Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Stouksun səs azalma qanunu — səsin bir mühitdə yayılan zaman müxtəlif amillər, məsələn, viskozitet və səs dalğaları ilə mühitin hissəcikləri arasında sürtünmə nəticəsində intensivliyinin azalmasını izah edən qanun. Bu qanun səs enerjisinin yayılma zamanı itkiyə məruz qalmasını və mühitin xüsusiyyətlərinin bu prosesə təsirini təsvir edir.
Mahiyyəti
| ]Səs azalma prosesi, səs enerjisinin yayılma zamanı hissəciklərin qarşılıqlı təsiri və sürtünmə səbəbindən itməsi ilə əlaqəlidir. Stouksun qanunu, xüsusilə maye və qaz mühitlərində bu prosesi anlamaq üçün istifadə edilir. Səs dalğaları təzyiq dalğaları şəklində mühitə nüfuz edir və bu zaman mühitin molekulları ilə qarşılıqlı təsirə girərək enerjinin bir hissəsini itirir. Bu enerji itkisi səsin intensivliyində azalma (attenuation) olaraq müşahidə edilir.
Tarixi
| ]Stouksun qanunu 1851-ci ildə britaniyalı alim tərəfindən irəli sürülmüşdür. Əvvəlcə, bu qanun mayelərdə hərəkət edən sferik cisimlərin viskoz mühitdə qarşılaşdığı müqaviməti izah etmək üçün tərtib edilmişdi. Daha sonra bu prinsipin səsin maye və qaz mühitlərində yayılmasına da tətbiq oluna biləcəyi müəyyən edildi. Stouksun tədqiqatları, viskoz mühitlərdəki enerji itkisini və bunun səsin yayılmasına təsirini daha dərindən anlamağa imkan vermişdir.
Xüsusiyyətləri
| ]Stouksun qanunu, səs dalğalarının mühitdə yayılması zamanı enerji itkisini təsvir edir. Bu prosesdə səs dalğaları mühitə nüfuz edərkən, molekullarla qarşılıqlı təsirə girərək enerjinin bir hissəsini itirir. Azalma əsasən aşağı tezlikli səs dalğaları və sadə viskoz mühitlər üçün tətbiq edilir. Yüksəktezlikli dalğalar və daha mürəkkəb mühitlər üçün isə daha inkişaf etmiş modellər tələb olunur.
Formulu
| ]Stouksun qanununun riyazi ifadəsi belədir.
Burada:
- : Azalma əmsalı, yəni səs intensivliyinin azalmasının ölçüsü.
- : Mayenin dinamik viskozitetsi.
- : Səs dalğasının tezliyi.
- : Mayenin sıxlığı.
- : Mayedə səsin sürəti.
Viskozitet (): mühitin daxili sürtünməsini ölçür. Daha yüksək viskozitetyə malik mühitlərdə səs enerjisi daha çox azalmağa məruz qalır.
Tezlik (): səs dalğalarının tezliyi artdıqca, enerji itkisi də artır. Yüksəktezlikli səs dalğaları daha çox azalmağa məruz qalır.
Sıxlıq (): daha sıx mühitlərdə səs dalğaları daha çox müqavimətə rast gəlir və daha çox azalma müşahidə olunur.
Səsin sürəti (): mayedə səsin sürəti mühitin sıxlığı və viskozitetsindən asılıdır. Daha sıx və az viskoz mühitlərdə səsin sürəti daha yüksəkdir, lakin bu prosesə digər amillər də təsir göstərə bilər.
İstifadə sahələri
| ]Stouksun səs azalma qanunu müxtəlif sahələrdə geniş tətbiq olunur. Akustik dizayn və mühəndislik sahələrində səsin izolyasiyası və azaldılması üçün istifadə edilir. Tibbi ultrasəs texnologiyasında səs dalğalarının mühitlərdə yayılma xüsusiyyətlərini anlamaq üçün əhəmiyyətlidir. Ətraf mühit və sualtı akustikasında səs dalğalarının yayılmasını və itkilərini təhlil etmək üçün tətbiq olunur. Həmçinin atmosferik akustika sahəsində də səsin yayılma dinamikasını öyrənmək üçün istifadə edilir.
İstinadlar
| ]- Stokes, G. G. "On the theories of the internal friction in fluids in motion, and of the equilibrium and motion of elastic solids", Transactions of the Cambridge Philosophical Society, vol.8, 22, pp. 287–342 (1845)
- G. Kirchhoff, "Ueber den Einfluss der Wärmeleitung in einem Gase auf die Schallbewegung", Ann. Phys., 210: 177–193 (1868). Link to paper
- S. Benjelloun and J. M. Ghidaglia, "On the dispersion relation for compressible Navier-Stokes Equations," Link to Archiv e-print Link to Hal e-print Arxiv surəti 4 oktyabr 2022 tarixindən (Wayback Machine) saytında
- Happel, J. and Brenner, H. "Low Reynolds number hydrodynamics", Prentice-Hall, (1965)
- Landau, L. D. and Lifshitz, E. M. "Fluid mechanics", Pergamon Press,(1959)
- Morse, P. M. and Ingard, K. U. "Theoretical Acoustics", Princeton University Press(1986)
- Dukhin, A. S. and Goetz, P. J. "Characterization of liquids, nano- and micro- particulates and porous bodies using Ultrasound", Edition 3, Elsevier, (2017)
- L. E. Kinsler, A. R. Frey, A. B. Coppens et J. V. Sanders, Fundamentals of Acoustics, John Wiley & Sons, 2000
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediya azad ensiklopediya Stouksun ses azalma qanunu sesin bir muhitde yayilan zaman muxtelif amiller meselen viskozitet ve ses dalgalari ile muhitin hissecikleri arasinda surtunme neticesinde intensivliyinin azalmasini izah eden qanun Bu qanun ses enerjisinin yayilma zamani itkiye meruz qalmasini ve muhitin xususiyyetlerinin bu prosese tesirini tesvir edir Mahiyyeti span Ses azalma prosesi ses enerjisinin yayilma zamani hisseciklerin qarsiliqli tesiri ve surtunme sebebinden itmesi ile elaqelidir Stouksun qanunu xususile maye ve qaz muhitlerinde bu prosesi anlamaq ucun istifade edilir Ses dalgalari tezyiq dalgalari seklinde muhite nufuz edir ve bu zaman muhitin molekullari ile qarsiliqli tesire girerek enerjinin bir hissesini itirir Bu enerji itkisi sesin intensivliyinde azalma attenuation olaraq musahide edilir Tarixi span Stouksun qanunu 1851 ci ilde britaniyali alim terefinden ireli surulmusdur Evvelce bu qanun mayelerde hereket eden sferik cisimlerin viskoz muhitde qarsilasdigi muqavimeti izah etmek ucun tertib edilmisdi Daha sonra bu prinsipin sesin maye ve qaz muhitlerinde yayilmasina da tetbiq oluna bileceyi mueyyen edildi Stouksun tedqiqatlari viskoz muhitlerdeki enerji itkisini ve bunun sesin yayilmasina tesirini daha derinden anlamaga imkan vermisdir Xususiyyetleri span Stouksun qanunu ses dalgalarinin muhitde yayilmasi zamani enerji itkisini tesvir edir Bu prosesde ses dalgalari muhite nufuz ederken molekullarla qarsiliqli tesire girerek enerjinin bir hissesini itirir Azalma esasen asagi tezlikli ses dalgalari ve sade viskoz muhitler ucun tetbiq edilir Yuksektezlikli dalgalar ve daha murekkeb muhitler ucun ise daha inkisaf etmis modeller teleb olunur Formulu span Stouksun qanununun riyazi ifadesi beledir a 8ph f2 pc3 displaystyle alpha frac 8 pi eta f 2 pc 3 Burada a displaystyle alpha Azalma emsali yeni ses intensivliyinin azalmasinin olcusu h displaystyle eta Mayenin dinamik viskozitetsi f displaystyle f Ses dalgasinin tezliyi p displaystyle p Mayenin sixligi c displaystyle c Mayede sesin sureti Viskozitet h displaystyle eta muhitin daxili surtunmesini olcur Daha yuksek viskozitetye malik muhitlerde ses enerjisi daha cox azalmaga meruz qalir Tezlik f displaystyle f ses dalgalarinin tezliyi artdiqca enerji itkisi de artir Yuksektezlikli ses dalgalari daha cox azalmaga meruz qalir Sixliq p displaystyle p daha six muhitlerde ses dalgalari daha cox muqavimete rast gelir ve daha cox azalma musahide olunur Sesin sureti c displaystyle c mayede sesin sureti muhitin sixligi ve viskozitetsinden asilidir Daha six ve az viskoz muhitlerde sesin sureti daha yuksekdir lakin bu prosese diger amiller de tesir gostere biler Istifade saheleri span Stouksun ses azalma qanunu muxtelif sahelerde genis tetbiq olunur Akustik dizayn ve muhendislik sahelerinde sesin izolyasiyasi ve azaldilmasi ucun istifade edilir Tibbi ultrases texnologiyasinda ses dalgalarinin muhitlerde yayilma xususiyyetlerini anlamaq ucun ehemiyyetlidir Etraf muhit ve sualti akustikasinda ses dalgalarinin yayilmasini ve itkilerini tehlil etmek ucun tetbiq olunur Hemcinin atmosferik akustika sahesinde de sesin yayilma dinamikasini oyrenmek ucun istifade edilir Istinadlar span Stokes G G On the theories of the internal friction in fluids in motion and of the equilibrium and motion of elastic solids Transactions of the Cambridge Philosophical Society vol 8 22 pp 287 342 1845 G Kirchhoff Ueber den Einfluss der Warmeleitung in einem Gase auf die Schallbewegung Ann Phys 210 177 193 1868 Link to paper S Benjelloun and J M Ghidaglia On the dispersion relation for compressible Navier Stokes Equations Link to Archiv e print Link to Hal e print Arxiv sureti 4 oktyabr 2022 tarixinden Wayback Machine saytinda Happel J and Brenner H Low Reynolds number hydrodynamics Prentice Hall 1965 Landau L D and Lifshitz E M Fluid mechanics Pergamon Press 1959 Morse P M and Ingard K U Theoretical Acoustics Princeton University Press 1986 Dukhin A S and Goetz P J Characterization of liquids nano and micro particulates and porous bodies using Ultrasound Edition 3 Elsevier 2017 L E Kinsler A R Frey A B Coppens et J V Sanders Fundamentals of Acoustics John Wiley amp Sons 2000 Kateqoriyalar Kolloid kimyaAkustika