonra isə təhsilini davam etdirmək üçün İstanbula gələrək, Fateh mədrəsəsinə daxil olur.

Süleyman Tunahanın müəllimləri arasında dövrün tanınmış alimlərindən Bafralı Əhməd Həmdi Əfəndi də vardı. Fateh mədrəsəsində təfsir, hədis, fiqh, məntiq və digər elmlərə yiyələnən Tunahan 1916-cı ildə Əhməd Həmdi Əfəndidən icazət (diplom) alır.

Bundan sonra ali təhsil almaq üçün Süleymaniyyə məscidinin nəzdindəki mədrəsələrdən olan Mədrəsə əl-Mütəxassisində təfsir və hədis elmlərinə daha dərindən yiyələnən Tunahan 1919-cu ildə sözügedən mədrəsənin İslam hüququ (Fiqh) fakültəsini bitirir.

Mədrəsədən məzun olduqdan sonra pedaqoq kimi fəaliyyətə başlayan S.Tunahan bir müddət sonra mədrəsələrin bağladılmasından dolayı məscidlərdə imam və moizəxan işləyir. O, uzun müddət İstanbulun Sultanəhməd, Süleymaniyyə, Yeni məscid, Şahzadəbaşı və Piyalə Paşa kimi böyük məscidlərində insanlara İslamın əmr və qadağalarını çatdırır.

Tunahan əqidədə Əhli-sünnə, əməldə Hənəfi, təsəvvüfdə isə Nəqşibəndiyyə yolunu mənimsədiyini bildirirdi. Tələbələrinə verdiyi başlıca tövsiyə Əhli-sünnə və əl-cəmaə əqidəsinə ixlas və səmimiyyətlə bağlılıq idi.

72 illik ömrü boyu İslamın əmr və qadağalarını öyrənmək, öyrətmək və insanlara çatdırmaq surətilə onların dünya və axirətdə səadətə qovuşmalarına vəsilə olan S.Tunahan 1959-cu il sentyabrın 16-da İstanbulda vəfat edib.

S.H.Tunahan həyatını qadağalar və İslamın sıxışdırıldığı dövrdə bu dinin mövcudluğu üçün həsr etmiş alimdir. Onun başlıca fəaliyyəti ölkəsində Quran kursları açılması, dərs halqalarının təşkili və digər yollarla din sahəsində savadlı kadrların yetişdirilməsinə yönəlmişdi. Bunun üçün ömrünün sonunadək dəfələrlə təqib və həbs edilən, ağır işgəncələrə məruz qalan alim tələbə yetişdirmək üçün fabrik satın almış, meşənin dərinliklərində, fermalarda belə dərs halqaları təşkil etmişdir.

Təqiblər qarşısında Quran elmlərini öyrətməkdən vaz keçmək istəyən dövrünün müsəlman müəllimlərinə isə sözləri hələ də unudulmur: “Ey müəllimlər, müəllimlik bir peşə, “çörək ağacı” deyildir. Müəllimlik Allahın, rəsulunun, Quranın və ümumilikdə İslama dəvətin xidmətçiliyidir”.

Habelə Tunahan o vaxtkı rejimin təqiblərindən qorxaraq, dərs halqalarına gəlməkdən çəkinənləri və ümumilikdə həmin dövrü belə təsvir edirdi: “Elə bir dövrdə yaşayırıq ki, deputat məvacibi qədər pul verib, tələbə oxutmaq istədim, ancaq tapa bilmədim. Onlar pulu alıb qaçırlar, çünki qorxurlar. Mən islam elmlərinin yer üzündən itəcəyindən qorxuram. Ancaq sonra Allah mənə tələbə oxutmaq üçün imkan verdi. Bu, Cənabı-Haqqın bizə lütfüdür”. Alimin xidmətlərindən biri də 1951-ci ildə ilk dəfə Türkiyənin İstanbul şəhərində yataqxanası olan Quran kursunun açması idi. Türkiyə ilə yanaşı, digər ölkələrdəki müsəlmanların üzləşdikləri sıxıntılara biganə qalmayan Tunahan onlara fəal yardım edə bilməmələrindən təəssüflənirdi. Hətta o, Əlcəzairdə Fransa müstəmləkəçiliyindən əziyyət çəkən müsəlmanlar üçün dua etməyə çağırdığına görə, Türkiyə təhlükəsizlik qüvvələri tərəfindən izahatı alınmışdı.

Əsərləri

S.Tunahan Osmanlının son dövrlərində yetişən alimlərdən olmasına baxmayaraq, bir o qədər də çox əsər qoyub getməmişdir. Ondan bunun səbəbini soruşanlara belə deyərdi: “Sələfin (əvvəlki dövr alimlərinin) şam işığında yazdığı çox qiymətli xəzinəyə bənzər əsərlərin torpağa basdırılaraq, çürüdüyünü, baqqallara satıldığını, bir kənara atıldığını, bir qisminin isə kitabxana rəflərində toz basdığını gördüm. Mədrəsələri bağladılmış, yazısı dəyişdirilmiş, din elmləri yox olmağa üz tutan hazırkı dövrdə kitab yazmaqdansa əvvəlki dövrlərdə qələmə alınan əsərləri başa düşəcək və digərlərinə öyrədəcək, elmi sətirdən qəlbə köçürərək, yaşadacaq tələbə, yəni, canlı kitab yetişdirməyi münasib bilirəm”.

Bununla belə, S.Tunahanın bir neçə əsəri məlumdur. Onlardan “Quranın hərf və hərəkələri”, Qısa müddətdə Qurani-Kərimi oxumağa imkan verən yeni üsul”, Risaleyi Kibriti Əhmər”, Risaleyi İksir əl-Ülum və Mərifə”, “Məktubat”, “Bir sıra mühüm məsələlər” və s. Son iki əsər təsəvvüfdən bəhs edir.

İstinadlar

  1. ↑ Suleyman Hilmi Tunahan // Faceted Application of Subject Terminology

Xarici keçidlər

  • Süleyman Hilmi Tunahan (1888-1959)  (azərb.) Tərcümə: Anar Rüstəmov

Avqust 21, 2021
süleyman, hilmi, tunahan, məqaləni, vikiləşdirmək, lazımdır, lütfən, məqaləni, ümumvikipediya, redaktə, qaydalarına, uyğun, şəkildə, tərtib, edin, 1888, delchevo, razgrad, province, sentyabr, 1959, 1959, üsküdar, istanbul, türkiyənin, əsrdə, yetişdirdiyi, görk. Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Suleyman Hilmi Tunahan 1888 1 Delchevo d Razgrad Province d 16 sentyabr 1959 1959 09 16 Uskudar Istanbul ili Turkiyenin XX esrde yetisdirdiyi gorkemli muselman alimlerinden Suleyman Hilmi TunahanSuleyman Hilmi Tunahan Hafiz Osman Efendi ogluDogum tarixi 1888 1 Dogum yeri Delchevo d Isperih Municipality d Razgrad Province d BolqaristanVefat tarixi 16 sentyabr 1959 1959 09 16 Vefat yeri Uskudar Istanbul ili TurkiyeDefn yeri Qaracaehmed qebiristanligiVetendasligi Osmanli imperiyasi TurkiyeFealiyyeti ulema d Mundericat 1 Yesami 2 Eserleri 3 Istinadlar 4 Xarici kecidlerYesami RedakteSuleyman Hilmi Tunahan 1888 ci ilde Bolqaristanin Silistre vilayetinin Ferhadlar kendinde anadan olub Atasi dovrunun pedaqoqlarindan Hafiz Osman Efendidir Soy koku Fateh Sultan Mehmed Xanin Dunay xani kimi teyin etdiyi ve oz bacisi ile evlendirdiyi Idris beye gedib cixir Atasi Osman Efendi tehsilini Istanbulda basa vurduqdan sonra Silistreye qayidaraq taninmis Satirli medresesinde uzun iller boyu muellimlik etmisdir S H Tunahan ilk tehsilini Silistredeki Satirli medresesinde alir Daha sonra ise tehsilini davam etdirmek ucun Istanbula gelerek Fateh medresesine daxil olur Suleyman Tunahanin muellimleri arasinda dovrun taninmis alimlerinden Bafrali Ehmed Hemdi Efendi de vardi Fateh medresesinde tefsir hedis fiqh mentiq ve diger elmlere yiyelenen Tunahan 1916 ci ilde Ehmed Hemdi Efendiden icazet diplom alir Bundan sonra ali tehsil almaq ucun Suleymaniyye mescidinin nezdindeki medreselerden olan Medrese el Mutexassisinde tefsir ve hedis elmlerine daha derinden yiyelenen Tunahan 1919 cu ilde sozugeden medresenin Islam huququ Fiqh fakultesini bitirir Medreseden mezun olduqdan sonra pedaqoq kimi fealiyyete baslayan S Tunahan bir muddet sonra medreselerin bagladilmasindan dolayi mescidlerde imam ve moizexan isleyir O uzun muddet Istanbulun Sultanehmed Suleymaniyye Yeni mescid Sahzadebasi ve Piyale Pasa kimi boyuk mescidlerinde insanlara Islamin emr ve qadagalarini catdirir Tunahan eqidede Ehli sunne emelde Henefi tesevvufde ise Neqsibendiyye yolunu menimsediyini bildirirdi Telebelerine verdiyi baslica tovsiye Ehli sunne ve el cemae eqidesine ixlas ve semimiyyetle bagliliq idi 72 illik omru boyu Islamin emr ve qadagalarini oyrenmek oyretmek ve insanlara catdirmaq suretile onlarin dunya ve axiretde seadete qovusmalarina vesile olan S Tunahan 1959 cu il sentyabrin 16 da Istanbulda vefat edib S H Tunahan heyatini qadagalar ve Islamin sixisdirildigi dovrde bu dinin movcudlugu ucun hesr etmis alimdir Onun baslica fealiyyeti olkesinde Quran kurslari acilmasi ders halqalarinin teskili ve diger yollarla din sahesinde savadli kadrlarin yetisdirilmesine yonelmisdi Bunun ucun omrunun sonunadek defelerle teqib ve hebs edilen agir isgencelere meruz qalan alim telebe yetisdirmek ucun fabrik satin almis mesenin derinliklerinde fermalarda bele ders halqalari teskil etmisdir Teqibler qarsisinda Quran elmlerini oyretmekden vaz kecmek isteyen dovrunun muselman muellimlerine ise sozleri hele de unudulmur Ey muellimler muellimlik bir pese corek agaci deyildir Muellimlik Allahin resulunun Quranin ve umumilikde Islama devetin xidmetciliyidir Habele Tunahan o vaxtki rejimin teqiblerinden qorxaraq ders halqalarina gelmekden cekinenleri ve umumilikde hemin dovru bele tesvir edirdi Ele bir dovrde yasayiriq ki deputat mevacibi qeder pul verib telebe oxutmaq istedim ancaq tapa bilmedim Onlar pulu alib qacirlar cunki qorxurlar Men islam elmlerinin yer uzunden iteceyinden qorxuram Ancaq sonra Allah mene telebe oxutmaq ucun imkan verdi Bu Cenabi Haqqin bize lutfudur Alimin xidmetlerinden biri de 1951 ci ilde ilk defe Turkiyenin Istanbul seherinde yataqxanasi olan Quran kursunun acmasi idi Turkiye ile yanasi diger olkelerdeki muselmanlarin uzlesdikleri sixintilara bigane qalmayan Tunahan onlara feal yardim ede bilmemelerinden teessuflenirdi Hetta o Elcezairde Fransa mustemlekeciliyinden eziyyet ceken muselmanlar ucun dua etmeye cagirdigina gore Turkiye tehlukesizlik quvveleri terefinden izahati alinmisdi Eserleri RedakteS Tunahan Osmanlinin son dovrlerinde yetisen alimlerden olmasina baxmayaraq bir o qeder de cox eser qoyub getmemisdir Ondan bunun sebebini sorusanlara bele deyerdi Selefin evvelki dovr alimlerinin sam isiginda yazdigi cox qiymetli xezineye benzer eserlerin torpaga basdirilaraq curuduyunu baqqallara satildigini bir kenara atildigini bir qisminin ise kitabxana reflerinde toz basdigini gordum Medreseleri bagladilmis yazisi deyisdirilmis din elmleri yox olmaga uz tutan hazirki dovrde kitab yazmaqdansa evvelki dovrlerde qeleme alinan eserleri basa dusecek ve digerlerine oyredecek elmi setirden qelbe kocurerek yasadacaq telebe yeni canli kitab yetisdirmeyi munasib bilirem Bununla bele S Tunahanin bir nece eseri melumdur Onlardan Quranin herf ve herekeleri Qisa muddetde Qurani Kerimi oxumaga imkan veren yeni usul Risaleyi Kibriti Ehmer Risaleyi Iksir el Ulum ve Merife Mektubat Bir sira muhum meseleler ve s Son iki eser tesevvufden behs edir Istinadlar Redakte 1 2 3 Suleyman Hilmi Tunahan Faceted Application of Subject TerminologyXarici kecidler RedakteSuleyman Hilmi Tunahan 1888 1959 azerb Tercume Anar RustemovMenbe https az wikipedia org w index php title Suleyman Hilmi Tunahan amp oldid 5575671, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.