Sultan Əbdülhəmidə sui-qəsd — türk tarixində "Yıldız Suikasti" kimi adlanır, bunun səbəbi sui-qəsdin "Ulduz Həmidiyyə" məscidinin qarşısında baş verməsidir. 21 iyul 1905-ci ildə Daşnaksütunun üzvləri olan erməni terrorçuları tərəfindən Sultan II Əbdülhəmidə qarşı edilən sui-qəsd hadisəsi 20-ci əsrin əvvəllərində Türkiyədə baş vermiş ən mühüm hadisələrdən biridir. Sui-qəsdin edildiyi dövrdə II Əbdülhəmid 63 yaşına çatmış və 29 ildir ki, padşahlıq etməkdə idi.
Bomba hadisəsi kimi tarixə düşmüş bu olay erməni daşnakların işi olsa da, beynəlxalq anarxistlərdən də dəstək almışdılar. Belə ki, çox geniş plan hazırlamış təşkilatçılar sui-qəsd mövzusunda peşəkar olduğunu güman etdikləri belçikalı anarxist Edvard Jorrisi də bu işə daxil etmişdilər. Jorris anlaşmaya uyğun olaraq, İstanbula gəlmiş və uzun müddət hökmdarın cümə salamlaması mərasimlərini izləmişdir. Belə ki, II Əbdülhəmid hər cümə günü Ulduz məscidindən çıxdıqdan sonra düz 1 dəqiqə 42 saniyə ərzində arabasına minir və bu zaman müddəti heç dəyişmirdi. Jorris sui-qəsddə istifadə olunması üçün Belçikada xüsusi bir araba düzəltdirmiş, həmin araba hissələr halında İstanbula gətirilərək montaj edilmişdi. 80 kiloqram partlayıcı və 20 kiloqram partlayıcı maddə daşıyan çox dəqiq bir saatlı bomba bu arabaya yerləşdirildi. Sui-qəsdin gerçəkləşdiriləcəyi gün komitəçilər diqqət çəkməməkdən ötrü bombalı arabanın içinə bir qadın da alaraq avropalı ziyarətçilər kimi mərasimə getdilər, lakin padşah namazda ikən arabanı tərk etdilər. Plana görə onun içindəki bomba II Əbdülhəmid məscid ilə fayton arabasındakı yolda yürüyərkən partlamalı və hökmdarı mütləq qətlə yetirməli idi. Lakin gözlənilməyən bir hadisə baş verdi: II Əbdülhəmid məsciddən çıxarkən qarşılaşdığı şeyxülislam Cəmaləddin əfəndi ona bir məsələ ərz etdiyi üçün hökmdar bir neçə saniyə dayanmalı oldu. Bu bir neçə saniyə erməni təşkilatçıların sui-qəsd planını alt-üst etdi və bomba II Əbdülhəmid söhbəti bitirərib pilləkənlərlə aşağı addımlamaq istəyəndə partladı. Mərasimi izləmək üçün bir çox yerli və əcnəbi, o cümlədən dövlət rəsmiləri, səfirlər və adi turistlər toplaşdığından Ulduz məscidinin önündə qələbəlik vardı. Sui-qəsd zamanı 26 nəfər həlak oldu və 58 nəfər yaralandı. Sağ qalanlar arasında isə panika yarandı. Lakin bu panika içərisində tövrünü pozmayan yeganə insan II Əbdülhəmid əlini havaya qaldıraraq hamını sakitliyə çağırdı və əmrlər verdi. Ətraf bir az sakitləşdikdən sonra sultan faytonuna minərək onu özü birbaşa Ulduz sarayına sürdü.
Sui-qəsddən sonra
Təmkinli və soyuqqanlı hərəkətinə görə xalqın və turistlərin alqışına tuş gələn II Əbdülhəmid saraya daxil olduqda buradakı əcnəbi elçilər tərəfindən də alqışlandı. Heç bir şəkildə proqramını pozmayan sultan diplomatlarla 20 dəqiqə görüşdükdən sonra istirahət etmək və olayın təfərrüatını öyrənmədən ötrü hərəmxanaya çəkildi. Bir çox dövlət liderləri Osmanlı hökmdarına teleqram göndərdilər. Hadisədən sonra komitəçilərin bir qismi, o cümlədən Jorris yaxalandı. Maraqlısı budur ki, padşah edama məhkum edilməsinə baxmayaraq illik həbs cəzasından sonra Jorrislə anlaşaraq Avropadakı təşkilatlar və anarxiya məsələsində gizli məlumatlar verməsi şərti ilə onu əfv etdi. Belçikalıya 500 qızıl hədiyyə verən II Əbdülhəmid onu Avropada öz xəfiyyəsi kimi çalışdırmağa çalışdı. Baş katib Tahsin Paşanın yazdığına görə, Jorris Avropadan dəyərli hesabatlar göndərmiş və bu məlumatların sayəsində düşmənlərin bir sıra planları pozulmuşdu.
Hadisə ilə əlaqədar fikirlər
Bomba hadisəsini dövrün vacib şəxslərindən olan admiral ser Henri Vuds paşa belə təsvir edirdi:
"Mən padşahdan çox uzaqda deyildim. Tam bu anda gurultu eşidildi. Ayağımın altındakı torpaq məni sanki məni havaya qaldıracaq şəkildə titrədi. Padşahın soyuqqanlığına heyran qaldım. Birdən Ulduz məscidinin içindən əlləri, üzləri qan içində dışarı qaçaraq çıxanları gördüm. Hökmdara əl bombası atıldığını sanmışdım. Ancaq onun baxdığı yerə baxdığım zaman heyrətləndim. Məscidin qarşısı top atəşi ilə silinib-süpürülmüş döyüş meydanına bənzəyirdi. Ölü atlar, hər tərəfə sıçramış taxtalar, parça-parça olmmuş arabalar, cansız yatan zavallı sürücülər... Mənim bir-iki metr solumda olan bir yavər şrapnelə görə həyatını itirmiş yüksək rütbəli türk zabitinin üstünü örtməyə çalışırdı.
Partlayış səsi duyulan kimi bir süvari dəstəsi qılınclarını çəkərək hadisə yerinə at sürməyə başladı. Lakin Əbdülhəmidin əmri ilə geri çəkildilər. Az sonra hər kəs padşahın ayaqda və sağlam olduğunu gördü. Xalq və əsgərlər “Padişahım, çox yaşa” şüarı ilə ortalığı canlandırdılar. Əbdülhəmid 1-2 dəqiqə ərzində yanındakı bir neçə yüksək rütbəli zabitə bəzi əmrlər verdi. Hər zamankı kimi təlaşsız şəkildə faytonuna mindi və adətinə uyğun olaraq faytonunu özü sürdü. Üz ifadəsi sakitdi. Bu surətlə məsciddən saraya getdi. Seyrçilərdən bir xanım da yaralanmışdı. Bir çox izləyici partlayışın ən şiddətli yerində olan atların sümüklərinin şiddətli uçuşundan yaralandı. Bir atın qopan ayağı elçilərin olduğu bölmənin düz qarşısına düşdü. Ulduz məscidinin qülləsinin camları qırılmışdı. Məscidin üst tərəflərində böyük dəliklər açılmış, onun pəncərələrinin şüşələri qırılaraq yerə düşərək içəridəkilərin bir çoxunu yaralamışdı. Məscidin içi çox zədələnmişdi. Məscidin qarşısında duran böyük bir saat isə arxaındakılar üçün sipər olmuşdu. Halbuki sui-qəsdçilər mərmər bloklardan hazırlanmış qüllənin də çökəcəyini hesablamışdılar. Məhz bu qüllə hökmdarı havada uçan şrapnelə hissələrindən mühafizə etdi. Şahzadə əshabələrindən iki nəfər öldü, lakin şahzadələrə bir şey olmadı. Əbdülhəmidi şeyxülislam ilə söhbəti xilas etmişdi."
Ermenilerin Abdülhamit'e Karşı Son Teşebbüsleri Bombalı Saldırı 2011-12-10 at the Wayback Machine
Yıldız Suikastı[ölü keçid]
Planları suya düştü
New York Times, 1908
Arpacı, Seyfullah (2005). "Sultan II Abdülhamid" (Türkçe). Isik Yayinlari. s. 250. ISBN 9752781330.
Arpacı, Seyfullah (2005). "Sultan II Abdülhamid" (Türkçe). Isik Yayinlari. s. 250. ISBN 9752781330
Oktyabr 31, 2021
sultan, əbdülhəmidə, qəsd, türk, tarixində, yıldız, suikasti, kimi, adlanır, bunun, səbəbi, qəsdin, ulduz, həmidiyyə, məscidinin, qarşısında, baş, verməsidir, iyul, 1905, ildə, daşnaksütunun, üzvləri, olan, erməni, terrorçuları, tərəfindən, sultan, əbdülhəmidə. Sultan Ebdulhemide sui qesd turk tarixinde Yildiz Suikasti kimi adlanir bunun sebebi sui qesdin Ulduz Hemidiyye mescidinin qarsisinda bas vermesidir 21 iyul 1905 ci ilde Dasnaksutunun uzvleri olan ermeni terrorculari terefinden Sultan II Ebdulhemide qarsi edilen sui qesd hadisesi 20 ci esrin evvellerinde Turkiyede bas vermis en muhum hadiselerden biridir Sui qesdin edildiyi dovrde II Ebdulhemid 63 yasina catmis ve 29 ildir ki padsahliq etmekde idi Sultan Ebdulhemide sui qesdUmumi melumatlarHucumun yeri Ulduz Hemidiyye mescidi onuHucumun hedefi II EbdulhemidTarix 21 iyul 1905Silah lar BombaOlu sayi 26Yarali sayi 58Terrorist ler Dasnaksutunun uzvleri olan ermeni terrorculari Sultan Ebdulhemide sui qesd Mundericat 1 Sui qesdin teskili 2 Sui qesdden sonra 3 Hadise ile elaqedar fikirler 4 Hemcinin bax 5 Xarici kecidlerSui qesdin teskili RedakteBomba hadisesi kimi tarixe dusmus bu olay ermeni dasnaklarin isi olsa da beynelxalq anarxistlerden de destek almisdilar Bele ki cox genis plan hazirlamis teskilatcilar sui qesd movzusunda pesekar oldugunu guman etdikleri belcikali anarxist Edvard Jorrisi de bu ise daxil etmisdiler Jorris anlasmaya uygun olaraq Istanbula gelmis ve uzun muddet hokmdarin cume salamlamasi merasimlerini izlemisdir Bele ki II Ebdulhemid her cume gunu Ulduz mescidinden cixdiqdan sonra duz 1 deqiqe 42 saniye erzinde arabasina minir ve bu zaman muddeti hec deyismirdi Jorris sui qesdde istifade olunmasi ucun Belcikada xususi bir araba duzeltdirmis hemin araba hisseler halinda Istanbula getirilerek montaj edilmisdi 80 kiloqram partlayici ve 20 kiloqram partlayici madde dasiyan cox deqiq bir saatli bomba bu arabaya yerlesdirildi Sui qesdin gerceklesdirileceyi gun komiteciler diqqet cekmemekden otru bombali arabanin icine bir qadin da alaraq avropali ziyaretciler kimi merasime getdiler lakin padsah namazda iken arabani terk etdiler Plana gore onun icindeki bomba II Ebdulhemid mescid ile fayton arabasindaki yolda yuruyerken partlamali ve hokmdari mutleq qetle yetirmeli idi Lakin gozlenilmeyen bir hadise bas verdi II Ebdulhemid mescidden cixarken qarsilasdigi seyxulislam Cemaleddin efendi ona bir mesele erz etdiyi ucun hokmdar bir nece saniye dayanmali oldu Bu bir nece saniye ermeni teskilatcilarin sui qesd planini alt ust etdi ve bomba II Ebdulhemid sohbeti bitirerib pillekenlerle asagi addimlamaq isteyende partladi Merasimi izlemek ucun bir cox yerli ve ecnebi o cumleden dovlet resmileri sefirler ve adi turistler toplasdigindan Ulduz mescidinin onunde qelebelik vardi Sui qesd zamani 26 nefer helak oldu ve 58 nefer yaralandi Sag qalanlar arasinda ise panika yarandi Lakin bu panika icerisinde tovrunu pozmayan yegane insan II Ebdulhemid elini havaya qaldiraraq hamini sakitliye cagirdi ve emrler verdi Etraf bir az sakitlesdikden sonra sultan faytonuna minerek onu ozu birbasa Ulduz sarayina surdu Sui qesdden sonra RedakteTemkinli ve soyuqqanli hereketine gore xalqin ve turistlerin alqisina tus gelen II Ebdulhemid saraya daxil olduqda buradaki ecnebi elciler terefinden de alqislandi Hec bir sekilde proqramini pozmayan sultan diplomatlarla 20 deqiqe gorusdukden sonra istirahet etmek ve olayin teferruatini oyrenmeden otru heremxanaya cekildi Bir cox dovlet liderleri Osmanli hokmdarina teleqram gonderdiler Hadiseden sonra komitecilerin bir qismi o cumleden Jorris yaxalandi Maraqlisi budur ki padsah edama mehkum edilmesine baxmayaraq illik hebs cezasindan sonra Jorrisle anlasaraq Avropadaki teskilatlar ve anarxiya meselesinde gizli melumatlar vermesi serti ile onu efv etdi Belcikaliya 500 qizil hediyye veren II Ebdulhemid onu Avropada oz xefiyyesi kimi calisdirmaga calisdi Bas katib Tahsin Pasanin yazdigina gore Jorris Avropadan deyerli hesabatlar gondermis ve bu melumatlarin sayesinde dusmenlerin bir sira planlari pozulmusdu Hadise ile elaqedar fikirler RedakteBomba hadisesini dovrun vacib sexslerinden olan admiral ser Henri Vuds pasa bele tesvir edirdi 1 Men padsahdan cox uzaqda deyildim Tam bu anda gurultu esidildi Ayagimin altindaki torpaq meni sanki meni havaya qaldiracaq sekilde titredi Padsahin soyuqqanligina heyran qaldim Birden Ulduz mescidinin icinden elleri uzleri qan icinde disari qacaraq cixanlari gordum Hokmdara el bombasi atildigini sanmisdim Ancaq onun baxdigi yere baxdigim zaman heyretlendim Mescidin qarsisi top atesi ile silinib supurulmus doyus meydanina benzeyirdi Olu atlar her terefe sicramis taxtalar parca parca olmmus arabalar cansiz yatan zavalli suruculer Menim bir iki metr solumda olan bir yaver srapnele gore heyatini itirmis yuksek rutbeli turk zabitinin ustunu ortmeye calisirdi Partlayis sesi duyulan kimi bir suvari destesi qilinclarini cekerek hadise yerine at surmeye basladi Lakin Ebdulhemidin emri ile geri cekildiler Az sonra her kes padsahin ayaqda ve saglam oldugunu gordu Xalq ve esgerler Padisahim cox yasa suari ile ortaligi canlandirdilar Ebdulhemid 1 2 deqiqe erzinde yanindaki bir nece yuksek rutbeli zabite bezi emrler verdi Her zamanki kimi telassiz sekilde faytonuna mindi ve adetine uygun olaraq faytonunu ozu surdu Uz ifadesi sakitdi Bu suretle mescidden saraya getdi Seyrcilerden bir xanim da yaralanmisdi Bir cox izleyici partlayisin en siddetli yerinde olan atlarin sumuklerinin siddetli ucusundan yaralandi Bir atin qopan ayagi elcilerin oldugu bolmenin duz qarsisina dusdu Ulduz mescidinin qullesinin camlari qirilmisdi Mescidin ust tereflerinde boyuk delikler acilmis onun pencerelerinin suseleri qirilaraq yere duserek iceridekilerin bir coxunu yaralamisdi Mescidin ici cox zedelenmisdi Mescidin qarsisinda duran boyuk bir saat ise arxaindakilar ucun siper olmusdu Halbuki sui qesdciler mermer bloklardan hazirlanmis qullenin de cokeceyini hesablamisdilar Mehz bu qulle hokmdari havada ucan srapnele hisselerinden muhafize etdi Sahzade eshabelerinden iki nefer oldu lakin sahzadelere bir sey olmadi Ebdulhemidi seyxulislam ile sohbeti xilas etmisdi 2 Hemcinin bax RedakteErmeni terrorizmi Dasnaksutun Osmanli imperiyasiXarici kecidler RedakteErmenilerin Abdulhamit e Karsi Son Tesebbusleri Bombali Saldiri Arxivlesdirilib 2011 12 10 at the Wayback Machine Yildiz Suikasti olu kecid Planlari suya dustu New York Times 1908 Arpaci Seyfullah 2005 Sultan II Abdulhamid Turkce Isik Yayinlari s 250 ISBN 9752781330 Arpaci Seyfullah 2005 Sultan II Abdulhamid Turkce Isik Yayinlari s 250 ISBN 9752781330 Menbe https az wikipedia org w index php title Sultan Ebdulhemide sui qesd amp oldid 5903646, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
