Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Sultanqulu bəy Baranlı (1518–1543) — Qütbşahlar dövlətinin yaradıcısı.
| Qütbülmülk Sultanqulu | |
|---|---|
| tel. సుల్తాన్ కులీ కుత్బుల్ ముల్క్ | |
 | |
 | |
| 1518 – 1543 | |
| Əvvəlki | Əsası qoyuldu |
| Sonrakı | Cəmşidqulu bəy Baranlı |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Sədabad, Həmədan |
| Vəfat tarixi | 2 sentyabr 1543 |
| Vəfat yeri | Heydərabad |
| Dəfn yeri | Qütb Şahi türbələri, Heydərabad |
| Atası | Üveysqulu bəy Baranlı |
| Anası | Məryəm xatun |
| Uşaqları | Cəmşidqulu bəy Baranlı İbrahimqulu şah |
| Dini | islam |
Həyatı
Qaraqoyunlu şahzadəsi idi. 1470-ci ildə, Həmədanın Sədabad kəndində doğulmuşdur. Atası Üveysqulu bəy Baranlı, anası isə Məryəm xanım olmuşdur. Babası Pirqulu bəy Baranlı Qara İsgəndərin, nənəsi Xədicə bəyim isə Cahanşahın nəvəsi idi. Babası öləndə hələ 12 yaşı vardı. Ovlanmaq və hərb ilə məşğul olmaqdan xüsusi zövq alırdı. 31 dekabr 1477-ci ildə Uzun Həsənin ölümü və Sultan Yaqubun taxta çıxmasından sonra ailəsi qorxuya düşdü. Atası Üveysqulu buna görə də qardaşı Allahqulu oğlu ilə birlikdə dini yaymaq bəhanəsilə Kafiristana göndərdi.Nemətulla Vəlinin nəticəsi II Nemətullah da onlara kömək edirdi. 1490-cı ildə Bəhməni sarayına gəlib çatan Allahqulu Yaqub sultanın ölümündən sonra İrana qayıtdı. Bu vaxt Sultanqulunun 20 yaşı vardı.
Hakimiyyətə gəlməsi
II Mahmud şah Bəhməninin sarayında xidmətə başladı. Hərbi istedadı sayəsində tez bir zamanda ucaldı. 1487-ci ildə yerli əyanların qiyamında şahı ölümdən xilas etdi. Şah onu ikinci vəzir vəzifəsinə irəli çəkdi. 1496-cı ildə əyalətinə və eyni zamanda da Qalkonda qalasına vali təyin edildi. 1518-ci ildə II Mahmudun ölümündən sonra əmirlər üsyana qalxdılar: Əhməd Nizamşah Əhmədnaqar sultanlığını, Yusif Adilşah Bicapur krallığını, Fəthullah İbadülmülk Berar sultanlığını, Qasim Barid isə Bidər sultanlığının əsasını qurdu. Sultanqulu da öz növbəsində Qolkondanın müstəqilliyini elan edərək Qütbşahlar dövlətini qurdu
Hakimiyyət dövrü
Sultanqulu bəy hakimiyyətə gələndən sonra şiə məzhəbli islam dinini dövlət dini elan etdi. Onun dövründə Qolkondada saraylar, məscidlər, hamamlar tikilmiş, böyük bağlar salınmışdı. Əsasən Vicayanaqar imperiyasına qarşı yürüşlər etmiş, Krişna çayı və Qodavari çayı arasındakıları fəth edərək Hind okeanı sahillərinə çatmışdı.
Ailəsi və ölümü
Altı oğlu və dörd qızı vardı:
- Heydər xan — atasının sağlığında vəfat etmişdir.
- Qütbəddin — şahzadə, qardaşı Cəmşidqulu tərəfindən kor edilmişdir.
- Cəmşidqulu bəy — şahzadə — II Qütbşah
- Əbdülkərim — atasına üsyan etmiş və edam edilmişdir.
- Dövlət xan Dəli — qardaşı İbrahimin dövründə vəfat etmişdir.
- İbrahimqulu şah — şahzadə — IV Qütbşah
Sultanqulu 2 sentyabr 1543-cü ildə, oğlu Cəmşidqulu tərəfindən namaz üstə öldürülmüşdür. Ölən vaxtı onun 73 yaşı vardı. Ölümündən sonra Cəmşidqulu taxta keçmiş, digər oğlu İbrahimqulu isə Vicayanaqara qaçmışdı.
Mənbə
- Ənvər Çingizoğlu, Baharlı oymağı, "Soy" dərgisi, 6(14), Bakı, 2008, səh.22–79.
- Orxan Zakiroğlu (Baharlı). Şərq tarixi: Baharlılar.(I kitab. Bakı, 2013)
- Orxan Zakiroğlu (Baharlı). Şərq tarixi: Baharlılar.(Ensiklopedik məlumat kitabı) (II kitab. Bakı, 2013)
- Nəcəfli T. H. Azərbaycan Səfəvi dövlətinin Hindistanın türk-müsəlman sultanlıqları ilə əlaqələri. Bakı, 2020.
İstinadlar
- The Qara-qoyunlu and the Qutb-shāhs (Turkmenica, 10) — V. Minorsky- Cild. 17, No. 1 (1955), səh. 70
- . 2016-03-06 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-05-05.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sultanqulu bey Baranli 1518 1543 Qutbsahlar dovletinin yaradicisi Qutbulmulk Sultanqulutel స ల త న క ల క త బ ల మ ల క Qutbsahlarin I sultani1518 1543EvvelkiEsasi qoyulduSonrakiCemsidqulu bey BaranliSexsi melumatlarDogum tarixi 1470Dogum yeri Sedabad HemedanVefat tarixi 2 sentyabr 1543Vefat yeri HeyderabadDefn yeri Qutb Sahi turbeleri HeyderabadAtasi Uveysqulu bey BaranliAnasi Meryem xatunUsaqlari Cemsidqulu bey Baranli Ibrahimqulu sahDini islamHeyatiQaraqoyunlu sahzadesi idi 1470 ci ilde Hemedanin Sedabad kendinde dogulmusdur Atasi Uveysqulu bey Baranli anasi ise Meryem xanim olmusdur Babasi Pirqulu bey Baranli Qara Isgenderin nenesi Xedice beyim ise Cahansahin nevesi idi Babasi olende hele 12 yasi vardi Ovlanmaq ve herb ile mesgul olmaqdan xususi zovq alirdi 31 dekabr 1477 ci ilde Uzun Hesenin olumu ve Sultan Yaqubun taxta cixmasindan sonra ailesi qorxuya dusdu Atasi Uveysqulu buna gore de qardasi Allahqulu oglu ile birlikde dini yaymaq behanesile Kafiristana gonderdi Nemetulla Velinin neticesi II Nemetullah da onlara komek edirdi 1490 ci ilde Behmeni sarayina gelib catan Allahqulu Yaqub sultanin olumunden sonra Irana qayitdi Bu vaxt Sultanqulunun 20 yasi vardi Hakimiyyete gelmesiII Mahmud sah Behmeninin sarayinda xidmete basladi Herbi istedadi sayesinde tez bir zamanda ucaldi 1487 ci ilde yerli eyanlarin qiyaminda sahi olumden xilas etdi Sah onu ikinci vezir vezifesine ireli cekdi 1496 ci ilde eyaletine ve eyni zamanda da Qalkonda qalasina vali teyin edildi 1518 ci ilde II Mahmudun olumunden sonra emirler usyana qalxdilar Ehmed Nizamsah Ehmednaqar sultanligini Yusif Adilsah Bicapur kralligini Fethullah Ibadulmulk Berar sultanligini Qasim Barid ise Bider sultanliginin esasini qurdu Sultanqulu da oz novbesinde Qolkondanin musteqilliyini elan ederek Qutbsahlar dovletini qurduHakimiyyet dovruSultanqulu bey hakimiyyete gelenden sonra sie mezhebli islam dinini dovlet dini elan etdi Onun dovrunde Qolkondada saraylar mescidler hamamlar tikilmis boyuk baglar salinmisdi Esasen Vicayanaqar imperiyasina qarsi yurusler etmis Krisna cayi ve Qodavari cayi arasindakilari feth ederek Hind okeani sahillerine catmisdi Sultanqulu sah meqberesiAilesi ve olumuAlti oglu ve dord qizi vardi Heyder xan atasinin sagliginda vefat etmisdir Qutbeddin sahzade qardasi Cemsidqulu terefinden kor edilmisdir Cemsidqulu bey sahzade II Qutbsah Ebdulkerim atasina usyan etmis ve edam edilmisdir Dovlet xan Deli qardasi Ibrahimin dovrunde vefat etmisdir Ibrahimqulu sah sahzade IV Qutbsah Sultanqulu 2 sentyabr 1543 cu ilde oglu Cemsidqulu terefinden namaz uste oldurulmusdur Olen vaxti onun 73 yasi vardi Olumunden sonra Cemsidqulu taxta kecmis diger oglu Ibrahimqulu ise Vicayanaqara qacmisdi MenbeEnver Cingizoglu Baharli oymagi Soy dergisi 6 14 Baki 2008 seh 22 79 Orxan Zakiroglu Baharli Serq tarixi Baharlilar I kitab Baki 2013 Orxan Zakiroglu Baharli Serq tarixi Baharlilar Ensiklopedik melumat kitabi II kitab Baki 2013 Necefli T H Azerbaycan Sefevi dovletinin Hindistanin turk muselman sultanliqlari ile elaqeleri Baki 2020 IstinadlarThe Qara qoyunlu and the Qutb shahs Turkmenica 10 V Minorsky Cild 17 No 1 1955 seh 70 2016 03 06 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 05 05