fbpx
Wikipedia

Stolüstü oyun

Avqust 14, 2021

Domino

Domino oyununun çoxəsrlik tarixi var. Qədim Çin əfsanələrinə görə, bu oyun artıq XII əsrdə Şərqdə məşhur olub. Onun ilk növü əsasında daha 47 variantı meydana çıxıb ki, həmin oyunlarda istər ağ­qara, istərsə də rəngbərəng daşlardan istifadə olunub. Müxtəlif rənglər daşların üstünlüyünü bildirib.

Bu çox maraqlı oyun öz adı ilə dominikan rahiblərinə borcludur. Belə ki, həmin ruhanilərin geyimi – başlıqlı qara bürüncəklər belə adlandırılıb. İkincisi, istənilən işə, o cümlədən oyuna başlamazdan əvvəl Tanrıya həmd və şükr etmək lazım idi ki, bu da “Domino gratias” və ya “Benedicamus domino” adlanıb[1].

Dominonun standart dəsti 28 sümük daşdan ibarətdir. Domino daşının ölçüsü - uzunu enindən 2 dəfə böyük olan düzbucaqlı formasındadır. Sümük daşın səthi xətlə iki kvadrat hissəyə bölünmüşdür. Hər hissə də [0; 6] aralığında xal yerləşmişdir. Müasir domino dəstlərində xalların mümkün miqdarı doqquza, on ikiyə, on beşə və ya on səkkizə çatır.

Xallar üzrə domino daşlarının sayı təkrarlanmanı gözlənilməklə 7 say dəstindən ibarətdir {0, 1, 2,…, 6} və xallara görə daşların sayı bu düstur ilə təyin edilir: (n+1) × (n+2)/2, burada n — xalların maksimal miqdarıdır. Məsələn, artıq yuxarıda təsvir edilən "standart" dəst (6+1) × (6+2)/2 = 28 domino daşından ibarətdir.

Koreya və Hindistanda domino daşlarından fala baxmada istifadə olunur. Bu sümük daşlar müqəddəs hesab olunur və prinsipcə onlardan digər məqsədlə istifadə etmək olmaz[1].

Nərd

Bu oyunun İranda meydana gəldiyi ehtimal olunur. Nərd oyunu qaydaları tarixən astroloji görüşlərdə (münəccimlik) izah edilmişdir. Buna bənzər oyunlar, hələ qədim Yunanıstanda və Romada, bir sıra qədim Şərq ölkəsində mövcud imiş. Amma indiki zamana nəzər salsaq, ən çox nərd oyunu Azərbaycanda oynanılır. Küçədə, məhlələrdə gəzərkən nərd oynayan insanlara, əsasən də qocalara az rast gəlmirik.

Nərd oyunu 24 xanalı lövhə ― nərdtaxta üzərində 30 daş (15 ağ və 15 qara) və bir cüt zərlə iki nəfər arasında keçirilir. Hər oyunçu öz daşlarını atdığı zərlərin üst xallarına müvafiq olaraq, xanalar üzrə, rəqib daşlarının əks istiqamətində hərəkət etdirir. Bütün daşlarını son hissəyə yığıb, oradan daha tez çıxaran oyunçu qalib sayılır.

Nərdin 24 xanəsi günün 24 saatına, daşların ağ və qara olması gecə və gündüzə işarədir. Zərdə qarşı-qarşıya duran üzlərdəki xalları topladıqda 7 alınır ki, bu da yeddi planetin rəmzidir.

Dama

Dama — taxta lövhə üzərində aparılan strateji oyun növüdür. O tam informasiyaya əsaslanan oyun qrupuna daxildir. Beləliklə, bir oyun strategiyası işləməklə onu bəxtdən asılı olmayaraq udmaq olar.

Bu oyun növü əsasən Rusiya və Niderlandda geniş yayılmışdır.

Dama oyunu 10-11-ci əsrlərdə cənubi Fransada yaranmışdır. Dama taxtası o dövrdə məlum olan şahmat oyunundan götürülür. Oyun qaydaları Kvirkata (fransızca Alquerque)mənsubdur. İlk vaxtlarda dama daşlarına şahmatda olduğu kimi "ferze" deyilirdi. O vaxtlarda dama yalnız bir xana irəliləyə bilərdi. Yenilik ondan ibarət idi ki, daş rəqibin üzərindən atlanıb onu götürə bilərdi. Bu oyun əvvəllər "Firges" adlanırdı.

Şahmatla oxşarlığı ondan ibarət idi ki, dama oyunçusu hər verilmiş imkandan istifadə edərək rəqibini vurmaq məcburiyyətində deyildi. 1535-ci ildən sonra bu məcburiyyətə çevrilir. Əgər bir oyunçu ona verilən imkandan istifadə etmirdisə onun daşı cərimə kimi taxtadan kənara "üfürülürdü" və ya götürülürdü.

Dama oyunu kvadrat formalı,üzərində ağ və qara xanalar olan taxta üzərində oynalınır.Bir çox ölkələrdə dama taxtası 8x8 ölçüsündə olur. Bu şahmat taxtasına uyğundur. Ancaq damada xanalar başqa cür nişanlanır. Beynəlxalq aləmdə 10x10 ölçülü taxtadan istifadə edilir.

Bütün oyun daşları yastı şəkilli silindrik formaya malikdirlər.Ağ rəngli daşlar bir tərəf, qara rəngli daşlar isə digər tərəf üçün nəzərdə tutulmuşdur. Daşlar taxta və ya süni materialdan hazırlanır. 8x8 ölçülü taxtada hər oyunçunu 12 daşı olur, 10x10 ölçülü taxtada isə hər oyunçuya 20 daş düşür. Oyun yalnız qara xanalarda aparılır.Daşlar dioqonal istiqamətdə irəliyə gedişlər edirlər. Əgər qabağa çıxan rəqib daşının arxasındakı xana boşdursa onda onun üzərindən atlamaqla irəliyə hərkət etmək olur. Üzərindən atılan bütün rəqib daşlarını götürmək olur.

Əgər oyunçu rəqibin sonuncu cərgəsinə çatarsa, onun bu daşı "Damaya" çevrilir. Bunun üçün o iki daşı üst-üstə qoyur. Damaya çevrilmiş daş oyun xətti üzrə istənilən istiqamətdə və addımla hərəkət edə bilir. Ancaq dama rəqib daşının üzərindən atıldıqda o mütləq həmin daşın arxasında dayanmalıdır.Adi daşlarda olduğu kimi dama da bir neçə rəqib daşlarını ardıcıl olaraq atlaya bilər. Bu həm irəli, həm də geriyə istiqamətdə baş verir.

Şahmat

Şahmat dünyanın ən qədim oyunlarından biridir. Rəvayətə görə şahmat Hindistanda yaradılmışdır. Misir, İraq və Hindistanda aparılan arxeoloji qazıntılar əsasında tapılmış materiallar şahmatın yaranma tarixinin e.ə. III-II minilliklərə aid olduğunu söyləməyə imkan verir. Yazılı ədəbiyyatda bu oyun haqqında ilk məlumata V əsrə aid fars poemasında təsadüf olunur. Şahmat oyunu Hindistandan İrana, oradan ərəb ölkələrinə, oradan da Avropaya yayılmışdır. Avropada bu oyun haqqında ilk məlumat 1010-cu ilə aiddir. Şahmatın Avropaya yayılmasında isə açar ölkə İspaniya idi. Bizans İmperiyasının da şahmatın inkişafında rolu az olmamışdır. İlk vaxtlar şahmatın adı satranc olmuşdur. Sonradan dəyişikliklərə uğramış və şahmat adını almışdır. İndiyə qədər də bəzi ölkələrdə şahmata satranc deyilir.

Əvvəllər şahmat çox asta bir oyun idi. Ancaq 1400-cü illərin sonlarında iki uzaqmənzilli fiqurun (fil və vəzir) kəşf edilməsi oyunun sürətini artırdı. Şahmatla bağlı ilk kitabın müəllifi Luçena isə bu kitabda (1497-ci il) şahmatın yeni qaydalarını elan etdi. O vaxtdan indiyə qədər bu qaydalar olduğu kimi qalır.

Avqust 14, 2021
stolüstü, oyun, məqaləni, vikiləşdirmək, lazımdır, lütfən, məqaləni, ümumvikipediya, redaktə, qaydalarına, uyğun, şəkildə, tərtib, edin, mündəricat, domino, nərd, dama, şahmatdomino, redaktədomino, oyununun, çoxəsrlik, tarixi, qədim, çin, əfsanələrinə, görə, o. Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Mundericat 1 Domino 2 Nerd 3 Dama 4 SahmatDomino RedakteDomino oyununun coxesrlik tarixi var Qedim Cin efsanelerine gore bu oyun artiq XII esrde Serqde meshur olub Onun ilk novu esasinda daha 47 varianti meydana cixib ki hemin oyunlarda ister ag qara isterse de rengbereng daslardan istifade olunub Muxtelif rengler daslarin ustunluyunu bildirib Bu cox maraqli oyun oz adi ile dominikan rahiblerine borcludur Bele ki hemin ruhanilerin geyimi basliqli qara buruncekler bele adlandirilib Ikincisi istenilen ise o cumleden oyuna baslamazdan evvel Tanriya hemd ve sukr etmek lazim idi ki bu da Domino gratias ve ya Benedicamus domino adlanib 1 Dominonun standart desti 28 sumuk dasdan ibaretdir Domino dasinin olcusu uzunu eninden 2 defe boyuk olan duzbucaqli formasindadir Sumuk dasin sethi xetle iki kvadrat hisseye bolunmusdur Her hisse de 0 6 araliginda xal yerlesmisdir Muasir domino destlerinde xallarin mumkun miqdari doqquza on ikiye on bese ve ya on sekkize catir Xallar uzre domino daslarinin sayi tekrarlanmani gozlenilmekle 7 say destinden ibaretdir 0 1 2 6 ve xallara gore daslarin sayi bu dustur ile teyin edilir n 1 n 2 2 burada n xallarin maksimal miqdaridir Meselen artiq yuxarida tesvir edilen standart dest 6 1 6 2 2 28 domino dasindan ibaretdir Koreya ve Hindistanda domino daslarindan fala baxmada istifade olunur Bu sumuk daslar muqeddes hesab olunur ve prinsipce onlardan diger meqsedle istifade etmek olmaz 1 Nerd RedakteBu oyunun Iranda meydana geldiyi ehtimal olunur Nerd oyunu qaydalari tarixen astroloji goruslerde muneccimlik izah edilmisdir Buna benzer oyunlar hele qedim Yunanistanda ve Romada bir sira qedim Serq olkesinde movcud imis Amma indiki zamana nezer salsaq en cox nerd oyunu Azerbaycanda oynanilir Kucede mehlelerde gezerken nerd oynayan insanlara esasen de qocalara az rast gelmirik Nerd oyunu 24 xanali lovhe nerdtaxta uzerinde 30 das 15 ag ve 15 qara ve bir cut zerle iki nefer arasinda kecirilir Her oyuncu oz daslarini atdigi zerlerin ust xallarina muvafiq olaraq xanalar uzre reqib daslarinin eks istiqametinde hereket etdirir Butun daslarini son hisseye yigib oradan daha tez cixaran oyuncu qalib sayilir Nerdin 24 xanesi gunun 24 saatina daslarin ag ve qara olmasi gece ve gunduze isaredir Zerde qarsi qarsiya duran uzlerdeki xallari topladiqda 7 alinir ki bu da yeddi planetin remzidir Dama RedakteDama taxta lovhe uzerinde aparilan strateji oyun novudur O tam informasiyaya esaslanan oyun qrupuna daxildir Belelikle bir oyun strategiyasi islemekle onu bextden asili olmayaraq udmaq olar Bu oyun novu esasen Rusiya ve Niderlandda genis yayilmisdir Dama oyunu 10 11 ci esrlerde cenubi Fransada yaranmisdir Dama taxtasi o dovrde melum olan sahmat oyunundan goturulur Oyun qaydalari Kvirkata fransizca Alquerque mensubdur Ilk vaxtlarda dama daslarina sahmatda oldugu kimi ferze deyilirdi O vaxtlarda dama yalniz bir xana irelileye bilerdi Yenilik ondan ibaret idi ki das reqibin uzerinden atlanib onu goture bilerdi Bu oyun evveller Firges adlanirdi Sahmatla oxsarligi ondan ibaret idi ki dama oyuncusu her verilmis imkandan istifade ederek reqibini vurmaq mecburiyyetinde deyildi 1535 ci ilden sonra bu mecburiyyete cevrilir Eger bir oyuncu ona verilen imkandan istifade etmirdise onun dasi cerime kimi taxtadan kenara ufurulurdu ve ya goturulurdu Dama oyunu kvadrat formali uzerinde ag ve qara xanalar olan taxta uzerinde oynalinir Bir cox olkelerde dama taxtasi 8x8 olcusunde olur Bu sahmat taxtasina uygundur Ancaq damada xanalar basqa cur nisanlanir Beynelxalq alemde 10x10 olculu taxtadan istifade edilir Butun oyun daslari yasti sekilli silindrik formaya malikdirler Ag rengli daslar bir teref qara rengli daslar ise diger teref ucun nezerde tutulmusdur Daslar taxta ve ya suni materialdan hazirlanir 8x8 olculu taxtada her oyuncunu 12 dasi olur 10x10 olculu taxtada ise her oyuncuya 20 das dusur Oyun yalniz qara xanalarda aparilir Daslar dioqonal istiqametde ireliye gedisler edirler Eger qabaga cixan reqib dasinin arxasindaki xana bosdursa onda onun uzerinden atlamaqla ireliye herket etmek olur Uzerinden atilan butun reqib daslarini goturmek olur Eger oyuncu reqibin sonuncu cergesine catarsa onun bu dasi Damaya cevrilir Bunun ucun o iki dasi ust uste qoyur Damaya cevrilmis das oyun xetti uzre istenilen istiqametde ve addimla hereket ede bilir Ancaq dama reqib dasinin uzerinden atildiqda o mutleq hemin dasin arxasinda dayanmalidir Adi daslarda oldugu kimi dama da bir nece reqib daslarini ardicil olaraq atlaya biler Bu hem ireli hem de geriye istiqametde bas verir Sahmat RedakteSahmat dunyanin en qedim oyunlarindan biridir Revayete gore sahmat Hindistanda yaradilmisdir Misir Iraq ve Hindistanda aparilan arxeoloji qazintilar esasinda tapilmis materiallar sahmatin yaranma tarixinin e e III II minilliklere aid oldugunu soylemeye imkan verir Yazili edebiyyatda bu oyun haqqinda ilk melumata V esre aid fars poemasinda tesaduf olunur Sahmat oyunu Hindistandan Irana oradan ereb olkelerine oradan da Avropaya yayilmisdir Avropada bu oyun haqqinda ilk melumat 1010 cu ile aiddir Sahmatin Avropaya yayilmasinda ise acar olke Ispaniya idi Bizans Imperiyasinin da sahmatin inkisafinda rolu az olmamisdir Ilk vaxtlar sahmatin adi satranc olmusdur Sonradan deyisikliklere ugramis ve sahmat adini almisdir Indiye qeder de bezi olkelerde sahmata satranc deyilir Evveller sahmat cox asta bir oyun idi Ancaq 1400 cu illerin sonlarinda iki uzaqmenzilli fiqurun fil ve vezir kesf edilmesi oyunun suretini artirdi Sahmatla bagli ilk kitabin muellifi Lucena ise bu kitabda 1497 ci il sahmatin yeni qaydalarini elan etdi O vaxtdan indiye qeder bu qaydalar oldugu kimi qalir Menbe https az wikipedia org w index php title Stolustu oyun amp oldid 4827602, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.